خبرگزاری مهر، سرویس بین الملل - فاطمه صالحی: روز دوشنبه بود که انتشار خبر برگزاری نخستین نشست اطلاعاتی علنی ترکیه و سوریه در مسکو توجه تحلیل گران و صاحب نظران را به خود جلب کرد.
در این نشست، علی مملوک رئیس دفتر امنیت ملی سوریه در دیدار با هاکان فیدان، رئیس سازمان اطلاعات ترکیه با حضور مقامات روسیه که هویت‌شان منتشر نشده، تاکید کرد: دولت سوریه مصمم به پیگیری جنگ علیه تروریسم و آزادی کل منطقه ادلب است. طرف سوری همچنین از ترکیه خواست فوراً و کاملاً از خاک سوریه خارج شوند.
مملوک تاکید کرد: ترکیه باید به تعهداتش طبق توافقنامه سوچی درباره ادلب پایبند باشد بخصوص درباره خالی کردن منطقه از تروریست‌ها و سلاح‌هایشان و گشودن مسیر حلب - لاذقیه و حلب - حماه.
رؤسای سازمان‌های اطلاعات ترکیه و سوریه برای اولین بار پس از سال‌ها نشست داشتند و این به رغم موضع خصمانه ترکیه در قبال رئیس‌جمهوری سوریه است.
بعد از این نشست بود که برخی رسانه‌ها از جمله رویترز تلاش کردند تا بحث مبارزه با نیروهای کرد را نیز جزو محورهای این نشست معرفی کنند؛ اقدامی که با واکنش سوریه مواجه شد. یک مقام آگاه سوری اعلام کرد که اخبار منتشر شده در خصوص محور مذاکرات نشست سه جانبه اخیر میان سوریه، ترکیه و روسیه در مسکو نادرست است. خبرگزاری رویترز مدعی شده بود که در این نشست در خصوص همکاری میان سوریه و ترکیه برای مقابله با نیروهای کرد در شمال سوریه رایزنی شده است.
مقام سوری مذکور تصریح کرد که گفت‌وگوهای میان رئیس دفتر امنیت ملی سوریه با رئیس اطلاعات ترکیه و تنی چند از مقامات روسیه در مسکو صرفاً حول محور عقب نشینی ترکیه از همه خاک سوریه بود و اصلاً درباره امکان همکاری مشترک علیه واحدهای مدافعان خلق کُرد صحبتی نشد.
برگزاری این نشست که برای نخستین بار طی سالهای گذشته صورت گرفته است تحول بسیار مهمی در عرصه تحولات سوریه به شمار می‌رود به طوریکه روزنامه رأی الیوم نیز با اشاره به آن نوشت که این دیدار هم مانند دیدارهای قبلی می‌توانست در خفا برگزار شود به ویژه که این قبیل دیدارها میان کشورها با وجود اختلافات سیاسی قطع نمی‌شود. کشورهای اروپایی خط امنیتی با دمشق را با وجود اینکه سفارتخانه‌های آنها فعال نیستند را همچنان حفظ کرده اند.
این رسانه در ادامه نوشت: همه پرونده‌ها را قبلاً دمشق از طریق کانال روسیه منتقل کرده و نیازی به دیدار مستقیم نبوده است مگر اینکه جبهه شمالی سوریه در آستانه تغییرات بزرگی باشد به ویژه که تحرکات میدانی در شمال سوریه جریان دارد که گواه رخدادهای جدید و جنگ و تغییر نقشه به نفع ارتش سوریه در حومه حلب و ادلب تحت کنترل جبهه النصره و هم پیاله‌های آن است.
این نشست از دو جنبه قابل بررسی است: نخست از جنبه روابط استراتژیک میان روسیه و ترکیه و دوم تلاش آنکارا و دمشق برای حل پرونده سوریه از طریق گفتگو.
به نظر می‌رسد که منافع مشترک میان ترکیه و روسیه باعث شده تا این دو کشور به دنبال حل اختلافات میان خود از طریق سفر اخیر ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه به استانبول باشند. با وجود آنکه آنکارا و مسکو اختلافات زیادی در زمینه‌های مختلف دارند اما نمی‌خواهند این اختلافات به نوعی درگیری منتهی شود چرا که این مسأله به نفع آنها نیست.
روسیه و ترکیه به یکدیگر نیاز دارند و با وجود آنکه بر سر پرونده سوریه اختلافات غیر قابل چشم پوشی میان دو طرف وجود دارد اما آنها روابط دوجانبه را گسترش داده اند. بحث عضویت ترکیه در ناتو و خرید سامانه اس ۴۰۰ که خشم هم پیمانان غربی را برانگیخته، باعث می‌شود دو کشور بیش از پیش به هم نزدیک شوند.
البته آنها یک معضل دیگر نیز به نام لیبی در برابر خود دارند به طوریکه روسیه از نیروهای ارتش ملی لیبی به فرماندهی خلیفه حفتر حمایت می‌کند و ترکیه از صف رو به رو یعنی نیروهای دولت وفاق ملی این کشور. گرچه وقوع درگیری مستقیم میان ترک‌ها و روس‌ها در این پرونده بسیار بعید است.
ترکیه برای روسیه به مثابه یک دروازه به سمت اروپا و جهان به شمار می‌رود و به همین دلیل مسکو به دنبال حل اختلافات خود با آنکارا از جمله پرونده سوریه است به همین دلیل چنین نشستی را میان مقامات ترکیه و سوریه ترتیب داده است. ترکیه و روسیه به خوبی می‌دانند که همکاری دو جانبه آنها در نهایت به نفع مسکو و آنکارا است و باید با همکاری یکدیگر و نه تقابل، به دنبال حل بحران‌های منطقه‌ای باشند.
اینکه ترکیه راضی شده است بعد از گذشته چندین سال از بحران سوریه، یک نشست اطلاعاتی با مقامات سوریه ترتیب دهد و بر سر میز مذاکره بنشیند به ویژه بعد از لشکر کشی به شمال شرق سوریه و هدف قرار دادن مواضع نیروهای کرد، خود نشان از این نکته دارد که ممکن است آنکارا به دنبال تغییر مواضعش در قبال پرونده سوریه و حل آن از طریق مذاکره باشد.
در هر صورت باید بگوییم که درست است این نخستین نشست میان مقامات سوریه و ترکیه نیست به طوریکه پیش از این نیز نشست‌هایی از این دست برگزار شده است اما می‌توان گفت که این نخستین نشست رسمی و علنی میان دو طرف به شمار می‌رود که خود این مسأله حاوی پیام‌های قابل توجهی است؛ پیام آغاز یک مسیر مذاکره‌ای میان ترکیه و سوریه برای حل اختلافات فیما بین البته با رعایت احترام به حاکمیت سوریه و توافق نامه‌های امضا شده میان دو طرف.
چه بسا این نشست بتواند زمینه ساز نشست‌های سیاسی میان مقامات دو کشور در آینده باشد. اینکه طرف سوری در این نشست بر ضرورت پایبندی کامل طرف مقابل بر حاکمیت و استقلال و تمامیت ارضی خود و عقب نشینی فوری از خاک سوریه تاکید می‌کند نشان از آن دارد که دمشق تحت هر شرایطی حاضر به مذاکره نیست و از مبانی ثابت خود عقب نشینی نمی‌کند.
نظر شما