احتمال کاهش میزان همه‌گیری کرونا با همراهی مردم در هفته‌آخر اسفند

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از وزارت بهداشت، گزارش تحلیل اپیدمیولوژیک همه‌گیری کووید ۱۹ در سه شماره از سوی معاونت آموزشی وزارت بهداشت به عنوان مسئول کمیته اپیدمیولوژیک منتشر شد.

در گزارش شماره یک تحلیل اپیدمیولوژیک همه‌گیری کووید ۱۹ آمده است: بر اساس تمهیدات انجام شده، میزان سرایت (R۰ یا Reproductive Number Basic) بیماری حداقل ۵۰ درصد کاهش یافته و انتظار می‌رود در حال حاضر عددی بین ۱ تا ۱.۵ باشد. لذا در صورت ادامه تمهیدات و همراهی مردم، احتمال کاهش این عدد به زیر یک در هفته‌آخر اسفندماه سال جاری وجود دارد.

این بدان معنی است که با سناریوی خوش‌بینانه احتمالاً در نیمه دوم اسفند، روند ثابت شده و یا کاهش تدریجی همه‌گیری رخ خواهد داد. این تغییرات در تمام استان‌ها یکسان نیست و ممکن است به دلیل تاخیر شروع اپیدمی در برخی استان‌ها، سیر کاهنده دیرتر آغاز شود.

بر اساس مستندات بین‌المللی در صورت مدیریت مطلوب، بعد از چند هفته سهم انتقال در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی چشمگیر می‌شود. دلیل این تغییر، کاهش میزان انتقال در جامعه در نتیجه تغییر رفتار مردم و تراکم شدید بیماران در بیمارستانها و مراکز درمانی و احتمال تماس بیشتر افراد آلوده با افراد سالم است.

تحلیل این کارگروه آن است که در عمده شهرهای آلوده کشور، انتقال در بیمارستان یا به واسطه بیمارستان و مراکز درمانی بسرعت افزایش خواهد یافت. لذا توصیه‌های جدی برای کاهش بار انتقال در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی ضروری است. کاهش تراکم جمعیت در بیمارستانها، جداسازی بیماران مشکوک از سایرین، اتخاذ تمهیدات لازم برای ارایه خدمات سرپایی و خدمات در منزل و مواردی از این جنس باید به سرعت جدی دیده شود.

با توجه به ادامه‌دار بودن این همه‌گیری در ایام عید و بعد از آن، ضرورت دارد برنامه‌های بلندمدتی طراحی شود که بتواند ضامن کنترل انتقال در ایام تعطیل باشد.

در گزارش شماره ۲ تحلیل اپیدمیولوژیک همه‌گیری کووید ۱۹ نیز آمده است: همه گیری کرونای جدید پدیده‌ای جهانی و طبق برآوردها ادامه دار است، بدین معنی که گسترده جغرافیایی آن محدودیتی نداشته و عده قابل توجهی از مردم جهان آلوده خواهند شد؛ اما با توجه به اینکه درصد اندکی به اشکال خطرناک آن مبتلا می‌شوند، انتظار نمی‌رود که این پاندمی مرگ و میر بسیار بالایی داشته باشد.

پیشنهاد کمیته اپیدمیولوژیک همه‌گیری کووید ۱۹: نظام مدیریت کشور، علاوه بر برنامه کوتاه مدت برای کنترل موج سنگین اولیه، برای ماه‌های آینده نیز برنامه بلندمدت و منسجمی داشته و آمادگی بیشتری فراهم آورد.

اگرچه موج آلودگی حاضر پیش رونده است و باید برای کاهش سرعت انتقال این بیماری تلاش حداکثری کرد، اما به نظر می‌رسد هم‌زمان موج‌های دیگری از جمله شایعات، ترس و واهمه بیش از حد و پیام‌ها و اطلاعات بسیار زیاد و گاه متناقض شکل گرفته است. ترکیب این موج‌ها همراه با ناهماهنگی‌های موجود در بخش‌های مختلف مرتبط با اپیدمی سلامتی روانی-اجتماعی مردم را تهدید می‌کند.

پیشنهاد کمیته اپیدمیولوژیک همه‌گیری کووید ۱۹: در تمامی تدابیر و برنامه‌های پیشنهادی، ارزیابی دقیق از اثرات اجرایی آن‌ها بر وضعیت روانی-اجتماعی انجام شود.

در این راستا موارد ذیل پیشنهاد می‌شود:

* ارتقاء شفافیت در ارایه آمار و اطلاعات به منظور بالا بردن اعتماد عمومی به توصیه‌های بهداشتی

* افزایش دقت در تولید محتواهای آموزشی برای رسانه‌های عمومی به‌نحوی که علاوه بر افزایش آگاهی، ترس بیش از حد ایجاد نکند؛ به عنوان مثال می‌توان با به تصویر کشاندن درصد بسیار بالای بیمارانی که بهبود یافته‌اند، استرس مردم را کاهش داد.

* تاکید بر مستندات و شواهد علمی در برنامه‌ریزی‌های پیشگیرانه، مراقبت و درمان و پرهیز از اقدامات مبتنی بر سلیقه و توجه به اصول علمی Risk communication بسیار ضروری است. این مهم به خصوص در مطالب ارایه شده در رسانه‌های جمعی باید به دقت مد نظر قرار گیرد.

§ اطمینان‌بخشی واقعی به مردم و ایجاد اعتماد در ایشان به‌نحوی که احساس کنند سیستم حمایتی با تمامی قدرت در کنار ایشان است، در این راستا با روش‌های مختلف می‌توان اقدام نمود از جمله راهکارهای پیشنهادی؛ ارایه مشاوره تلفنی ( برقراری Hot Line ویژه) ، حضور پررنگ در فضای مجازی و ارایه خدمات حضوری و از راه‌دور

۳) جلب اعتماد و حمایت واقعی از جامعه پزشکی و ارایه دهنده خدمات بهداشتی و درمانی در سطح کشور، اعم از بخش دولتی و غیردولتی و خصوصی از مهمترین اقدامات است. این گروه در حال حاضر به شدت تحت فشار کاری و روانی هستند و فرسوده شدن آنها ممکن است آسیب‌رسان باشد. لذا لازم است تا حد امکان از حجم کار و استرس مترتب به آن کاست.

پیشنهاد کمیته اپیدمیولوژیک همه‌گیری کووید ۱۹: در این راستا پیشنهادات عملی زیر قابل طرح است:

* سوق دادن ارایه خدمات از بیمارستان به سطوح پایین‌تر مانند مراکز سرپایی و مراکز نگهداری افرادی که تست آنها مثبت شده است ولی علائم شدید بیماری را ندارند.

* فعال کرده گروه‌های داوطلب ارایه دهنده خدمت در جایگاه‌های مناسب

* تهیه تجهیزات لازم ایمنی فردی برای ایشان و رعایت عدالت در توزیع امکانات (ایجاد تعادل در توزیع متناسب با میزان خطر ابتلا بدون در نظر گرفتن جایگاه و رتبه و دقت نظر در توجه به کارورزان، دستیاران، پرستاران، پزشکان و سایر گروه‌های ارایه دهنده خدمت)، و مقدم دانستن افراد ارایه دهنده خدمات در مراکز پرخطر بر سایر افراد غیر مرتبط اما دارای جایگاه بالای مدیریتی

* اعمال مدلی ساده برای بیمه عمر کردن پرستاران، پزشکان و دانشجویان فعال در عرصه ارایه خدمت برای اطمینان بخشی به ایشان و نشان دادن حمایت همه جانبه سیستم

* توزیع وسایل حفاظت کننده بهداشتی به دانشجویان علوم پزشکی و دستیاران از طریق معاونت آموزشی دانشگاه‌ها

همچنین پیشنهاد می‌شود وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، برنامه‌های کنترلی را مبتنی بر شواهد علمی اجرا کند تا از هدر رفتن منابع مالی و فرسودگی کارکنان نظام سلامت پیشگیری شود.

گزارش شماره ۳ تحلیل اپیدمیولوژیک همه‌گیری کووید ۱۹ نیز به برآورد شدت همه‌گیری ویروس کرونای جدید پرداخته است.

در این گزارش در پاسخ به سئوال اینکه یک فرد مبتلا چند نفر را می‌تواند آلوده کند آمده است: بر اساس بعضی تحلیل‌های اولیه در سطح جهان این میزان ۳ تا ۴ نفر بود اما بعد از شناخت بیشتر رفتار ویروس و بر اساس داده‌های کشورهای مختلف، در آخرین تخمین سازمان بهداشت جهانی (بدون هر گونه اقدام کنترلی) این عدد احتمالاً ۲ تا ۳ نفر است. این بدان معناست که اگر در یک شهر ۱۰ فرد آلوده وارد شود، می‌توانند حدود ۲۳ نفر را آلوده کنند.

البته در صورت انجام مداخلاتی مانند حذف بعضی رفتارهای فرد مانند کاهش و حذف روبوسی، دست دادن، حفظ فاصله یک تا یک و نیم متری از یکدیگر، شستن دست‌ها و استفاده صحیح از ماسک، این عدد می‌تواند بسیار کمتر شده و به یک نزدیک شود. لازم به ذکر است در صورتیکه این عدد به زیر یک برسد، بیماری به تدریج از جامعه حذف خواهد شد.

این گزارش در پاسخ به سئوال اینکه روند بروز بیماری در کشور تا پایان سال چگونه خواهد بود؟، یادآور شده است: به دلیل کمبود اطلاعات در کشور و در جهان، برآورد دقیقی نمی‌توان داشت و این ابهام در سطح جهان نیز وجود دارد.

اما آنچه می‌توان با اطمینان بیان کرد این است که یک، روند انتقال در کشور به میزان قابل ملاحظه‌ای کاهش یافته است و اگر مداخلات و همکاری مردم ادامه یابد، طی چند هفته پیش‌رو می‌توان انتظار داشت که بیماری کنترل شود.

البته این به معنای کاهش سریع موارد بیماری نیست؛ چون از زمانی که مداخلات اثرات خود را نشان می‌دهند تا زمانی که روند بروز کاهش و تعداد موارد جدید افت کند، چند هفته طول می‌کشد. لذا بر پایه مدل‌سازی‌های علمی، روند افزایشی روزهای گذشته قابل انتظار بوده و اصلاً به معنای از کنترل خارج شدن بیماری نیست.

دوم، تخمین میزان آلودگی تا پایان اسفند به فاکتورهای زیادی مرتبط است که مهمترین آنها رعایت دستورالعمل‌های ابلاغی خصوصاً کاهش قابل ملاحظه تماس افراد آلوده و مشکوک با افراد سالم است؛ اما قطعاً این عدد در حد ۳۰ درصد که در بعضی صحبت‌ها طرح شده است نخواهد بود.

انتظار می‌رود طی یک سال آینده این بیماری در کل جهان چرخش داشته باشد و به تدریج افراد بیشتری را آلوده کند و در بعضی برآوردها بیان شده که حتی ممکن است تا ۳۰ درصد افراد آلوده شوند، اما این پدیده برای یکسال است نه یک ماه؛ و البته در صورتی که روش‌های جدید درمانی و پیشگیری کشف شوند قطعاً این درصد کاهش خواهد یافت.

گزارش در پاسخ به این پرسش مهم که آیا واقعاً درصد زیادی از مردم در اثر این بیماری کشته خواهند شد؟ خاطرنشان کرده است: خیر قطعاً چنین نیست. البته به دلیل جدید بودن این بیماری اطلاعات علمی هنوز به اندازه کافی نیست که تخمین دقیقی از این موضوع ارایه کرد.

اما بر اساس نتایج بعضی از مطالعات ملی و بین المللی، درصد قابل ملاحظه‌ای، بیماری را به شکل بسیار خفیف و حتی بی علامت دارند. این بدان معنا است که کسر کوچکی از مبتلایان علامت‌دار شده و تعدادی از آنها نیاز به مداخلات شدید درمانی خواهند داشت. این موضوع مختص ایران نیست و نتایج به دست آمده از چین و سایر کشورها نیز حاکی از آن است که عوارض خطرناک این عفونت بسیار کمتر از اشکال قبلی این ویروس (بیماری مرس و سارس) است.

بیان اعداد اغراق‌آمیز از مرگ به علت کرونا واقعاً صحت ندارد

لذا، بیان اعداد اغراق‌آمیز از مرگ واقعاً صحت ندارد. دلیل واضح این نکته هم آن است که اگرچه در قم، اپیدمی قبل از سایر نقاط کشور شروع شده و روند آن نیز سریع‌تر بوده است، اما آمار واقعی مرگ بر اساس آخرین تحلیل‌های دقیق اپیدمیولوژیک آرام رشد کرده و تقریباً به حد ثبات نزدیک می‌شود.

لازم به ذکر است که در کشور تاکنون فقط از بیماران شدید و بستری آزمایش صورت می‌گیرد، و بسیاری از بیماران سرپایی و کم علامت آزمایش نمی‌شوند در نتیجه عمده موارد آزمایش از افراد بسیار پرخطر بستری در بخش‌های مراقبت‌های ویژه است. لذا اگرچه درصد مرگ شاید در ظاهر کمی بالا به نظر برسد، اما این عدد برای بیمارانی با وضعیت سخت است و در این گروه حتی اگر مبتلا به کرونا هم نباشند متاسفانه درصد مرگ قابل ملاحظه است.

بر این اساس برآوردهای مرگ باید بر اساس مستندات علمی ملی و بین‌المللی باشد و مدل‌های اپیدمیولوژیک نشان می‌دهد در صورت همراهی مردم و مدیریت صحیح بیماری و کاهش مستمر میزان سرایت، تعداد مرگ‌ها در حد قابل ملاحظه‌ای کم خواهد بود؛ به شکلی که با فاصله قابل ملاحظه پایین‌تر از پدیده‌هایی مانند حوادث ترافیکی باقی خواهد ماند.