به گزارش خبرگزاری مهر، روز اول سومین دوسالانه ملی فقه هنر و این بار ویژه فقه سینما با خیر مقدم شهردار و پیام آیت الله نوری همدانی دوم بهمن ماه در شیراز برگزار شد.
سپس سید محمدحسین نواب مدیر مدرسه اسلامی هنر طی سخنانی به اهمیت همکاری مباحث فلسفی و حکمی از یکسو و کاوش‌ها و دیدگاه‌های جامعه شناختی و روانشناختی از سوی دیگر در موضوع شناسی فیلم و سینما پرداخت.
در ادامه آیت الله علیدوست مدرس خارج فقه و اصول و دبیر علمی همایش بحثی فقهی درباره واقع نمایی در سینمای رئال و الزامات آن مطرح کرد که نمایش واقع گرایانه از پوشش و رفتار و سبک زندگی شخصیت‌های فیلم را می‌طلبد و این می‌تواند با برخی احکام فقهی در تعارض قرار گیرد.
همچنین طرح سؤالاتی را درباره نمایش چهره معصومین ارائه کرد که از یکسو داعیه قداست زدایی از معصومین را دارد و از سوی دیگر ادعای انتظار مخاطب برای دیدن چهره کاراکتر معصوم در فیلم و مخدوش شدن باورپذیری او در صورت عدم این نمایش.
وی برای تصمیم گیری فقهی در این باره، ضرورت پژوهش‌های میدانی (و نه کتابخانه ای) برای بررسی قداست زدا بودن نمایش چهره معصوم را یادآور شد و همچنین بررسی میدانی انتظار مخاطب برای دیدن چهره کاراکتر نمایشی معصوم.
دبیر علمی همایش در انتها با تاکید بر اینکه همایش فقه هنر به دنبال راهگشایی متکی بر انضباط اجتهادی است، وعده داد مجموعه مقالات همایش سوم نیز مانند دو همایش پیشین در قالب یک مجلد مستقل عرضه خواهد شد.
در ادامه، حجت الاسلام والمسلمین هادی صادقی - معاون فرهنگی قوه قضائیه - به ارائه سخنانی در مورد تفکیک‌های خیال صاعد و خیال نازل هنرمند و تأثیر هریک بر فرآیند و محصول هنری پرداخت. وی همچنین "چگونه گفتن" را در سینما، در کنار "چه گفتن"، بسیار مهم ارزیابی کرد و ضمن اشاره به فیلم باران مجید مجیدی که شخصیت عاشق فیلم، بالاترین فداکاری را به سود معشوق انجام می‌دهد و شناسنامه و هویتش را برای بازگشت او به افغانستان می‌فروشد، این فداکاری برای معشوق را نمایش عشق شرقی دانست که با نمایش عشق اروتیک و منفعت طلبانه هالیودی بسیار متفاوت است و گرفتار خطوط قرمز شرعی هم نیست.
رئیس سابق مرکز پژوهش‌های اسلامی صداوسیما همچنین به تجربه فیلم روز واقعه ارجاع داد که از کنار و در حاشیه واقعه عظیم عاشورا، فیلم را پیش می‌برد و نیازی به نمایش مستقیم چهره‌های مقدس ندارد.
سخنران بعدی، منوچهر شاهسواری - تهیه کننده و مدیر خانه سینما - بود که از منظر سینماگران، دغدغه‌ها و چالش‌های حاصل از روال رایج سانسور و نظارتها را مطرح کرد.
در انتهای نوبت صبح همایش نیز آیت الله مبلغی - مدرس خارج فقه و اصول و عضو خبرگان رهبری - به طرح بحث علمی درباره روش شناسی فقه هنرهای نمایشی پرداخت.
ایشان با تاکید بر اینکه نباید به آیات الاحکام کلاسیک و روش‌های موجود برای استنباط حکم فقهی درباره سینما اکتفا کرد، برای نمونه برخی آیات قرآن کریم درباره نمایش و صحنه سازی حضرت ابراهیم در ماجرای شکستن بت‌ها و نهادن تبر بر دوش بت بزرگ، و نیز پرستش ستاره و سپس ماه و سپس خورشید توسط ایشان را شاهد مثال آورد که می‌تواند برای استنباط فقهی درباره هنرهای نمایشی کارساز باشند. چرا که هم مرزهای صدق و کذب را در سینما و هنرهای نمایشی جابجا می‌کند و هم صحنه پردازی برای القای یک پیام مثبت به مخاطبان را عملی مثبت و پیامبرانه می‌نمایاند.
وی همچنین در مورد ابزارهای استنباط از نص و نیز لزوم موضوع شناسی دقیق از فیلم و سینما نیز توضیحات تفصیلی ارائه کرد.
نوبت عصر همایش از ساعت ۱۴ با ارائه مقاله آگاه حقوقدان عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی آغاز شد که با اسلام قانون اساسی را معیار تصمیم گیری و اجرا در مدیریت سینمایی و تلویزیونی معرفی می‌کرد. به اعتقاد وی بسیاری از مناقشات فقهی درباره سینما که معمولاً با نظرات مختلف فقیهان نیز رو به روست، می‌تواند با مراجعه به قانون اساسی و حق‌هایی که در کنار تکالیف برای شهروندان برشمرده، حل و فصل شود.
سپس حجت الاسلام سید حسن شبیری زنجانی حقوقدان عضو هیئت علمی دانشگاه قم مقاله‌ای درباره مالکیت نخستین آثار سینمایی و مدت حمایت از آن ارائه کرد.
وی با طرح دو گونه نظام "حق مؤلف" و "حق تکثیر" که اولی کارگردان و فیلمنامه نویس و عناصر خلاق و آفریننده اثر را مالک نخستین می‌داند و دومی، تهیه کننده و حامی مالی آن را، به توضیح قانون حمایت از مؤلفان و مصنفان کشور و لایحه اصلاحی در دست تصویب آن پرداخت.
سخنران بعدی بهروز شعیبی بازیگر و کارگردان سینما بود که درباره انتظارات دو سویه روحانیت و سینماگران از یکدیگر صحبتهایی ارائه کرد و بر ضرورت شناخت فیلم و سینما برای اظهار نظر و نظریه پردازی در مورد آن تاکید کرد.
وی با اشاره به اینکه در فیلم طلا و مس، چند صحنه مکالمه بسیار عاطفی با بازیگر زن - خانم نگار جواهریان - داشته و در همان حال، همسر او به عنوان چهره پرداز در کنار دوربین حاضر بوده است، گفت: اتفاقاً همسرش این فیلم را بسیار دوست دارد و اصلاً برخی تلقیات درباره پشت صحنه یا تأثیرگذاری این قبیل بازی‌ها واقعیت ندارد.
این برنده سیمرغ جشنواره فجر در ادامه نتیجه نوع مواجهه با مباحثی مانند نمایش چهره معصوم در مورد فیلم رستاخیز را پرهیز فیلمسازان از ساخت آثار در این قبیل موضوعات ذکر کرد و توجه به تبعات این رویکرد حذفی را خواستار شد.
این کارگردان سینما در انتها بر لزوم نمایش و ترویج "عاطفه" در سینما تاکید کرد و نمایش صحنه روابط عاطفی (و نه جنسی) بین زن و شوهر را به عنوان یکی از مصادیق مهم آن دانست که همواره از سوی روحانیت تبلیغ شده است. اما به گفته وی امروزه حتی الفاظ عاطفی هم در تلویزیون سانسور می‌شود و بدین ترتیب امکان ساخت و نمایش روابط عاطفی بین همسران را کاهش می‌دهد.
در ادامه حجت الاسلام عشایری عضو هیئت علمی جامعه المصطفی (ص) العالمیه به ارائه مقاله درباره نمایش کلاه گیس برای بازیگران زن پرداخت و مقاله آخر نوبت عصر نیز در مورد امکان قراردادن "تخیل" به عنوان موضوع حکم فقهی بود که توسط حجت الاسلام داودآبادی - دکترای حکمت هنر و مدرس فیلمنامه نویسی - ارائه شد.
سومین همایش فقه هنر به همت مدرسه اسلامی هنر و با حمایت سازمان سینمایی وزارت ارشاد و شهرداری شیراز، در حال برگزاری است.
نظر شما