خروج از ناتو به نفع ترکیه است

خبرگزاری مهر- گروه بین الملل: سایت تحلیلی نشنال اینترست اخیراً در مقاله‌ای با قلم «کوین براون» به بررسی ابعاد خروج ترکیه از ناتو پرداخته است که ترجمه متن کامل مقاله در ادامه آمده است.

«رجب طیب اردوغان» رئیس جمهوری ترکیه، در سفر اخیر خود به کاخ سفید با خشم نمایندگان هر دو حزب کنگره مواجه شد. در حالی که اقدام محدود ترامپ در مقابل حمله آنکارا به سوریه باعث شد منتقدان رئیس جمهور و حامیانش از او شدیدترین انتقادات را داشته باشند، باید گفت حمله اخیر ترکیه به شمال سوریه فقط یکی از موارد بسیاری است که نشان می‌دهد آنکارا تا چه حد از متحدان سنتی خود در ناتو فاصله گرفته است.

چند جانبه گرایان لیبرال از این می‌ترسند که رئیس جمهور «دونالد ترامپ» ایالات متحده آمریکا را از ناتو خارج کند. با این حال در این مرحله، بهترین راه این است که آنکارا از این اتحاد ۷۰ ساله خارج شود به این دلیل که در زمان زمامداری اردوغان، اتحادیه ناتو در خدمت منافع ملی ترکیه نبوده است. در عین حال، روندهای ژئوپلتیک نشان می‌دهد که استراتژی ترکیه از سمت غرب به سمت شرق تغییر مسیر داده است. ترکیه اولین کشوری نیست که از این اتحاد خارج می‌شود زیرا چارلز دوگل فرانسه را در سال ۱۹۶۷ از ناتو خارج کرد.

نقطه اوج همکاری آنکارا با ناتو در زمان حمله نیروی هوایی ترکیه به یک جنگنده روسی سوخو SU-۲۴ و کشته شدن یک خدمه آن در سال ۲۰۱۵ بود. در آن زمان ناظران نگران اظهار داشتند که این حادثه می‌تواند لحظه آغاز جنگ جهانی اول در سال «۱۹۱۴» باشد و باعث می‌شود جنگ سوریه به یک جنگ گسترده‌تر تبدیل شود. با این حال هنگامی که ایالات متحده آمریکا از تقویت روایت ترکیه‌ای از این واقعه خودداری کرد، اردوغان با عذرخواهی و تعهد جهت ترمیم روابط با روسیه پاسخ داد.

باید گفت خروج از ناتو به ترکیه فرصت می‌دهد از لحاظ استراتژیک به ایالات متحده امریکا و اروپا وابسته نبوده و آزادانه تصمیم گیری نماید. با این تصمیم اردوغان دیگر در موقعیت ژئوپلتیک ناخوشایند قرار نخواهد گرفت و به سازمان‌هایی به رهبری آمریکا و اروپا، هیچ تعهدی نخواهد داشت و دیگر با خشم واشنگتن و بروکسل مواجه نخواهد شد. آنکارا اکنون خود را در وضعیتی می بیند که نتوانسته به منافع ملی خود پس از ۱۹۸۹ خدمت کند.

خروج از ناتو همچنین باعث می‌شود ترکیه نیاز به تحقق هرگونه تعهد در آینده در مورد اتحاد نداشته باشد و به حداکثر انعطاف پذیری استراتژیک آنکارا جهت اعمال نفوذ در خاورمیانه، آسیای میانه و حتی آفریقا کمک می‌کند، از طرف دیگر ترک‌ها دیگر کمتر نگران انتقاد غربی‌ها خواهند بود. با خروج از این اتحادیه، ترکیه جهت تقویت مشارکت نوظهور خود با روسیه آزادتر خواهد بود و با انتقال کمک‌های فنی مسکو به صنعت دفاعی تازه کار خود، زمینه را برای خرید تجهیزات نظامی بیشتر ساخت روسیه مانند سیستم دفاع هوایی S-۴۰۰ فراهم می کند. از نظر ترکیه تأمین کنندگان سلاح دفاعی روسیه قابل اطمینان تر هستند زیرا آنها به سابقه حقوق بشر اردوغان اهمیتی نمی‌دهند. در جبهه تجاری، آنکارا برای میزبانی از پروژه یک کمربند یک جاده چین محدودیت نخواهد داشت.

با خروج از این اتحاد نظامی خواسته‌های نئو عثمانی حزب عدالت و توسعه جهت دستیابی به وضعیت قدرت برتر بار دیگر برای ترکیه قابل تحقق خواهد بود. به همین ترتیب، ترکیه درباره سیاست دیرینه آن در انکار نسل کشی ارامنه کمتر پاسخگو خواهد بود. با وجود اطمینان رئیس جمهور ترامپ مبنی بر برقراری ارتباط گرم با همتای ترک خود، اکثر مقامات در واشنگتن احساس متفاوتی دارند. سناتور متحد ترامپ، «لیندسی گراهام» از لایحه حمایت از تحریم‌های اقتصادی علیه آنکارا به دلیل تهاجم یک جانبه خود علیه کردها حمایت کرد.

«داگ بندو» از مؤسسه کاتو در این مورد گفت: تنها تهدید جدی امنیتی امروز برای اروپا از طرف روسیه است. با این وجود به ترکیه نمی‌توان اعتماد کرد که در یک درگیری مسئولیت‌های ناتو را به عهده بگیرد. سیاست خارجی آنکارا اکنون بسیار متفاوت از سیاست خارجی کشورهای غربی بوده و رابطه آن با روسیه از جمله همکاری در سوریه می‌تواند آن را از به چالش کشیدن مسکو در آنجا یا جاهای دیگر منع کند.

مرکز مطالعاتی پیشرفت آمریکا این سوال را مطرح می‌کند: ترکیه تا چه حد خرابکاری خواهد کرد و از هنجارهای اتحاد فاصله خواهد گرفت؟ آیا بلوک غربی باید برای بدترین سناریو برنامه ریزی کند؟

باید گفت فاصله گرفتن ترکیه از ناتو از مدتها قبل آغاز شده است. سال گذشته کاخ سفید با صدور بیانیه‌ای رسمی اعلام کرده که ترکیه را از پروژه ساخت جنگنده‌های اف -۳۵ کنار گذاشته است. در بیانیه دولت آمریکا علت حذف ترکیه از پروژه ساخت جنگنده‌های اف -۳۵، خرید موشک‌های روسی اس -۴۰۰ توسط ترکیه عنوان شده و گفته شده است که، متأسفانه تصمیم ترکیه برای خرید سامانه‌های دفاع هوایی اس -۴۰۰ موجب می‌شود ادامه مشارکت این کشور در پروژه ساخت اف -۳۵ غیرممکن شود. اخیراً نمایندگان کنگره نیز رأی دادند که نسل کشی ارامنه را به رسمیت می‌شناسند (کنگره در گذشته به منظور جلوگیری از توهین به ترکیه نسل کشی ارامنه را به رسمیت نمی‌شناخت).

در طرح‌های استراتژیک اردوغان، خروج از ناتو باعث ایجاد تعادل بین شرق و غرب شده و به موقعیت تاریخی ترکیه تبدیل خواهد شد. این موقعیت به آنکارا فرصت می‌دهد از برقراری ارتباط با غرب و شرق سود ببرد.