خبرگزاری مهر، گروه سیاست- طیبه بیات؛ قرار بود سال ۹۸ طبق سخنان حسن روحانی، در پیام نوروزی، سال تولید و اشتغال برای جوانان، رفاه بیشتر برای مردم و مهار تورم و تعادل نرخ ارز برای اقتصاد باشد؛ قراری که به اذعان غالب تحلیلگران سیاسی و اقتصادی محقق نشد. سال سخت ۹۸، سالی پر از کنش و واکنش حجت الاسلام حسن روحانی بود که در این گزارش به بخشی از آنها می‌پردازیم.
۱- وقوع سیل در ۲۵ استان کشور؛ غیبت روحانی
هنوز توپ آغاز سال جدید خورشیدی شلیک نشده بود که برخی استان‌های کشور به واسطه بارش‌های اسفند ۹۷ درگیر پدیده سیل شدند، رخدادی که خسارات بسیار زیادی را در بخش وسیعی از مناطق ایران بر جای گذاشت. ابتدایی‌ترین روزهای بهار ۹۸ همزمان با وقوع سیل در حدود ۲۵ استان کشور همراه بود. بارش فراوان باران در مناطق شمالی کشور منجر به وقوع سیل و آب گرفتگی در بخش‌های زیادی از استان گلستان ازجمله شهرستان‌های آق قلا، گمیشان، بندر ترکمن، گنبد کاووس و غیره شد.
* اقدامات رئیس جمهور در دوم فروردین ماه سال ۱۳۹۸ در راستای پیگیری وضعیت مناطق سیل زده شامل این موارد می‌شود:
-اخذ تازه‌ترین گزارش‌ها از مناطق سیل زده از طریق گفتگوی تلفنی با استاندار مازندران و معاون استاندار گلستان
-مامور کردن وزیر کشور به حضور اسرع وقت در مناطق سیل زده
* پنجم فروردین ماه رئیس جمهور به رسم پیگیری‌های انجام شده در دومین روز سال جدید، از طریق گفتگوی تلفنی پیگیر آخرین وضعیت مناطق سیل زده می‌شود و اقداماتی نیز انجام می‌دهد:
-صدور پیام تسلیت به مصیبت دیدگان سیل شیراز
-دستور به وزیر کشور جهت بررسی سریع علل حادثه سیل شیراز و ارائه گزارش آن
-استماع گزارش اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهور از آخرین وضعیت مناطق سیل زده شمال کشور
-دستور به جهانگیری جهت برآورد نهایی جبران خسارت و ارائه گزارش آن در جلسه هیئت دولت
-دستور به وزارتخانه‌ها و سازمان برنامه و بودجه جهت تشکیل کارگروه
-دستور به آماده باش کامل همه استانداران، فرمانداران و مسئولان همه نقاط کشور
* اقدامات رئیس جمهور در ششم فروردین ماه پیرامون موضوع سیل نیز شامل این موارد می‌شود:
-دیدار با جمعی از وزرا و مدیران اجرایی کشور و اشاراتی به موضوع سیل در کشور
-اشاره به اهمیت و ضرورت حفظ محیط زیست و نقش تخریب جنگل‌ها و مراتع و رعایت نکردن حریم رودخانه در ساخت و سازهای شهری و بروز حوادث تأسف بار
-تاکید بر ضرورت بازسازی بافت‌های فرسوده
-حضور در جلسه ستاد مدیریت بحران کشور
-درخواست کمک از ارتش و سپاه پاسداران برای تخلیه سریع آب از شهرهای سیل زده
-درخواست انجام کار مهندسی از ارتش و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در ایجاد کانال‌ها و سیل بندها و انجام لایروبی رودخانه‌ها برای پیشگیری از وقوع سیل
-تاکید به سازمان هواشناسی برای متمرکز شدن روی اطلاعات و پیش‌بینی های دقیق صحیح
* بالاخره اولین جلسه هیئت دولت هفتم فروردین پیرامون موضوع سیل اخیر در استان‌ها و شهرهای کشور برگزار شد و رئیس جمهور در این روز اقداماتی را مورد توجه قرار داد:
-در جلسه هیئت دولت خبر از تشکیل کمیته ملی ریشه یابی سیلاب داده شد
-بازدید هوایی از مناطق سیل زده شمال کشور
-تصویب تخصیص اعتبار و تسهیلات بانکی برای جبران خسارت استان‌های آسیب دیده از سیل
-سخنرانی در میان مردم سیل زده گلستان
-حضور در جمع مردم روستای چن سبلی از توابع شهرستان آق قلا
-حضور در جلسه شورای عالی هماهنگی مدیریت بحران استان گلستان
-حضور در جمع مردم روستای سیل زده کردخیل در استان مازندران
-حضور در جلسه شورای هماهنگی مدیریت بحران استان مازندران
یازدهم و دوازدهم فروردین:
-ارائه گزارش‌های میدانی دستگاه‌های اجرایی از مناطق سیل زده در هیئت دولت و تماس تلفنی رئیس جمهور با وزیر کشور اختصاص داشت و در آن جلسه مقرر شد به آسیب دیدگان در استان‌های سیل زده کمک بلاعوض و تسهیلات بانکی اعطا شود.
۲۰ فروردین:
-طی دستوری استانداران سراسر کشور موظف شدند با همکاری شهرداری‌ها ساختمان‌ها، اماکن و مستحدثات واقع در مسیل‌ها و حریم رودخانه‌ها و در معرض خطر سیل را در حوزه مأموریت خود شناسایی و گزارش دقیق و جامعی را ظرف یک هفته به هیأت وزیران ارائه کنند.
۲۱ فروردین:
-اعطای مسئولیت مدیریت جامع بحران سیل اخیر (عملیات پیشگیری، آمادگی، مقابله، بازسازی، بازتوانی، هماهنگی و تقسیم کار) در دستگاه‌های اجرایی و همه نهادها و سازمان‌های همکار به وزیر کشور
۲۶ فروردین:
-گفتگوی تلفنی جداگانه با استانداران خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان، هرمزگان، کرمان، خراسان رضوی، لرستان و خوزستان، جهت بسیج و هم افزایی همه دستگاه‌ها و نهادها و اتخاذ تمهیدات لازم و ضروری جهت جلوگیری از خسارت‌های جانی و مالی در روند موج دوم بارندگی‌ها
۲۷ فروردین:
-انتصاب «محمود نیلی احمدآبادی» به عنوان رئیس «هیأت ویژه گزارش ملی سیلاب‌ها»
۲۸ فروردین:
- خبر از بازسازی‌ها و نوسازی‌ها در مناطق سیل‌زده زیر نظر قرارگاه بازسازی و نوسازی مناطق سیل‌زده، با فرماندهی وزیر کشور
۳۱ فروردین:
-بازدید از مناطق سیل زده استان لرستان
-بازدید از روستای سیل زده شوره در استان ایلام
-حضور در اجتماع مردم سیل زده پل دختر
-بازدید از مناطق سیل زده استان خوزستان
-بازدید از کمپ اسکان اضطراری بخشی از سیل‌زدگان استان خوزستان در ورزشگاه تختی اهواز
-حضور در جلسه شورای هماهنگی مدیریت بحران استان خوزستان
از نکات قابل توجهی که می‌توان به موجب آن رئیس جمهور را مورد نقد قرار داد این است که یادآوری کنیم روحانی چطور و در چه شرایطی وضعیت سیل و آثار برجای مانده از آن را مدیریت کرده است. آن روزها خبرهایی منتشر شد مبنی بر اینکه رئیس جمهور از جزیره قشم و جنوب کشور وضعیت سیل در شمال کشور را آن هم از طریق گفتگوی تلفنی پیگیری و دستورات لازم را ابلاغ می‌کند در حالی که جای خالی او به عنوان رئیس جمهور در صحنه‌های حضور به چشم می‌خورد.
این غیبت مشهود دست کم تا تاریخ ۷ فروردین ماه و عدم حضور میدانی رئیس جمهور در مناطق درگیر سیل، تا جایی پیش رفت که حتی صدای اعتراض محمود صادقی یکی از نمایندگان اصلاح طلب مجلس شورای اسلامی را بلند کرد به گونه‌ای که اظهار داشت: «از آقای روحانی توقع داریم که سفر قشم خود را نیمه کاره رها کرده و به مناطق سیل زده برود تا از نزدیک امور کمک رسانی را رصد کند».
۲- کاهش تعهدات برجامی از سوی ایران
از دیگر اقدامات دولت که در سال ۱۳۹۸ از سوی دولت انجام شد اقدام ۱۸ اردیبهشت مبنی بر کاهش تعهدات برجامی از سوی ایران بود. روحانی در این تاریخ و همزمان با سالگرد خروج واشنگتن از برجام از آغاز مرحله نخست کاهش تعهدات خود در چارچوب توافق هسته‌ای به دلیل عدم پایبندی پنج کشور باقی مانده در برجام به تعهدات خود خبر داد.
شورای عالی امنیت ملی به ریاست رئیس جمهور به عنوان رئیس شورای عالی امنیت ملی در بیانیه‌ای خطاب به سران کشورهای عضو برجام جزئیات تصمیم خود برای کاهش تعهدات برجامی را تشریح و تاکید کرد به کشورهای باقیمانده در برجام ۶۰ روز برای اجرای تعهدات خود بویژه در حوزه‌های بانکی و نفتی فرصت داده شده می‌شود.
محور بیانیه شورای عالی امنیت ملی شامل این موارد می‌شود:
- در مرحله نخست، دیگر خود را متعهد به رعایت محدودیت‌های مربوط به نگهداری ذخایر اورانیوم غنی شده و ذخایر آب سنگین نمی‌دانیم
- در هر زمان که خواسته‌های ما تأمین شوند؛ ما نیز به همان میزان اجرای مجدد تعهدات متوقف شده را از سر خواهیم گرفت
- نوبت کشورهای باقیمانده در برجام است که حسن نیت خود را ثابت کنند
- ارسال نامه روحانی به سران کشورهای باقیمانده در برجام
رئیس جمهور در همان روز، یعنی در ۱۸ اردیبهشت ماه، در جلسه هیئت دولت در توضیح تصمیم اتخاذ شده عنوان کرد: «برجام یا برد-برد و یا باخت-باخت خواهد بود؛ اجازه نمی‌دهیم آمریکا آن را به برد-باخت تبدیل کند. ۷ ماه پیش در سازمان ملل اعلام کردم استراتژی ما تعهد در برابر تعهد و نقض در برابر نقض است؛ امروز به آن سخنان عمل می‌کنیم.»
حسن روحانی همچنین ۲۴ اردیبهشت ماه در دیدار مسئولان و کارگزاران نظام با رهبر معظم انقلاب اسلامی در رابطه با گام اول کاهش تعهدات برجامی عنوان کرد: «بعد از تخلف امریکا از توافق هسته‌ای به دوستانمان و اتحادیه اروپا که هر دو از ما مهلت خواسته بودند تا به وظایفشان عمل کنند به اندازه کافی فرصت دادیم. امروز باید از مسیر حقوقی استفاده کنیم و این را دولت و شورای عالی امنیت ملی و نظام با رهنمود رهبری آغاز کرده و این مسیری است که اقدام و اعلام کردیم. برخی به اشتباه می‌گویند که ۶۰ روز مهلت دادیم تا ۶۰ روز دیگر عمل کنند در حالی که ما از روز ۱۸ اردیبهشت عمل کردیم و ۲ تعهد را کنار گذاشتیم و ۲ تعهد دیگر را نیز بعد از ۶۰ روز کنار خواهیم گذاشت. امروز در یک آزمایش بزرگ الهی قرار گرفته ایم و بی تردید با ایستادگی و مقاومت از این مرحله عبور خواهیم کرد.»
۱۵ خرداد ماه نیز روحانی در دیدار مسئولان و کارگزاران نظام و سفرای کشورهای اسلامی با رهبر معظم انقلاب با اشاره به گام نخست کاهش تعهدات برجامی تصریح کرد: «امروز پس از یک سال صبر راهبردی اگر از تعهدات خود در برجام بکاهیم هیچکس نمی‌تواند ما را ملامت کند.»
روحانی ۲۹ خرداد ماه نیز در جلسه هیئت دولت در این رابطه تاکید کرد: «ایران تعهدات خود را کاملاً انجام داده است. آژانس بر عملکرد ما نظارت می‌کند و ما طبق مقررات پادمان و البته داوطلبانه، حتی طبق مقررات پروتکل الحاقی عمل می‌کنیم. به عبارتی روح برجام از طرف ما به طور کامل حراست و حفاظت شده اما اساس برجام و روح برجام از طرف دیگر متعهدان، مورد صدمه جدی قرار گرفته است. کاری که ما انجام می‌دهیم علیرغم اینکه برخی از کشورها تبلیغات ناصحیح می‌کنند، حداقل اقدام ایران است. طرف مقابل نه تنها تعهداتش را انجام نداده بلکه آن را کاهش داده و روح اصلی برجام را که گشایش بخش اقتصادی و تجارت و روابط اقتصادی مناسب ایران با جهان است، زیر علامت سوال قرار داده است.»
رئیس جمهور در ادامه تاکید کرد: «بنابر این هیچکس نمی‌تواند به ایران اعتراض کند و یا ما را مورد سرزنش قرار دهد. ما طبق قانون و در چارچوب مقررات عمل می‌کنیم و البته اگر اهداف ما تأمین نشود بعد از ۶۰ روز که از ۱۸ اردیبهشت محاسبه می‌شود، اقدامات جدیدی را که قبلاً اعلام کرده ایم انجام می‌دهیم. در عین حال چنانچه آنها در این دوره به تعهدات خود عمل کنند، همه اقداماتی که در ۶۰ روز اول و یا احتمالاً ۶۰ روز دوم انجام گرفته، به نقطه اول برمی گردد و مشکلی ایجاد نمی‌شود، این منطق صریح ایران است.»
روحانی ۴ تیر ماه در دیدار با وزیر و مدیران ارشد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با بیان اینکه دولت در ماه‌های اخیر اقدامات بسیار مهمی در زمینه کاهش تعهدات خود در برجام انجام داده که البته آمریکایی‌ها علیرغم آنکه برجام را معاهده‌ای بد می‌دانستند از این کاهش تعهدات به شدت عصبانی هستند گفت: «اگر برجام از نظر شما بد بود و از آن خارج شدید، چرا از کاهش تعهدات برجامی ایران ناراحتید؟!»
رئیس جمهور ۱۴ تیر ماه نیز پس از اشاره به مطالبی مبنی بر اینکه اقدام ایران در کاهش تعهدات، برای حفظ برجام است و اگر آمریکا از آتش می‌ترسد، شعله را روشن نکند و به مصوبه شورای امنیت عمل کند تاکید کرد که در مورد برجام لحظه‌ای احساسی عمل نکرده است و کنارگذاشتن برخی تعهدات بازگشت پذیر پس از صبر یکساله، قابل اعتراض نیست.
وی در آن جلسه از برداشتن گام دوم کاهش تعهدات برجامی در ۱۶ تیر ماه خبر داد و گفت: در این روز سطح غنی‌سازی ایران بر اساس ضرورت و نیاز ما خواهد بود و توصیه ایران به اروپا و آمریکا، بازگشت به میز مذاکره و احترام به قانون و مصوبات شورای امنیت است. هر ساعتی که به برجام بازگردند، ما هم بازخواهیم گشت.
در نهایت دو ماه بعد و در روز ۱۶ تیر ماه و پس از اتمام مهلت ۶۰ روزه کاهش تعهدات برجامی در گام نخست، ایران گام دوم را برداشت داد و اعلام کرد از غنی‌سازی اورانیوم ۳.۶۷ درصدی که طی برجام تعیین شده عبور خواهد کرد و این میزان به ۴.۵ درصد افزایش خواهد یافت.
روز ۱۶ تیر ماه اقدامات ایران در گام دوم کاهش تعهدات برجامی توسط علی ربیعی سخنگوی دولت اعلام شد و مطرح شد که «امروز از میزان ۳.۶۷ غنی‌سازی اورانیوم عبور خواهیم کرد و میزان غلظت بر اساس نیاز ما خواهد بود و امروز این موضوع به طور رسمی اتفاق خواهد افتاد.»
روحانی در تاریخ ۱۳ شهریور ماه و در پایان نشست سران سه‌قوه از برداشتن گام سوم کاهش تعهدات برجامی در تاریخ ۱۵ شهریور خبر داد و گفت: «گام سوم ایران از روز جمعه برداشته می‌شود و هر آنچه کشور در زمینه تحقیق و توسعه فناوری هسته‌ای نیاز دارد، از سوی سازمان انرژی اتمی اقدام می‌شود و اقدامات ایران در چارچوب مقررات آژانس خواهد بود. مهلت ۶۰ روزه دیگری پیش روی اروپاست، هر زمان به تعهدات خود برگردند ما هم به تعهدات برجامی بر می‌گردیم.
بر اساس این اعلام گام سوم کاهش تعهدات برجامی ایران ۱۵ شهریور آغاز شد و جزئیات آن توسط سخنگوی سازمان انرژی اتمی اعلام شد. به موجب این گام ایران اعلام کرد که در گام سوم سازمان انرژی اتمی موظف است در زمینه تحقیق و توسعه هر آنچه نیاز فنی کشور است، بلافاصله شروع کند و تمام تعهداتی که در زمینه تحقیق و توسعه در برجام مدنظر بوده را کنار بگذارد و شاهد گسترش در حوزه تحقیق و توسعه در زمینه انواع سانتریفیوژهای جدید و هر آنچه که برای غنی‌سازی نیاز داریم را سازمان انرژی انجام دهد و شاهد سرعت عمل در این زمینه باشیم.
۱۴ آبان ماه دستور برداشتن گام چهارم کاهش تعهدات برجامی از روز بعد یعنی ۱۵ آبان ماه از سوی روحانی صادر شد. رئیس جمهور در مراسم افتتاح کارخانه نوآوری آزادی اظهار داشت: «از فردا گازدهی در فردو آغاز می‌شود که ممکن است با آغاز این گام سر و صداهایی ایجاد کنند و از حساسیت آنها نسبت به فردو باخبریم، اما هر وقت که آنها به تعهدات خود عمل کنند، این گام قابل بازگشت است و باید بدانند که نمی‌توانیم یکجانبه به برجام پایبند باشیم، اما آنها اقدامی نکنند. برخی از کشورها تلاش کردند که قبل از امروز به نتیجه برسیم، اما ناچاریم گام چهارم را از فردا برداریم و ظرف ۲ ماه آینده فرصت مذاکره وجود دارد تا به راه‌حل درستی دست یابیم تا کل تحریم‌ها از جمله بخش فلزات و بیمه برداشته شود، نفت را به راحتی بفروشیم و از پول‌هایمان در بانک‌ها استفاده کنیم.»
در نهایت طی بیانیه هیئت دولت در شامگاه یکشنبه ۱۵ دی‌ماه گام پنجم کاهش تعهدات هسته‌ای برجام به عنوان گام نهایی به صورت رسمی برداشته شد و ایران تعهدات باقی مانده‌اش در چارچوب برجام از جمله تعداد سانتریفیوژها را کنار گذاشت.
۳- توقیف کشتی گریس ۱ توسط انگلیس
روز ۱۳ تیر ماه انگلیس نفتکش گریس ۱ حامل نفت ایران را در آب‌های این سرزمین توقیف و به بنادر خود منتقل کرد. رئیس جمهور ۱۹ تیر ماه توقیف کشتی نفتکش کشورمان توسط انگلیس را اقدامی بسیار کودکانه، سخیف و اشتباه توصیف کرد و اظهار داشت: «انگلیسی‌ها آغازگر ناامنی در دریا هستند و امیدواریم این کار را ادامه نداده و تکرار نکنند، چرا که تکرار آن موجب ناامنی در جهان شده و به زیان همه خواهد بود. ضمن اینکه می‌دانیم که در داخل انگلستان شرایط انسجام وجود ندارد و بهم ریخته است و دولت و پارلمانی به طور منسجم وجود ندارد. اما در عین این سراسیمگی و بهم‌ریختگی، توقیف کشتی نفتکش ایرانی کاری احمقانه بود.»
در واکنش به اقدام انگلیس، نیروی دریای سپاه پاسداران ۲۸ تیر ماه اعلام کرد یک نفتکش بریتانیایی را هنگام «عبور از تنگه هرمز» و به علت رعایت نکردن قوانین و مقررات بین‌المللی دریایی توقیف کرده است.
رئیس جمهور دوم مرداد ماه جلسه هیئت دولت با تجلیل از اقدام شجاعانه سپاه پاسداران در متوقف کردن کشتی متخلف انگلیسی، اظهار داشت: «سپاه پاسداران شجاعانه و با قدرت کشتی متخلف انگلیسی را توقیف کرد، چرا که از همه دستورات و هشدارها سر باز زده بود و کار بسیار دقیق، حرفهای و درستی در این زمینه انجام داده است و معتقدم که همه دنیا باید از سپاه پاسداران بخاطر امنیت خلیج فارس، سپاسگزار باشند.»
روحانی مسئولیت اصلی حفاظت از تنگه هرمز و خلیج فارس را، عمدتاً بر عهده ایران و کشورهای همجوار دانست و عنوان کرد: «حافظت از تنگه هرمز و خلیج فارس ارتباطی به دیگران ندارد و ملت ایران همواره حافظ خلیج فارس بوده است.»
پس از اقدام متقابل ایران توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، در نهایت نفتکش گریس ۱ با تغییر نام به «آدریان دریا» در ۲۴ مرداد ماه و پس از ۵ هفته توقیف در جبل الطارق حرکت خود را آغاز کرد.
۴- حملات گسترده به تأسیسات نفتی شرکت آرامکوی عربستان سعودی و کشتی‌های تجاری در تنگه هرمز
هیروشیگه سکو، وزیر اقتصاد، تجارت و صنعت ژاپن ۲۲ تیر ماه اعلام کرد که دو نفتکش حامل محموله‌های مرتبط با این کشور در نزدیکی تنگه هرمز هدف حمله قرار گرفته‌اند. همزمانی این حملات با سفر شینزو آبه نخست وزیر ژاپن به تهران جالب توجه بود.
آمریکا، انگلستان، فرانسه، عربستان سعودی و امارات متحده عربی، ایران را عامل این حملات معرفی کردند. فرماندهی مرکزی ایالات متحده (سنتکام) نیز چند روز بعد با انتشار ویدئویی از یک قایق گشتی متعلق به سپاه پاسداران ایران منتشر کرده و ادعا کرد که این قایق در دریای عمان در حال جمع آوری مین‌های منفجر نشده در نزدیکی یکی از نفتکش های مورد هدف قرار گرفته بوده است.
در شهریور ماه نیز دو پالایشگاه نفتی شرکت ملی نفت عربستان سعودی (آرامکو) هدف حمله گسترده موشکی و پهپادی قرار گرفت. عربستان سعودی انگشت اتهام را به سوی ایران نشانه رفت و تهران را متهم به دست داشتن در این حمله کرد. پس از این حمله تولید نفت عربستان سعودی شاهد کاهش ۵.۷ میلیون بشکه‌ای در روز بود که معادل تقریباً ۵۰ درصد کل نفت تولیدی این کشور به شمار می‌رفت.
رئیس جمهور یکم مهر ماه پیش از عزیمت به نیویورک برای شرکت در هفتاد و چهارمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد در فرودگاه مهرآباد با اشاره به اینکه در هفته‌های اخیر مسائل منطقه‌ای هم شرایط حادی پیدا کرده است، گفت: «در این راستا برخوردها و نگرانی‌هایی وجود دارد که ریشه آن کاملاً مشخص است، اما با اتهاماتی که آمریکایی‌ها می‌زنند، مشخص است که به دنبال اهداف دیگری هستند. وزیر خارجه آمریکا در این راستا مدام حرفهای بی‌ربطی می‌زند و از عجایب تاریخی است که یک وزیر خارجه به طور مستمر حرفهای ناصحیح و نادرستی را بیان می‌کند، آنها در مسائل منطقه بیش از آنچه در آرامکو خسارت وارد شده، تبلیغ می‌کنند و نسبت به خسارت‌های آن بزرگنمایی دارند. دلیل اینگونه اقدامات این است که آمریکا می‌خواهد به طور کامل منطقه را تحت سلطه خود در آورد و همه نفت منطقه شرقی عربستان را در اختیار داشته باشد و البته این دعوای آمریکا عمدتاً با چین و دیگران است.»
روحانی همچنین ۴ مهر ماه در دیدار با نخبگان و صاحبنظران سیاست خارجی آمریکا با اشاره به وضعیت نابسامان کنونی در منطقه اظهار داشت: «مردم یمن تحت بمباران شدیدی قرار دارند که توسط آمریکا و برخی کشورهای اروپایی فراهم می‌شود. کشورهایی که در حادثه اخیر آرامکو قضاوت کردند و به ایران اتهام زدند، در جنگ یمن بی طرف نیستند و حق قضاوت ندارند. این سیاست‌ها نیاز به بازنگری دارند و ادامه این روند می‌تواند موجب یک فاجعه شود.»
رئیس جمهور ۵ مهر ماه نیز در رابطه با موضوعات پیرامون آرامکو عنوان کرد: «اولین فضای منفی بر محور این شایعه و اتهام بود که حوادث آرامکوی عربستان، از توان یمنی‌ها و ارتش یمن خارج بوده است و در واقع در سازمان ملل و رسانه‌ها یک شبهه‌افکنی را شروع کرده بودند که این حادثه از کجا رخ داده و دنبال این بودند که افکار عمومی و همچنین سیاسیون را دور این محور اتهامی جمع کنند. به نظر من در این زمینه هیئت ایرانی بیان روشن و کافی داشت. حتی از برخی از سران اروپا که بیانیه‌ای داده بودند و به نحوی گفته بودند ایران هم نوعی مسئولیت دارد، پرسیدم که به چه دلیل و چه مدرکی این را می‌گوئید. به آنان صراحتاً و محکم گفتم این مدرک را نیاز دارم و حتماً برای من بفرستید و آنها پاسخ دادند با بررسی‌هایی که کارشناسان ما کرده اند گفته اند که توانمندی یمنی‌ها و به تعبیر آنها حوثی‌ها کمتر از این عملیات است. گفتم حالا فرض می‌گیریم کمتر است پس چه کسی این کار را کرده است؟ گفتند ما نمی‌دانیم اما جهتش، جهت شمال و غرب بوده است!»
وی افزود: «به آنان گفتم آیا این منطق و استدلال شد؟ اولاً اطلاعات شما نسبت به یمن و حوثی ها چقدر است. ثانیاً شما وقتی اتهامی را متوجه جایی می‌کنید آیا معنایش را می‌فهمید؛ معنای آن، آشوب و شعله‌ور شدن فتنه و آتش در منطقه است. آنها پاسخی نداشتند و گفتم در تهران منتظرم شما مدارک‌تان را برای ما بفرستید. این موضوع را هم در نطق سازمان ملل، در مذاکرات دوجانبه، دو جلسه مهمی که با فرهیختگان و اندیشمندان آمریکا و مدیران مسئول رسانه‌های آن کشور داشتم و همچنین در دو مصاحبه اختصاصی و یک مصاحبه جمعی، باز کرده و مفصل توضیح دادم.»
روحانی در نهایت تصریح کرد: «توطئه‌ای که توسط آمریکا و عربستان و برخی از کشورهای دیگر طراحی شده بود، بعد از توضیحاتی که داده شد، بسیار کم‌رنگ شده است. ضمن اینکه برخی از مقامات کشورهای مهم از جمله روسیه و ترکیه نیز به صراحت اعلام کردند که این اتهام نسبت به ایران اتهام نادرستی است.»
۵- ساقط شدن پهپاد «گلوبال هاوک» آمریکا توسط سپاه پاسداران
۳۰ خرداد یک فروند پهپاد جاسوسی «گلوبال هاوک» آمریکا بر فراز خلیج فارس مورد هدف آتش پدافند سپاه پاسداران ایران قرار گرفته و سرنگون شد. دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا در واکنش به این حمله گفت که قصد حمله به سه نقطه مختلف ایران داشته اما ۱۰ دقیقه قبل از این اقدام منصرف شده است.
روحانی در واکنش به سرنگونی این پهپاد جاوسی در ۵ تیر ماه عنوان کرد: «سرنگونی پهپاد متجاوز نشان داد قادریم سامانه دفاعی بسازیم. ما جنگ و درگیری در منطقه نمی‌خواهیم اما در عین حال نمی‌گذاریم کشور ما مورد تجاوز قرار بگیرد و اگر به مرزهای ما تجاوز شود، اینجا عبور از خط قرمز شده است و ما ایستادگی می‌کنیم.»
وی ۱۶ مرداد ماه نیز در مراسم بزرگداشت سی و نهمین سالگرد تأسیس جهاد دانشگاهی با اشاره به هدف قرار گرفتن پهپاد پیشرفته آمریکایی با موشک ساخت داخل گفت: «اینکه پهپاد پیشرفته آمریکایی با رادار داخلی ردیابی شده و با موشک تولید خودمان سرنگون می‌شود، هنر متخصصان ایرانی بوده و لذتبخش است.»
۶- بنزین و افزایش قیمت سوخت؛ خنده روحانی پس از تلخ کامی مردم
طرح افزایش قیمت و سهمیه بندی بنزین از بامداد جمعه ۲۴ آبان پس از تکذیب‌های بسیار و در نهایت ضد و نقیض گویی‌های مسئولان دولتی بخصوص مدیران وزارت نفت، بالاخره کلید خورد و همه جایگاه‌های سوخت موظف شدند بنزین را تنها با کارت سوخت به مردم ارائه دهند.
۲۴ آبان ماه روحانی در دیدار عیدانه با برخی مسئولان دولتی اظهار داشت: «اقدام دولت در افزایش نرخ بنزین به نفع مردم است. هرگز قصد برداشت از درآمد افزایش قیمت بنزین را نداریم. تمام منابع حاصل از افزایش نرخ بنزین میان حدود ۶۰ میلیون نفر توزیع می‌شود. یارانه معیشتی را ماهیانه به حساب خانوارها واریز می‌کنیم.»
۲۵ آبان رئیس جمهور در شورای عالی هماهنگی اقتصادی قوا تصریح کرد: «پرداخت‌های معیشتی آبان ماه از هفته آینده آغاز می‌شود. کمک‌های حمایتی و معیشتی، ماهانه، بدون وقفه و به طور منظم پرداخت خواهد شد. همه قوا در دولت در اجرای مصوبه مدیریت مصرف سوخت و حمایت از معیشت اقشار کم درآمد، همکاری کامل می‌کنند.»
۲۶ آبان ماه نیز وی در جلسه هیئت دولت عنوان کرد: «به سازمان برنامه و بودجه دستور می‌دهم که از فردا شب (دوشنبه شب) پرداخت یارانه معیشتی را آغاز کند. تا پایان این دولت پرداخت کمک معیشتی انجام می‌شود. تعزیرات، اتحادیه‌ها، بازار، وزارت صمت و بخش بازرگانی، همه نظارت دقیق کنند تا کسی از افزایش قیمت بنزین سو استفاده نکند. اعتراض حق همه مردم است اما اجازه ناامنی در جامعه نباید بدهیم. خودرو در اختیار من است که استفاده کنم نه اینکه راه بندان درست کنم. اگر راه بندان درست کردم خوشبختانه آنقدر سیستم مانیتور و دوربین داریم که خودرو، پلاک آن و راننده مشخص می‌شود و من از قوه قضائیه خواهش می‌کنم که در این زمینه طبق قانون عمل کند.»
روحانی همچنین در ۲۹ آبان ماه در جلسه هیئت دولت اظهار داشت: «یک جمع کوچک ضد کشور و علیه وطن و منافع ملی اقدام کردند. دستگاه‌های اطلاعاتی، قوه قضائیه و صدا و سیما موظفند مردم را آگاه کنند که چه کسانی و با چه نیاتی به خیابان‌ها آمدند و چه اقداماتی برای تخریب اموال مردم و جان آنها داشته و چه نتیجه‌ای را کسب کردند. در برابر مزدورانی که علیه امنیت کشور اقدام می‌کنند قاطع باشیم.»
۶ آذر ماه نیز در جلسه شورای اداری آذربایجان شرقی روحانی بیان کرد: «سال ۹۵ مصمم بودم که تغییر کوچکی در قیمت بنزین بدهم، اما در دولت همه با آن مخالفت کردند، لذا بنده نیز منصرف شدم. سال ۹۶ هم کمیسیون تلفیق مجلس به همراه رئیس مجلس گفتند که اجرای این طرح را عقب بیاندازید و در سال ۹۷ اجرا کنید. سال ۹۷ هم که با تحریم‌های شدید مواجه شدیم، گفتند در شرایط کنونی اجرای این طرح به صلاح نیست.»
رئیس جمهور در همان تاریخ با بیان اینکه نحوه و زمان اجرای سهمیه‌بندی بنزین به وزیر کشور و شورای امنیت کشور واگذار شده بود، گفت: «به آنها گفتم که نحوه تبلیغات، برنامه‌ریزی و اجرای آن را خودتان مدیریت کنید. با صدا و سیما هماهنگ باشید و هر زمانی را که مناسب دیدید آن را اجرا کنید و تأکید کردم که حتی زمان اجرای آن را به من هم نگویید!»
وی سپس جمله‌ای را با خنده گفت که پس از آن تا امروز دستمایه شوخی کاربران فضای مجازی و مورد انتقاد شدید فعالان سیاسی و اجتماعی قرار گرفته است و آن جمله این است: «خود من هم همزمان با مردم متوجه اجرای این طرح شدم!!»
وی افزود: «اردیبهشت ۹۸ هم وقتی خواستیم اجرا کنیم، یک خبرگزاری روز سه‌شنبه خبر اجرای طرح را اعلام کرد و بلافاصله صف‌های کیلومتری در پمپ بنزین‌ها شکل گرفت بنابراین وزیر نفت خواستار لغو اجرای این طرح شد. نحوه و زمان اجرای سهمیه‌بندی بنزین به وزیر کشور و شورای امنیت کشور واگذار شده بود. به آنها گفتم با صدا و سیما هماهنگ باشید و هر زمانی را که مناسب دیدید آن را اجرا کنید و تأکید کردم که حتی زمان اجرای آن را به من هم نگویید و خود من هم همزمان با مردم متوجه اجرای این طرح شدم!»
رئیس جمهور ۱۲ آذر ماه در دیدار جمعی از معلولان کشور عنوان کرد: «با ادامه روند افزایش مصرف بنزین، در سال ۱۴۰۰ دوباره به وارد کننده بنزین تبدیل می‌شدیم. درآمد حاصل از طرح بنزینی که حدود ۳۱ هزار میلیارد تومان است به طور کامل در اختیار اقشار آسیب پذیر جامعه قرار می‌گیرد.»
۱۷ آذر ماه هم وی در جلسه تقدیم لایحه بودجه ۹۹ به مجلس این چنین عنوان کرد که «تولید بنزین تا پایان امسال در روز به ۱۱۰ میلیون لیتر می‌رسد. با طرح بنزینی که اجرا شده تا سالهای آینده خودکفایی بنزین ادامه پیدا می‌کند. ۷۵ درصد بنزینی که امروز عرضه می‌کنیم، یورو ۴ و ۵ است.»
روحانی ۱۸ آذر ماه در جمع دانشجویان دانشگاه فرهنگیان نیز تصریح کرد: «بنزین ۲ نرخی و دلار چندنرخی سخت و فسادآور است، اما گاهی شرایط اضطرار به وجود می‌آید و باید در دوران سختی قبول کنیم. تصمیم به سهمیه‌ای کردن و افزایش قیمت بنزین این بوده است که نیازمند به واردات بنزین نشویم. اگر همین روند مصرف بنزین ادامه می‌یافت، در سال ۱۴۰۰ دوباره به واردکننده بنزین تبدیل می‌شدیم. درآمد حاصل از افزایش بهای بنزین را به خود مردم برمی‌گردانیم، هرچند که طبق قانون اجازه این اقدام را نداریم اما با مجوز مقام معظم رهبری این کار را کردیم.»
۱۹ آذر ماه در دیدار استانداران کشور رئیس جمهور خاطرنشان کرد: «استانداران با سرکشی به خانواده‌ها و افراد آسیب‌دیده در حوادث آبان [اعتراضات به افزایش قیمت بنزین] به کمک آنان شتافته و از خانواده‌های حادثه‌دیده دلجویی کرده و حداکثر کمک و همراهی را با آنان داشته باشند.»
وی همچنین در تاریخ ۲۰ آذر ماه در جلسه هیئت دولت تاکید کرد: «موفق شدیم با اصلاح قیمت بنزین کمک جدیدی برای اقشار کم‌درآمد و متوسط به پایین داشته باشیم. مصرف بنزین در هفته‌های اخیر به طور متوسط ۲۰ میلیون لیتر کاهش یافته است. کمک‌های معیشتی ادامه خواهد یافت. می‌توانیم صادرات بنزین را افزایش دهیم.»
۷- شهادت حاج قاسم سلیمانی
بامداد جمعه ۱۳ دی‌ماه سردار قاسم سلیمانی فرمانده سپاه قدس در حمله هلی‌کوپتری آمریکایی‌ها در فرودگاه بغداد به شهادت رسید. در این حمله ابومهدی المهندس، فرمانده حزب الله عراق و قائم مقام بسیج مردمی عراق (الحشد الشعبی) و شمار دیگری از رزمندگان عراقی به شهادت رسیدند و حمله فوق به دستور مستقیم رئیس جمهوری ایالات متحده صورت گرفت.
رئیس جمهور ۱۳ دی ماه روز شهادت سردار شهید سلیمانی با صدر پیام تسلیتی نسبت به این ترور واکنش نشان داد و از انتقام گیری از آمریکا توسط ایران خبر داد و اظهار داشت: «یقین دارم پرچم عزت و پایداری این شهید والامقام به دست خیل عظیم سربازان اسلام بر افراشته خواهد ماند و مسیر پر افتخار ایثار و مقاومت با قوت بیشتر تداوم خواهد یافت. بی‌تردید انتقام این جنایت هولناک را ملت بزرگ ایران و دیگر ملت‌های آزاده منطقه، از امریکای جنایتکار خواهند گرفت.»
روز ۱۴ دی ماه رئیس جمهور با حضور در منزل شهید سلیمانی و دیدار با اعضای خانواده شهید، حق ملت ایران در خونخواهی و انتقام خون سردار سلیمانی را حقی به جا و حتمی دانست و اظهار داشت: «انتقام خون شهید سلیمانی آن روزی ستانده می‌شود که ببینیم با ادامه مجاهدت‌ها دست خبیث آمریکا برای همیشه از منطقه کوتاه شده است.»
روحانی ۱۴ دی ماه نیز در دیدار «شیخ محمدبن عبدالرحمن بن جاسم آل ثانی» معاون نخست وزیر و وزیر امور خارجه قطر، در واکنش به ترور سردار شهید سلیمانی گفت: «آمریکایی‌ها متأسفانه وارد مسیر جدیدی شده‌اند که می‌تواند برای منطقه بسیار خطرناک باشد لذا در چنین شرایطی رایزنی و هماهنگی نزدیک‌تر بین کشورهای دوست ضروری است. جمهوری اسلامی ایران هرگز آغازگر هیچ تنشی نبوده که منجر به ناامنی در منطقه شود و آنچه باعث تنش و تشنج در منطقه در سالهای اخیر بوده اقدامات نابخردانه آمریکاست. در شرایط کنونی از کشورهای دوست و همسایه توقع داریم که با لحن صریح، آمریکا را در این جنایت محکوم کنند چرا که آمریکا یک فرمانده بزرگ نیروهای مسلح ایران را در کشور دیگری با جنایت‌بارترین شکل به شهادت رسانده است. اقدام اخیر آمریکا هم توهین به مردم عراق و نقض حاکمیت ملی عراق بود و هم سردار بزرگی که مورد احترام همه ایرانیان و منطقه بود را به شهادت رساند.»
وی همان روز، ۱۴ دی ماه، در تماس تلفنی «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه، با تاکید بر اینکه جمهوری اسلامی ایران در هیچ مقوله‌ای آغاز گر تنش و تشنج در منطقه نبوده است، اظهار داشت: «اگر همه در برابر تجاوز آمریکا یکصدا نباشیم خطر بزرگی همه منطقه را تهدید می‌کند. باید در برابر اقدامات بی خردانه پاسخ داد و بی تردید سکوت در برابر متجاوز و ظالم، او را جسورتر خواهد کرد. اگر در برابر اینگونه حرکت‌های آمریکا همه یکصدا نباشیم، خطر بزرگی همه ما را تهدید می‌کند. سکوت در برابر اقدام متجاوز موجب جسارت بیشتر او می‌شود.»
پس از آن نیز براساس تصمیم هیئت دولت به منظور دعوت از اقشار مختلف مردم برای حضور در مراسم تشییع و تجلیل از سردار قهرمان ایران سپهبد شهید قاسم سلیمانی، دوشنبه مورخ ۱۶ دی ماه در استان تهران و سه شنبه مورخ ۱۷ دی ماه در استان کرمان تعطیل اعلام شد.
روحانی ۱۵ دی ماه و در گفتگوی تلفنی رئیس جمهور افغانستان تاکید کرد: «آمریکایی ها به هیچ تعهد سیاسی، حقوقی و اخلاقی پای بند نیستند و انتظار داریم دولت‌های منطقه یک صدا اقدام جنایتکارانه آمریکا را محکوم کنند.»
وی در شامگاه همان روز، ۱۵ دی ماه، در تماس تلفنی «برهم صالح» رئیس جمهور عراق بیان کرد: «باید در برابر اقدامات تجاوزگرانه و مداخله جویانه آمریکا ایستادگی کنیم. اقدام پارلمان عراق در تصویب لزوم خروج نیروهای آمریکایی از عراق، آغازی برای توسعه ثبات و امنیت بیشتر در منطقه خواهد بود و باید به گونه‌ای عمل کنیم که دشمنان بدانند نمی‌توانند در روابط دو ملت خدشه و خللی وارد کنند.»
رئیس جمهور در بخشی از این مکالمه نیز از پیام تسلیت آیت الله العظمی سیستانی به رهبر معظم انقلاب در پی ترور و به شهادت رساندن سردار شهید حاج قاسم سلیمانی تقدیر کرد.
رئیس جمهور ۱۶ دی ماه و همزمان با برگزاری مراسم تشییع پیکر حاج قاسم سلیمانی در مراسم تشییع و اقامه نماز بر پیکر شهید سپهبد قاسم سلیمانی و شهدای مجاهد مقاومت حضور یافت.
در ۱۷ دی ماه، رئیس جمهور در تماس تلفنی «امانوئل مکرون» رئیس جمهور فرانسه در واکنش به اقدام آمریکا تاکید کرد: «اگر اقدامات سپهبد سلیمانی علیه داعش نبود، امروز خطرات بزرگی اروپا را تهدید می‌کرد. آمریکا حاکمیت عراق را نقض و به ملت این کشور توهین کرده است وبی ثباتی در این منطقه می‌تواند برای کل جهان خطرناک باشد. آمریکایی‌ها باید بدانند امنیت و منافع آنها در منطقه با شرایط خطرناکی مواجه است و نمی‌توانند ازعواقب این جنایت بزرگ مصون بمانند.»
روحانی ۱۸ دی ماه در جلسه هیأت دولت اقدام آمریکایی‌ها در به شهادت رساندن شهید سپهبد سلیمانی را تروریسم بین المللی و جنایت دانست و گفت: «شهید سلیمانی نه تنها یک فرمانده نظامی بلکه یک سیاستمدار و استراتژیست توانمند بود. آمریکایی‌ها دست سردار سلیمانی را قطع کردند ما پای آنها را از منطقه قطع می‌کنیم. اگر فداکاری شهید سلیمانی نبود امروز پایتخت‌های اروپایی امنیت نداشت.
۸- حمله به پایگاه نظامی عین الاسد؛ حمایت و تقدیر از سپاه پاسداران
۱۸ دی ماه از سویی مصادف بود با انتقام سپاه پاسداران و حمله هوایی به پایگاه عین الاسد و از سوی دیگر سقوط هواپیمای اوکراینی با ۱۷۶ سرنشین.
وی در جلسه هیئت دولت و در واکنش به پاسخ سپاه پاسداران به اقدام ترور سردار سلیمانی به آمریکا و پایگاه نظامی عین الاسد گفت: «تا امروز که بدن این شهید بزرگوار به خاک سپرده شد آمریکا پاسخ‌های بسیار قاطعی را دریافت کرده است. اولین پاسخ آمریکا حضور پرشور مردم عراق در بغداد، کربلا، نجف و بصره و دیگر شهرهای این کشور بود؛ آمریکا می‌خواست با کشتن سردار سلیمانی میان ملت ایران و عراق فاصله ایجاد کند اما نفهمید که سردار بزرگ اسلام را با سرداری دیگر که متعلق به ملت عراق بود با هم کشت و خون و حتی اعضای بدن این دو عزیز با هم ممزوج شد. از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تشکر می‌کنیم که شب گذشته با عملیاتی که علیه پایگاه بزرگ آمریکایی‌ها در منطقه انجام داد به خوبی نشان داد که ما در برابر آمریکا عقب نشینی نمی‌کنیم.»
او گفت: «اگر آمریکا مرتکب جنایتی شود هرچند که بخواهد تهدید کند باید بداند که پاسخ قاطع نیروهای مسلح ما را دریافت خواهد کرد. اگر آمریکا از این به بعد بخواهد مرتکب جنایت دیگری شود باید بداند که پاسخ محکم‌تری را خواهد گرفت. آمریکایی‌ها اگر آگاهی و هوشیاری داشته باشند در این مقطع اقدام دیگری انجام نمی‌دهند اما اگر این کار را انجام دادند هم مردم و هم نیروهای مسلح کشور آماده اقدام متقابل در برابر آنها هستند.»
رئیس جمهور روز ۱۹ دی ماه در تماس تلفنی «بوریس جانسون» نخست وزیر انگیس با وی، پاسخ جمهوری اسلامی ایران به آمریکا و حمله به پایگاه نظامی این کشور در عراق را طبق ماده ۵۱ منشور سازمان ملل متحد، دفاع مشروع دانست و تاکید کرد: «اگر آمریکا مرتکب خطای دیگری شود، پاسخ بسیار خطرناکی را دریافت خواهد کرد. بی تردید اگر تلاش‌های شهید سلیمانی نبود شما امروز در لندن آرامش نداشتید.»
روحانی در تماس تلفنی «جوزپه کونته» نخست وزیر ایتالیا، با اشاره به ابراز همدردی نخست وزیر ایتالیا به خاطر حوادث اخیر، اقدامات تروریستی آمریکا را تهدیدی جدی برای امنیت منطقه برشمرد و با تاکید بر اینکه ترور سپهبد شهید سلیمانی نشأت گرفته از میزان عصبانیت آمریکا از فرمانده مبارزه با تروریسم و داعش در منطقه بود، گفت: «ملت های منطقه از اقدامات آمریکا بسیار عصبانی هستند و همه باید تلاش کنیم تا تنش آفرینی و اشتباهات راهبردی دولت خودسر آمریکا را که برآمده از کم اطلاعی آنهاست، مهار و این کشور را پایبند به چارچوب قانون کنیم.»
وی در ۲۵ دی ماه و جلسه هیئت دولت نیز به اقدام سپاه پاسداران اشاره کرد و گفت: «شهادت سردار سلیمانی جبران دارد که در بخش نظامی این جبران انجام شد و نیروهای مسلح و سپاه پاسداران با موشک‌هایی که به عین الاسد زد، نشان داد که ما در برابر آمریکا، کوتاه نمی‌آییم و اگر آنها جنایتی کردند حتماً پاسخ را دریافت می‌کنند.»
۹- سقوط هواپیمای اوکراینی
رئیس جمهور همچنین سقوط هواپیمای اوکراینی و کشته شدن عده‌ای از هموطنان مان در این حادثه و دیگر مسافران این پرواز را تأسف بار دانست و این حادثه را تسلیت گفت و افزود: «وزارت راه و شهرسازی و مسؤولان مربوطه دلایل این حادثه را بررسی و به اطلاع مردم برسانند.»
۱۹ دی ماه ولادیمیر زلیسنکی رئیس جمهور اوکراین در تماس تلفنی با روحانی ضمن قدردانی از اقدامات انجام شده از سوی نیروهای امدادی، اورژانس و کارشناسان فنی ایران در این حادثه، خواستار همکاری مشترک هیأت‌های فنی دو کشور برای بررسی این حادثه و مشخص شدن دلایل سقوط هواپیما طبق پروتکل‌های بین المللی شد.
روحانی نیز با تاکید بر همکاری کامل هیأت‌های فنی دو کشور برای انجام همه اقدامات لازم در این زمینه اظهار داشت: «به وزارت راه و شهرسازی دستور می‌دهم که تیم مشترکی از کارشناسان دو کشور برای بررسی دقیق علت این حادثه تشکیل دهد.»
روز شنبه صبح مصادف با ۲۱ دی ماه ستاد کل نیروهای مسلح طی بیانیه‌ای ضمن عرض تسلیت و اظهار همدردی با خانواده‌های داغدار هم وطن و جان باختگان اتباع سایر کشورها و عذرخواهی به خاطر خطای انسانی پیش آمده در خصوص حادثه دلخراش سقوط یک فروند هواپیمای مسافربری بوئینگ ۷۳۷ خطوط هوایی کشور اوکراین، اعلام کرد که اطمینان کامل می‌دهد با پیگیری انجام اصلاحات اساسی در فرآیندهای عملیاتی در سطح نیروهای مسلح امکان تکرار این گونه خطاها را غیر ممکن ساخته و بلافاصله مقصر آن را به سازمان قضائی نیروهای مسلح معرفی نماید تا با خطاهای صورت گرفته برخورد قانونی صورت گیرد.
پس از منتشر شدن بیانیه ستاد کل نیروهای مسلح رئیس جمهور نیز در همان تاریخ یعنی ۲۱ دی ماه با صدور بیانیه‌ای نسبت به این موضوع واکنش نشان داد. در بخشی از این بیانیه آمده است: «در فضای تهدید و ارعاب رژیم متجاوز آمریکا علیه ملت ایران پس از شهادت سردار قاسم سلیمانی و به منظور دفاع در برابر حملات احتمالی ارتش آمریکا، نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران در آماده باش صددرصد قرار داشتند که متأسفانه خطای انسانی و شلیک اشتباه، به یک فاجعه بزرگ منجر شد و ده‌ها انسان بی‌گناه قربانی شدند. به کلیه دستگاه‌های ذیربط دستور می‌دهم که تمامی اقدامات لازم برای جبران، همدردی و دلجویی از ایشان به عمل آورند. وزارت امور خارجه، همکاری کامل کنسولی برای شناسایی و بازگرداندن پیکرهای قربانیان به خانواده‌هایشان را به عمل می‌آورد. این حادثه دردناک موضوعی نیست که به سادگی بتوان از کنار آن گذشت. می‌بایست تحقیقات تکمیلی برای شناسایی کلیه علل و عوامل این فاجعه ادامه یافته و مسببین این اشتباه نابخشودنی مورد پیگرد قانونی قرار گرفته و نتایج به استحضار ملت شریف ایران و خانواده‌های قربانیان برسد. همچنین ضرورت دارد برای رفع نقاط ضعف سامانه‌های پدافندی کشور، ترتیبات و تمهیدات لازم اتخاذ گردد تا هرگز چنین فاجعه‌ای تکرار نشود.»
روحانی ۲۱ دی ماه در دومین تماس تلفنی رئیس جمهور اوکراین با وی طی دو روز گذشته، با اشاره به انتشار بیانیه ستاد کل نیروهای مسلح ایران و اعلام رسمی نتیجه تحقیقات سانحه سقوط هواپیمای اوکراینی، گفت: «در این بیانیه اعلام شد که خطای انسانی موجب این سانحه بوده و افرادی که در این حادثه دخالت داشته‌اند به مقامات قضائی تحویل داده خواهند شد. همکاری‌ها برای تکمیل تحقیقات با مشارکت متخصصان اعزامی از اوکراین ادامه خواهد یافت و همزمان به زودی اقدامات قوه قضائیه ایران برای رسیدگی به این موضوع آغاز خواهد شد. در آینده نزدیک یک نماینده ویژه را به کشور شما اعزام می‌کنم تا از نزدیک تأسف و تأثر ملت و دولت ایران را رسماً به شما اعلام کند. ما به تمامی تعهدات حقوقی‌امان در این مسئله پایبند هستیم و به وزیر خارجه دستور می‌دهم با وزیر خارجه شما در تماس باشد و همکاری‌ها در این زمینه ادامه یابد.»
۲۲ دی ماه رئیس جمهور از مصوب شدن تشکیل کارگروه پیگیری حادثه سقوط هواپیمای مسافربری اوکراین به مسئولیت وزیر راه و شهرسازی و با عضویت وزرای دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، دادگستری، امور خارجه، معاون حقوقی رئیس جمهور، رئیس بنیاد شهید و امور ایثارگران و سخنگوی دولت خبر داد.
در همان روز، ۲۲ دی ماه، در جلسه هیئت وزیران بیانیه‌ای در خصوص سانحه هواپیمای اوکراینی صادر شد. در بخشی از این بیانیه آمده است: «دولت از مسئولیت پذیری نیروهای مسلح و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، در قبول مسئولیت حادثه نسبت به وقوع خطای انسانی هولناک و آغاز پیگیری‌های جدی و اقدام درخصوص اجرای دستور مقام معظم رهبری برای تدابیر لازم جهت جلوگیری از تکرار وقایع مشابه، استقبال می‌کند.»
رئیس جمهور در جلسه ۲۵ دی ماه هیئت دولت با اشاره به حادثه سقوط هواپیمای اوکراینی، گفت: «اینکه یک هواپیمایی حامل مردم عزیز از ملیت‌های مختلف مخصوصاً ایرانیان عزیز ما به اشتباه هدف یک موشک قرار بگیرد، این هم برای ما غیرمنتظره بود و فکر نمی‌کردیم یک چنین اشتباهی رخ دهد. البته آنهایی که اشتباه کردند، همان کسانی هستند که برای امنیت کشور تلاش می‌کنند و در فضای امنیت کشور بودند.»
۱۰- انتخابات مجلس
۲ اسفند ماه سال ۹۸ به موجب قانون انتخابات یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی و پنجمین میاندوره ای مجلس خبرگان رهبری برگزار شد. این رویداد سیاسی در بزنگاه‌های مختلف مورد توجه رئیس جمهور بوده و اظهارنظرهایی را از سوی او به همراه داشته است.
روحانی ۲۱ اردیبهشت ماه در دیدار جمعی از فعالان سیاسی در این زمینه بیان کرد: «انتخاباتی که در پایان امسال برگزار خواهد شد می‌تواند نماد وحدت و اتحاد باشد، اگر چنانچه با هم مهربان بوده و با همدلی و روحیه برادری در کنار یکدیگر گام برداریم و چنانچه یک دستگاه و اتاق برای انتخابات تصمیم نگیرد، می‌توانیم شرایط خوبی را داشته باشیم.»
اما با نزدیک شدن به انتخابات اظهارنظرهای رئیس جمهور هم متفاوت شد و به نوعی می‌توان گفت از ریل گذاری ای که خودش در اردیبهشت ماه گفته بود خارج می‌شد و تعرض‌هایی جدی به روحیه وحدت و برادری و همدلی ایجاد کرد.
اولین سنگ بنای اظهارات انتخابات روحانی که بوی خوبی را به مشام نمی‌رساند در ۶ شهریور ماه در جشنواره شهید رجایی بود. رئیس جمهور گفت: «اگر انتخابات الکترونیک شود، مشکلات انتخاباتی به حداقل خواهد رسید. برخی مشکلات به دلیل عدم شفافیت است. مردم برای این پای صندوق می‌آیند که افرادی بهتر، قوی‌تر، سالم‌تر و با امید و هنر بیشتر مانند شهیدان رجایی و باهنر انتخاب کنند.»
روحانی همچنین در جلسه هیئت دولت در تاریخ ۲۰ شهریور باز هم از انتخابات سخن به میان می‌آورد، آن هم با سوژه یک موضوع حاشیه‌ای و فرعی در کشور که دو قطبی کاذبی را در فضای مجازی ایجاد کرده بود. رئیس جمهور سعی می‌کند از ماجرای موسوم به دختر آبی کنارگذری برای گذرگاه انتخابات بسازد و پس از آن به گذرگاه انتخابات وارد شود.
روحانی با اشاره به ماجرای دختر آبی که در همان ایام به یکی از موضوعات شبکه‌های اجتماعی تبدیل شده بود، گفت: «زنان و کارگران هر مشکلی که به ذهن‌شان می‌آید و احساس می‌کنند که حقوق‌شان مراعات نمی‌شود، راه اصلی برای کسب حق خودشان انتخابات است. باید در انتخابات افرادی را انتخاب کنند که حقوق‌شان را سریع‌تر و زودتر به دست‌شان برسانند و غیر از این هیچ راه دیگری وجود ندارد. راه اصلی برای پیروزی و رسیدن به حق بیشتر انتخابات است. باید در انتخابات حضور فعال داشته باشیم و نباید انتخابات مایه انشقاق و دودستگی در جامعه شود.»
رئیس جمهور در جلسه ۱۷ مهر ماه هیئت دولت نیز رویکرد جدیدی در مواجهه‌های انتخاباتی خود آغاز کرد که با واکنش‌های بسیاری در فضای مجازی و حقیقی مواجه شد. او در این جلسه هیئت دولت با اظهارات خود به شورای نگهبان به نحوه اقدامات قانونی شورای نگهبان در حوزه نظارت و بررسی صلاحیت‌ها در انتخابات تعرض داشت.
روحانی در جلسه هیئت دولت در ۱۷ مهرماه گفت: همه آنهایی که مسئول اجرا و نظارت در انتخابات هستند، باید کاری کنند که نشاط سیاسی مردم افزایش پیدا کند. بهترین مجلس در طول تاریخ انقلاب مجلس اول بود. در آن مجلس، نظارت به این شکل وجود نداشت و حتی شورای نگهبان این همه دفاتر نظارتی نداشت و همه از جناح‌های مختلف آمدند و ثبت نام کردند؛ حتی منافقین هم ثبت نام کردند. همچنین گروه‌هایی مانند دفتر هماهنگی، نهضت آزادی و جبهه ملی نیز ثبت نام کردند و بهترین انتخابات و بهترین مجلس ثمره آن بود. مردم خودشان خوب می‌فهمند و بهترین‌ها را انتخاب می‌کنند، بویژه در انتخابات مجلس که عمدتاً محلی بوده و مردم کاندیداها را بهتر می‌شناسند و انتخاب می‌کنند.
۲۴ مهر ماه وی در مراسم آغاز سال تحصیلی دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی نیز اظهارات روحانی رنگ و بوی انتخابات گرفت. او گفت: «باید خودمان را برای انتخابات آماده کنیم. سرنوشت آینده کشور را انتخابات تعیین و تأیید می‌کند. بهترین راه برای شکستن افراط‌گرایی، اصلاح جامعه، شایسته‌سالاری و حاکم شدن افکار به حق مردم، صندوق رأی است. اگر انتخابات باشکوه، پررونق و با حضور اکثریت مردم در سراسر کشور برگزار شود، قدرت سیاسی کشورمان را در دنیا بالا برده و دشمنان می‌هراسند.»
بار دیگر روحانی در ۲۲ آبان ماه باز هم از تریبون جلسه هیئت دولت اظهاراتی را در مورد انتخابات بیان کرد؛ اظهاراتی که باز هم رنگ و بوی خوبی به منظور دمیدن در شور و نشاط انتخابات نشان نمی‌داد. او در این جلسه گفت: «من در مسأله انتخابات نمی‌توانم واقعیت‌ها را نگویم. انتخابات سرنوشت مردم است. همه باید پای صندوق بیایند و اگر مشکلی را حس کنم، خواهم گفت، نامه خواهم نوشت و تذکر قانون اساسی خواهم داد. این تا روزی که هستم وظیفه من است. مردم امتحان‌شان را در انتخابات سالهای ۹۲، ۹۴، ۹۶ و ان‌شاء الله امسال، نشان دادند و نشان خواهند داد.»
رئیس جمهور همچنین ۱۸ آذر ماه در جمع دانشجویان دانشگاه فرهنگیان مردم را به حضور در انتخابات دعوت کرد و اظهار داشت: «انتخابات پیش روی ماست، فضا را آرام کنیم و همه در انتخابات فعال شویم. آنها که می‌گویند انتخابات فایده و خاصیت ندارد، دلسوز مردم نیستند. همه باید تلاش کنیم با حضور در انتخابات و پای صندوق‌های رأی، افراد لایق‌تر و بهتر را انتخاب کنیم.»
وی ۴ دی ماه نیز در جلسه هیئت دولت در رابطه با موضوع انتخابات بار دیگر مردم را برای حضور و شرکت در انتخابات دعوت کرد و گفت: «اگر گله و شکایتی داریم، آن را بیان کنیم اما اجازه ندهیم که این موضوع مانع حضور مردم پای صندوق آرا شود؛ ممکن است فرد مورد نظر ما کاندیدا باشد، اما به هر دلیلی حضور ندارد این نباید موجب مأیوس شدن شود، می‌توانیم نفر بعدی را که فکر می‌کنیم می‌تواند خوب کار کند، انتخاب کنیم.»
روی دیگر اظهارات رئیس جمهور و تعرض به ساختارهای قانونی کشور از جمله شورای نگهبان در ۲۵ دی ماه در جلسه هیئت دولت خودش را نشان داد. روزی که رئیس جمهور شمشیر خود را به روی اظهارات سخنگوی شورای نگهبان درباره بررسی صلاحیت‌ها کشید و گفت: «همه آنهایی که در انتخابات نقش دارند از آنها خواهش می‌کنم، آن جایی که روشن است تا صلاحیت فردی رد شود، آن را رد کنید اما آن جاهایی که نامشخص است یا احتمالات ضعیف است، مردم را ناراحت نکنید، به مردم نگوییم که در برابر یک صندلی مجلس ۱۷ نفر، ۱۷۰ و یا ۱۷۰۰ نفر کاندیدا هستند، ببینیم از چند جناح ۱۷۰۰ نفرکاندیدا هستند؟ ۱۷ نفر از چند جناح، از یک جناح؟ اینکه انتخابات نمی‌شود. مثل اینکه در مغازه‌ای از یک جنس، ۲ هزار عدد وجود داشته باشد. مردم تنوع می‌خواهند. بگذارید در میدان انتخابات همه احزاب و گروه‌ها شرکت کنند، قطعاً ضرر نمی‌کنید. با یک جناح نمی‌شود، کشور را اداره کرد. بیایید آشتی ملی کنیم. کینه‌ها را از دل برداریم، این انتخابات، قدم اول این حرکت باشد.»
۲ بهمن ماه نیز بخشی از جلسه هیئت دولت به سخنان انتخاباتی اختصاص یافت و روحانی گفت: «اگر مردم به خوبی بدانند که امروز و فردا رأی و نظر آنها حاکم است بی‌تردید اگر از عملکرد فردی ناراضی بودند در انتخابات بعدی می‌توانند جبران کنند. هدف اصلی حضور اکثریت قاطع مردم پای صندوق آرا است والا می‌توان انتخاباتی مانند بعضی از کشورها حتی برخی از کشورهای اروپایی با حضور ۱۵ و ۲۰ درصدی مردم برگزار کرد اما چنین انتخاباتی مورد رضایت ما نیست. مردم باید به سلامت، امنیت و رقابتی بودن انتخابات اطمینان داشته باشند. بالاتر از مردم و بالاتر از قانون نداریم. هیچ نهادی مقدس نیست مگر اینکه در چار چوب قانون و خواست مردم حرکت کند. رضایت خاصه و رضایت یک جناح و یک قوم ما را به جایی نمی‌رساند.»
روحانی در همایش استانداران و فرمانداران سراسر کشور در تاریخ ۷ بهمن ماه بار دیگر رئیس جمهور به ساختارهای قانونی کشور از جمله شورای نگهبان تعرض کرد و اظهار داشت: «نباید با صندوق قهر کرد. باید تلاش کنیم رقابتی بودن انتخابات را درست کنیم. مردم باید مطمئن شوند رأی آنها کم و زیاد نمی‌شود. اگر می‌گویند مجلس بعدی صددرصد مال آنها است، بگذارند لااقل یک رقابت شکل بگیرد، مجلس هم مال آنها و نوش جانشان. پایه انتخابات ما از رفراندوم آغاز شد. بزرگترین خطر برای دموکراسی و حاکمیت ملی روزی است که انتخابات تشریفات شود. خدا نکند یک همچون روزی برای کشور ما پیش بیاید. مجری انتخابات و مجری قانون، وزارت کشور، استانداران و فرمانداران هستند حالا قانون اساسی ما احتیاط کرده و گفته است یک دستگاهی هم از کنار نظارت کند اما حالا برعکس شده و ناظر مجری شده و مجری لجستیک! بیایید به مردم اعتماد کنیم و به مردم بگوییم که نظام ما، نظام تک حزبی، نظام کمونیستی و شاهی نیست و احزاب در این کشور آزادند. انتخابات مجلس بسیار مهم است اما مهمتر از همه حفظ سرمایه اجتماعی است.»
رئیس جمهور در همان تاریخ با انتقاد از نحوه تائید صلاحیت‌ها توسط شورای نگهبان، به نوعی انتخابات را انتصابات نامید و گفت: ما بر خود حاکمیت داریم و حاکمیت ملی را کسی نمی‌تواند نقض کند، یک مقطعی گذشت، البته انقلاب مشروطه از مسیر خودش منحرف شد، استبدادگران آمدند و مسلط شدند و بعد انتخابات تشریفات انتصابات شد.
وی همچنین با طعنه به عدم تائید دستگاه‌های الکترونیکی اخذ و شمارش آرا از سوی شورای نگهبان با تمسخر شرایط برگزاری انتخابات در افغانستان گفت: این شکلی که الان ما صندوق آرا داریم، حالا دیگر چاره نداریم هر چه هم به آقای وزیر کشور درهر دوره‌ای تاکید کردیم به هر حال نشد که این انتخابات را الکترونیکی کنیم، «افغانستان هم این کار را کرد!» آخر این چیست که دومرتبه روی ورقه بنویسند دومرتبه در صندوق بیندازد و باز یکی می‌خواند، یکی علامت می‌زند و معلوم نیست آنچه چیزی را می‌خواند و این کجا را علامت می‌زند. بعد همه را که علامت زدیم یا حسین تجمیع! و آخر که می‌خواهند تجمیع کنند چه بساطی پیش می‌آید، آنجا باید مراقب و مواظب باشیم خیلی از انتخابات در تجمیع مشکل پیدا می‌کند.
رئیس جمهور ۸ بهمن ماه در مراسم بهره‌برداری از فاز دوم تصفیه خانه هفتم آب و طرح‌های صنعت آب و برق استان تهران هم باز یک روی صحبت‌هایش را انتخاباتی کرد و گفت: «انتخابات مجلس در سیاست‌های منطقه‌ای و بین‌المللی و قدرت ملی ما تأثیرگذار است. اگر در گوشه و کنار اشکال و ایرادی می‌بینیم و برخی مسیر را به خطا رفته باشند، به هر حال هم باید نصیحت کنیم، هم بگذریم و هم هدف بلند خود را از یاد نبریم که آن حضور در صحنه انتخابات است.»
روحانی در مراسم تجدید میثاق اعضای هیأت دولت با آرمان‌های امام راحل و شهیدان ۱۳ بهمن ماه نیز عنوان کرد: «اینکه امام فرمود میزان رأی ملت است این را به عنوان یک شعار نگفت. تاکید امام بر این بود که انتخاب کردن حق مردم است. هرکس که مردم را از انتخاب کردن بازدارد و نگذارد در میان سلایق مختلف آنکه می‌خواهند را برگزینند و هر آن کسی که مردم را برای حضور پای صندوق آرا دلسرد کند، حتماً از مشی و راه امام فاصله دارد مردم سالاری امام و اسلامیت مورد نظر امام فقط به یک صحنه و انتخابات و یک سال و یک روز ختم نمی‌شود ما همیشه باید مردم خواه باشیم.»
در اثنای اظهارات و سخنان انتخاباتی رئیس جمهور، در تاریخ ۱۵ بهمن ماه، روحانی قانون «شفافیت و نظارت بر تأمین مالی فعالیت‌های انتخاباتی در انتخابات مجلس» را برای اجرا به وزارت کشور ابلاغ کرد.
روحانی در جلسه ۱۶ بهمن ماه هیئت دولت باز هم اظهارات انتخاباتی‌اش سمت و سویی خاص داشت. او گفت: «فکر نکنیم یک جمع کوچکی هستیم و افکار مردم را هدایت می‌کنیم و اگر ما نباشیم مردم گمراه می‌شوند، نه مردم خوب می‌فهمند و خوب انتخاب می‌کنند. جمهوریت بدون اسلام در زمانی کوتاه به دیکتاتوری تبدیل می‌شود و اسلامیت بدون جمهوریت باقی نمی‌ماند.»
رئیس جمهور در مراسم راهپیمایی ۲۲ بهمن نیز گریزی به موضوع انتخابات زد و عنوان کرد: «اگر رژیم گذشته به مردم امکان انتخابات آزاد، سالم و ملی را می‌داد، انقلاب نمی‌شد. انسداد درب انتخابات در رژیم گذشته، مردم را هدایت کرد تا از مسیر یک انقلاب بزرگ، این زنجیر را پاره و راه را برای انتخابات بگشایند. انقلاب ما بر مبنای انتخاب بزرگ یک ملت در ۴۱ سال پیش به وجود آمد. ممکن است در این انتخابات گله و انتقاد داشته باشیم، اشکالی ندارد؛ انتقاد آزاد است، خواهش می‌کنم منفعل نشویم. با صندوق رأی قهر نکنیم. انتخابات و صندوق رأی منجی ماست. ممکن است افرادی فکر کنند، ما باید جمهوری را تضعیف کنیم تا اسلامیت را تقویت کنیم. تضعیف جمهوریت، تقویت اسلامیت نیست؛ جمهوریت و اسلامیت در کنار هم هستند.»
همچنین وی ۲۶ بهمن ماه در نشست زنان مدیر و فرهیخته تاکید کرد: «بعضی‌ها در انتخابات [ریاست جمهوری] می‌گفتند اینکه دنبال دیوارند؛ می‌گفتند ایشان برای انتخابات این حرف‌ها را می‌زند، چه کسی دنبال دیوار بوده؟ شماها اول انقلاب برای دانشگاه تهران دنبال دیوار بودید و آن کسی که جلوی شما را گرفت، امام بود. زن‌ها می‌توانند سرنوشت یک انتخابات را عوض کنند.»
روحانی ۲۷ بهمن ماه در آخرین نشست خبری خود در سال ۹۸ در نشست خبری نیز بیان کرد: بر اساس آخرین گزارشی که امروز به من دادند فقط ۴۴ حوزه رقابتی نیست و بقیه حوزه‌ها در انتخابات مجلس شورای اسلامی رقابتی است. نگذاریم انتخابات تبدیل به انتصابات شود، نه اینکه الان انتصابات است و انتخابات نیست. حضور پرشور مردم در انتخابات، پاسخ بسیار خوبی به ادعاهای آمریکایی‌ها است. دولت در انتخابات هیچ دخالتی ندارد. هیچ لیستی به نام دولت در انتخابات نداریم.
روحانی ۲ اسفند ماه پس از شرکت در انتخابات و در جمع خبرنگاران خاطرنشان کرد: وزیر کشور تلاش کند همه مراحل انتخابات سال ۱۴۰۰ کاملاً الکترونیکی باشد. ۹۸ درصد صندوق‌های آرای کشور آنلاین به هم متصل هستند و این حرکت ارزشمند و مثبتی است.
۱۱- بیماری کرونا و شیوع آن در کشور
در پی بحران شیوع بیماری کرونا ویروس در نقاط مختلف جهان، شیوع این ویروس در ایران رسماً در تاریخ ۳۰ بهمن ۱۳۹۸ تأیید شد. این در حالی است که هیئت وزیران در تاریخ ۱۳ بهمن ماه به منظور مقابله و پیشگیری از ویروس کرونا مصوبه‌ای داشت که تاکید می‌کرد «وزارت بهداشت آمادگی لازم و کامل در سطح ملی و استان‌ها برای پیشگیری از انتقال ویروس کرونا و مقابله با آن را داشته باشد و همه دستگاه‌ها مکلف به همکاری با این وزارتخانه هستند»، در این مصوبه همچنین تاکید شد: «وزیر کشور با هماهنگی وزارت بهداشت، دستورالعمل‌های لازم و اقدامات ضروری را به همه استانداران و فرمانداران به ویژه در استان‌های مرزی ابلاغ کند».
اولین سخنان رسمی روحانی را باید یکشنبه ۴ اسفند در دیدار وزیر خارجه اتریش مشاهده کرد، آنجایی که با اشاره به بیماری کرونا گریزی به تحریم‌های آمریکا زد و گفت: «تحریم آمریکا مانند ویروس کرونا است که ترس و وحشت آن بیشتر از واقعیت آن است».
وی در همان تاریخ یعنی ۴ اسفند ماه و پس از ۵ روز از اعلام رسمی ورود این ویروس به کشور در جلسه هیئت دولت، در حکمی به سعید نمکی وزیر بهداشت دستور داد تا ستاد ملی مبارزه با کرونا را متشکل از وزرای کشور، راه و شهرسازی، آموزش و پرورش، علوم، میراث فرهنگی، ارشاد، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، دادستان کل کشور، رئیس سازمان برنامه و بودجه، رئیس صدا و سیما، رئیس سازمان حج و زیارت، سخنگوی دولت و فرمانده نیروی انتظامی، تشکیل دهد.
روحانی در همان روز، ۴ اسفند، همچنین به موضوع بیماری کرونا اشاره و خطاب به ملت ایران اظهار داشت: «ما اطمینان می‌دهیم که همه توان خود را به کار گیریم تا سلامت مردم تأمین شود و از این رو، بلافاصله ستاد پیشگیری و مقابله را تشکیل داده و همه امکانات خود را بسیج کرده است. همه دستگاه‌های دولتی، نیروهای مسلح و نهادهای عمومی هر اقدامی را که لازم است برای سلامت عمومی انجام خواهند داد. هدف ما کنترل بیماری در کوتاه‌ترین زمان با کمترین تلفات ممکن است و مسئولیت و فرماندهی با وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است و اقدامات خودسرانه افراد یا دستگاه‌ها در این مساله به هیچ وجه تحمل نخواهد شد.»
رئیس جمهور همچنین روز دوشنبه ۵ اسفند در تماس تلفنی با استانداران قم و گیلان، ضمن ابلاغ دستورات لازم برای تسریع در پیشبرد روند برنامه‌های ستاد ملی مبارزه با کرونا، ابراز امیدواری کرد که فرماندهی وزیر بهداشت، هرچه سریع‌تر این بیماری کنترل و ریشه کن شود.
وی در مراسم افتتاح منطقه یک آزادراه تهران-شمال در تاریخ ۶ اسفند ماه با اشاره به بیماری کرونا عنوان کرد: «ان‌شاء الله با همکاری همه ملت با وزارت سلامت (وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی) از این کرونا و این ویروس هم عبور می‌کنیم. درمورد ویروس سخت آنفلوآنزای تایپ B که امسال در آمریکا ۱۶ هزار نفر تلفات داد، در ایران صد و خرده‌ای تلفات داد و ما از آن سختی عبور کردیم و این ویروس کرونا سخت‌تر از آن نیست، البته از نظر تماس و سرعت انتقال ویژگی‌هایی دارد و شرایط‌اش فرق می‌کند ولی نباید وحشتی در میان مردم ایجاد شود. همه باید به دستورالعمل‌های وزارت بهداشت، عمل کنند همدیگر را یاری و کمک کنیم سلامت و شفا از جانب خداوند است و خدا به همه شفا خواهد داد. ما و پزشک‌ها وسیله هستیم.»
روحانی در همان تاریخ، ۶ اسفند، و در جلسه ستاد ملی مبارزه با کرونا خاطرنشان کرد: «کار و فعالیت در کشور از روز شنبه باید روال عادی خود را داشته باشد و مراکز جمعی می‌توانند با عمل به توصیه‌های بهداشتی اعلام شده از سوی وزارت بهداشت، به فعالیت خود ادامه دهند. هراس افکنی و تلاش برای به تعطیلی کشاندن کشور، توطئه دشمنان است. اجتماعات غیر ضرور با توصیه ستاد ملی مبارزه با کرونا تعطیل می‌شود. تصمیمات ستاد لازم الاجراست و اعتماد مردم برای ما اصل است و باید واقعیات به مردم گفته شود. همه تولیدگرهایی که در زمینه مواد ضدعفونی، شوینده‌ها و ماسک فعال هستند، خوشبختانه متعهدانه و شبانه‌روز فعالیت می‌کنند و همه بخش‌هایی که یک شیفت بوده فعالیت خود را تبدیل به ۲، ۳ شیفت کردند و ۲۴ ساعته کار می‌کنند تا مردم برای مواد ضدعفونی، شوینده‌ها و ماسک نگرانی نباید داشته باشند.»
رئیس جمهور روز ۷ اسفند ماه و در جلسه هیئت دولت تاکید کرد: «تصمیم گیری در مورد تعطیلی و یا ایجاد هرگونه محدودیت به خاطر کرونا با ستاد ملی مبارزه با کرونا است و کرونا نباید به سلاح دشمنان ما برای به تعطیلی کشاندن کار و تولید در کشور تبدیل شود. نه بزرگنمایی و نه کوچک نمایی کرونا؛ ویروس ترس، اضطراب، تردید و بی‌اعتمادی در میان مردم بدتر از کرونا است. آمریکایی‌ها به فکر هزاران کشته آنفلوآنزا در کشور خودشان باشند. نمی‌شود دولت را تشکیل ندهیم، مشورت نکنیم، تصویب نکنیم، کار مردم را حل نکنیم. ادارات و همه جا، همه مردم؛ بحمدالله همانطوری که در بیمارستان‌ها که خط مقدم است، پزشکان و پرستاران ایثارگرانه کار می‌کنند؛ همه مردم، فعالین تولید و کارخانجات همه کار می‌کنند و این کار باید ادامه پیدا کند. نباید بگذاریم آمریکا یک ویروس جدیدی را بر ویروس کرونا سوار کند، به نام تعطیلی فعالیت‌های اجتماعی و ترس فوق‌العاده؛ این توطئه‌ای است که امروز می‌بینیم و در تبلیغات خارجی هم شما می‌بینید.»
روحانی ۸ اسفند ماه در پاسخ به نامه نمکی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و رئیس ستاد ملی مدیریت بیماری کرونا نیز تاکید کرد: «تمامی دستگاه‌ها و ارکان کشور به اجرای تمامی مصوبات ستاد ملی مدیریت بیماری کرونا موظف و مکلفند. با همه مواردی که ستاد مصوب نموده از جمله محدودیت‌های پیشنهادی و تعطیلی مراکز آموزشی، حسب تشخیص ستاد موافقت می‌شود. از ملت بزرگوار و شریف ایران می‌خواهم اکیداً از مسافرت و ترددهای غیرضرور، خودداری نمایند. همه با هم هستیم و بی‌تردید کرونا را شکست خواهیم داد. ترتیبی اتخاذ نمائید تا در صورت تعطیلی مراکز آموزشی، با هماهنگی وزارت آموزش و پرورش، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و همچنین سازمان صدا و سیما، اقدامات لازم برای آموزش آنلاین و عمومی از طریق رسانه ملی انجام گیرد تا حتی‌الامکان لطمه‌ای به تحصیل فرزندان عزیزمان وارد نشود.»
رئیس جمهور ۱۰ اسفند در تماس تلفنی «شیخ تمیم بن حمد آل ثانی» امیر قطر با وی در رابطه با ویروس کرونا، گفت: «همه ملت‌ها و دولت‌های جهان باید برای مقابله با ویروس کرونا در کنار هم باشند. علاقه مند به توسعه همکاری‌های مشترک بهداشتی دو جانبه و منطقه‌ای با همه کشورهای منطقه هستیم ظاهراً هیچ کشوری از این بیماری مصون نخواهد بود و همگان ناگزیر از تبادل تجربیات و امکانات برای عبور از این مشکل خواهیم بود. ایران برای تبادلات تجاری و صادرات کالا در حال اجرای پروتکل‌های بهداشتی خاصی است و بر این امر اهتمام دارد.»
رئیس جمهور همچنین در ۱۰ اسفند در گفتگوی تلفنی با رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه با اشاره به اینکه متأسفانه شیوع این بیماری در بسیاری از کشورهای جهان مشکلاتی را برای همه به وجود آورده است، اظهار داشت: «کرونا تبدیل به یک مشکل جهانی شده و همه کشورها برای گذر از این بحران باید کنار هم باشند. همکاری وزارت خانه‌های بهداشت و درمان دو کشور برای همکاری در مقابله با این بیماری ضرورت دارد و ایران آمادگی دارد با اجرای سریع پروتکل بهداشتی مشترک میان دو کشور برای مقابله با این ویروس، زمینه را برای تداوم همکاری‌ها و تبادلات تجاری و رفت و آمد اتباع دو کشور فراهم کند.»
روحانی در گفتگوی تلفنی با ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه با قدردانی از اعلام همکاری دولت و وزارت بهداشت روسیه در زمینه مقابله با ویروس کرونا در ایران، تصریح کرد: «درمورد ویروس کرونا به سمت کنترل کامل شرایط پیش می‌رویم و آمادگی اجرای سریع پروتکل بهداشتی مشترک بین دو کشور برای مبارزه با این ویروس را داریم.»
در جلسه ۱۱ اسفند ماه هیئت دولت، با تصویب هیأت وزیران، رفع ممنوعیت واردات و اعمال محدودیت و ممنوعیت صادرات و تغییر تعرفه و عوارض اقلام مورد نیاز وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به منظور تأمین نیاز مراکز درمانی و مردم برای مقابله و مهار ویروس کرونا به وزارت صنعت، معدن و تجارت واگذار شد.
در جلسه ۱۳ اسفند شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران سه قوه، آثار و تبعات شیوع بیماری کرونا بر بخش‌های مختلف اقتصادی ایران مورد بحث و بررسی قرار گرفت و پیشنهادهای دولت برای حمایت از واحدهای تولیدی و خدماتی که به سبب اقدامات احتیاطی و عمل به توصیه‌های پیشگیرانه بخشی از درآمد خود را از دست می‌دهند، مطرح شد. به منظور حمایت از کسب و کارهای کوچک و شاغلین این بخش‌ها تا زمان برگشت به شرایط عادی مهلت‌های قانونی لازم در زمینه‌های مالیاتی، گمرکی و بانکی مورد بحث و بررسی قرار گرفت و تصمیمات لازم اتخاذ شد.
رئیس جمهور در مراسم روز درختکاری و هفته منابع طبیعی در تاریخ ۱۴ اسفند ماه تاکید کرد: «امسال بیش از سالهای دیگر موضوع سلامت بروز و جلوه‌گری بیشتری در بین مردم پیدا کرده است، گفت: در داستان ویروس کرونا مردم احساس می‌کنند که باید برای حفظ سلامت خود، فرزندان و افراد جامعه اهمیت زیادی قائل شوند و بی‌تردید یکی از اموری که می‌تواند سلامت جامعه را تأمین کند، توجه به حفظ مراتع و درختکاری است و این کار ضمن تأمین سلامت، نشاط را هم به دنبال خواهد داشت و روحیه مردم تازه می‌شود.»
وی در جلسه ۱۴ اسفند هیئت دولت در رابطه با بیماری کرونا گفت: «متأسفانه در مواردی با احتکار و گرانفروشی و عدم عرضه کالا با این فکر که در آینده این کالا را با قیمت بالاتر و گزاف می‌توانند بفروشند، مواجه بودیم. از طرف دیگر کاسبان دیگری هم در فضای مجازی و در رسانه‌های بیگانه داشتیم. عده‌ای ماسک را احتکار کردند و عده‌ای هم رفتند پشت ماسک دلسوزی اما در واقع برای اینکه جامعه ما را ملتهب کنند و مردم ما را دچار نگرانی کنند، اخبار دروغ را در جامعه شایع می‌کنند. مردم باید توجه داشته باشند این امر تخصصی است و باید به متخصصین مربوطه واگذار شود؛ مسئولیت این کار به وزارت بهداشت و درمان واگذار شده، اما همه دستگاه‌ها با همه توان، پیگیر بخش‌هایی از اموری هستند که به نوعی به آنها مربوط می‌شود.»
روحانی در بخش دیگری از سخنان خود افزود: «متأسفانه آنهایی که حتی دارو و مواد غذایی را به روی مردم بستند و تحریم کردند، خبیثانه‌ترین اقدام را علیه ملت ایران در این ۲ سال انجام دادند؛ آنها هم آمدند با یک ماسک دلسوزی ظاهر شدند که ما هم می‌خواهیم به ملت ایران کمک کنیم؛ شما اگر واقعاً راست می‌گوئید لااقل تحریم دارو را بردارید؛ این اولین قدم است. بگویید نسبت به ملت ایران تا حالا اشتباه و خطا کردیم و عذرخواهی می‌کنیم و اولین قدم ما این است که فعالیت بانکی برای خرید دارو، نقل و انتقال دارو و فعالیت کشتیرانی در این زمینه و مواد غذایی مردم، آزاد است و ما کاری نداریم و این تحریم را از روی مردم برداشتیم.»
۱۴ اسفند همچنین در جلسه هیئت دولت به موجب مقرره ای دستگاه‌های اجرایی موظف شدند در دستگاه‌های متبوع خود، ستاد پیشگیری و مقابله با کرونا را تشکیل دهند. از جمله وظایف این ستاد، بررسی تأثیرات کرونا بر حوزه کاری آن دستگاه و راه‌های کاهش آن است. کاهش آثار اقتصادی، اجتماعی و دعاوی قضائی از جمله موضوعات مورد بررسی ستادهای مزبور خواهد بود. وزیر دادگستری نیز موظف شد تا به منظور کاهش موارد ابتلاء به ویروس کرونا، اجرای مصوبه ستاد ملی کرونا را در مورد مرخصی زندانیانی که آزادی آنان خطرآفرین نیست، پیگیری کند.
در جلسه ستاد ملی مبارزه با کرونا در تاریخ ۱۷ اسفند ماه با تقدیر و تشکر از پزشکان، پرستاران، کادرهای درمانی و کارکنان وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی در مسیر مبارزه با این بیماری و ارائه خدمات به مردم، گفت: «پزشکان، پرستاران و کارکنان بیمارستان‌ها در این روزها در صف اول مبارزه با کرونا قرار دارند. مطمئناً حفظ سلامت جسمی و روحی آنان مهم‌ترین مسأله‌ای است که می‌بایست در نظر گرفته شده و در راستای رفع مشکلات، نیازها و تقویت کادر درمانی همه ارکان دولت موظفند حمایت‌های لازم را به عمل آورند. در مقابله با ویروس کرونا ایجاد شفافیت و افزایش اعتماد عمومی و در جریان گذاشتن مردم در خصوص روندها، احتمالات، سیاست‌ها و برنامه‌ریزی‌ها بسیار حائز اهمیت است؛ بنابراین باید اصل بر شفافیت و اعلام به موقع اطلاعات و گزارش‌ها گذاشته شود.»
وی افزود: «با توجه به آمار و اطلاعات ارائه شده از میزان ابتلای استان‌های مختلف، می‌بایست تعداد آزمایشگاه‌ها نیز بر این اساس گسترش و توسعه یابد. به دلیل عدم دسترسی آسان مردم برای تهیه وسایل بهداشتی و ضدعفونی، وزارت صمت مکلف است تا با تدوین یک برنامه مشخص زمان‌بندی شده برای رفع این مشکل اقدام نماید؛ همچنین وزارت صنعت، معدن و تجارت موظف است در خصوص تقویت شبکه توزیع نیز با نظر و هماهنگی وزارت بهداشت اقدامات لازم را انجام دهد.»
روحانی در تماس تلفنی با استانداران قم، گیلان و مازندران در تاریخ ۲۰ اسفند پس از دریافت گزارش آخرین وضعیت مقابله با ویروس کرونا و وضعیت مبتلایان در استان، تاکید کرد: «پروتکل های وزارت بهداشت و ستاد ملی مقابله با کرونا با جدیت و قاطعیت اجرا شود. دستورات لازم برای تأمین نیازها و رفع کمبودهای استان صادر شد. از ظرفیت، امکانات و پرسنل درمانی نیروهای مسلح برای احداث بیمارستان‌های سیار در استان‌ها استفاده شود. پیش بینی دقیق وضعیت استان در تعطیلات عید ضرورت دارد.»
در جلسه ۲۱ اسفند هیئت دولت گزارشی از آخرین وضعیت مقابله با ویروس کرونا و وضعیت مبتلایان در استان ارائه شد و روحانی در این جلسه تاکید کرد: «مسأله ویروس کرونا تقریباً اختصاص به کشور و منطقه‌ای ندارد و اکثر کشورهای جهان به این ویروس مبتلا شده اند و در سبک زندگی مردم، اقتصاد و رفت و آمد، مشاغل مردم و بسیاری از فعالیت‌هایی که به نوعی به مسافرت و تردد مربوط می‌شود، اثر گذاشته و فشارهای فراوانی را به اقتصاد جامعه وارد کرده است. بنابراین این موضوع را باید امروز جدی بگیریم. نوروز فرصتی برای پیروزی در برابر ویروس کرونا؛ است و نباید با رفت وآمدهای بدون مدیریت، به فرصتی برای شیوع بیشتر ویروس تبدیل شود. از مقام معظم رهبری تشکر می‌کنیم که آنهایی که در این راه و کادر درمانی ما اگر صدمه می‌بینند، جان عزیز خودشان را فدا می‌کنند به عنوان شهید خدمت محسوب شوند.آنها در خط مقدم هستند و این سر جای خودش محفوظ است، اما در عین حال امروز نیروهای مسلح، سپاه، ارتش، بسیج و همه، پای کار هستند.»
وی همچنین در بخشی از صحبت‌های خود گفت: «نیروهای مسلح ما گفتند در هر جا بیمارستان نیاز است، ما ۱۰ هزار تخت آماده داریم. ۳۵۰۰ تخت درمانی برای هر کجا بخواهید آماده داریم و الان استاندارهای ما در تماس هستند و این کار آغاز شده است. بعضی از استانداران که با آنها تماس داشتم می‌گفتند یک نگرانی دارند؛ مصرف آب بالا رفته و ممکن است در هفته‌های آینده دچار مشکل شویم؛ دیروز از وزیر نیرو رسماً سوال کردم و ایشان هم تا غروب پاسخ کتبی دادند؛ خوشبختانه مردم هیچگونه نگرانی برای آب و برق در این ایام نباید داشته باشند؛ هیچ نگرانی برای انرژی و سوخت از جمله گاز، گازوئیل، بنزین و سایر نیازمندی‌ها نباید داشته باشند. نسخه واحد دنیا برای مقابله با کرونا، قطع زنجیره شیوع ویروس و به حداقل رساندن ترددهای درون و برون شهری است و تلاش دولت به حداقل رساندن صدمات بیماری کرونا بر اقتصاد و زندگی مردم است. مصوبات ستاد ملی مبارزه با کرونا همانند مصوبات شورای عالی امنیت ملی برای تمام ارکان کشور لازم‌الاجراست. از کرونا خطرناک‌تر، ایجاد وحشت و اضطراب است؛ نگذاریم شایعات روح مقاومت مردم را دچار مشکل کند.»
رئیس جمهور در تماس تلفنی با استانداران البرز، اصفهان، مرکزی و خراسان رضوی در تاریخ ۲۲ اسفند اظهار داشت: «همه تلاش‌ها برای به حداقل رساندن صدمات بیماری کرونا بر اقتصاد و زندگی مردم به کار گرفته شود. دستورات مقتضی به وزیران چهار وزارتخانه برای تسریع در رفع نیازهای استان‌ها صادر شد. از ظرفیت سازمان‌های مردم نهاد باید برای مهار ویروس کرونا استفاده کر. برای رفع دغدغه‌های کسانی که در خط اول پیگیری و مقابله با کرونا مشغول خدمت هستند تلاش شود.»
روحانی ۲۲ اسفند پس از دریافت گزارش کارگروه مدیریت آثار اقتصادی شیوع ویروس کرونا از اقشار کم درآمد و صاحبان کسب و کارهایی که بر اثر شیوع این بیماری دچار آسیب و لطمه شده اند، دستور داد: «سه بسته حمایتی در اختیار اقشار کم برخورداری که کسب و کار آنان در آستانه سال نو خسارت جدی دیده اند، قرار گیرد و سه میلیون خانوار ایرانی مشمول دریافت بسته‌های جدید حمایتی شدند.»
وی در جلسه پیگیری، هماهنگی و پشتیبانی اقدامات ملی برای مقابله با کرونا روز ۲۴ اسفند تاکید کرد: «رسانه‌ها در این رابطه نقش مهمی بر عهده دارند و باید تلاش کنند که فضا به سمت دو قطبی و جناح‌بندی‌های سیاسی کشیده نشود. درست است که مرجعیت اصلی اطلاع‌رسانی با صدا و سیماست چون مخاطب چند ده میلیونی دارد، اما این نافی تلاش‌ها و زحمات سایر رسانه‌ها نیست. چه اشکالی دارد رسانه‌ها برای مردم تبیین کنند که توانمندی‌ها و اقدامات این دولت در مقابله با کرونا با وجود فشارهای حداکثری آمریکا و تأثیرات ضدانسانی تحریم‌ها تا همین حالا هم نسبت به دیگر کشورها افتخارآفرین بوده است. اینها مردم را نسبت به دولت و نظام‌شان دلگرم و امیدوار می‌کند.»
رئیس جمهور در جلسه ستاد ملی مقابله با کرونادر ۲۴ اسفند تاکید کرد: «مردم از سفر و جابجایی در ایام نوروز اجتناب کنند و ماندن مردم در خانه ضروری است. اطمینان دارم مسئولان بقا متبرکه و حرم‌های مطهر در شهرهای مختلف کشور دلسوزی کافی در مورد سلامت مردم دارند و دستورالعمل ستاد کرونا را برای ورود مردم در ایام پایانی سال و تعطیلات عید را اجرا خواهند کرد. آرزوی همه ما تشرف به حرم‌های مطهر است، اما از هر کجا به آنها متوسل شویم پاسخ ما را خواهند داد. در شرایط امروز توسل‌ها و توجهات باید با رعایت کامل اصول بهداشتی باشد.»
وی در پاسخ به گزارش وزیر ارتباطات در خصوص ضرورت انجام امور اداری و کارهای مردم از طریق سیستم الکترونیک و عدم مراجعه به دستگاه‌ها نیز، عنوان کرد: «هر کاری باعث شود حضور مردم به دستگاه‌های اجرایی و اداری کاهش یابد و امور از طریق سیستم دیجیتالی و الکترونیک انجام شود، خوب است و این می‌تواند به تقویت دولت الکترونیک منجر شود.»
روحانی ۲۴ اسفند ماه همچنین در نامه‌ای به تعدادی از سران کشورهای جهان اظهار داشت: «مقابله با کرونا مستلزم اقدامات هماهنگ و مشترک منطقه‌ای و بین‌المللی است و مدیریت این بحران عظیم و خطرناک توسط هیچ کشوری به تنهایی میسر نیست چه رسد به اینکه آن کشور در دسترسی به بازارهای مالی بین‌المللی و تأمین کالاهای مورد نیاز خود با مشکلات فراوان مواجه باشد. تحریم‌های آمریکا علیه ایران و تن دادن به رعایت آنها توسط سایر کشورها، نه تنها غیرقانونی و خلاف قطعنامه شورای امنیت، بلکه غیراخلاقی و غیرانسانی است. باید با تروریسم اقتصادی آمریکا که امروز چهره زشت و غیرانسانی خود را بیش از هر زمان نشان داده است، مقابله گردد.»
رئیس جمهور ۲۵ اسفند در جلسه مشترک ستاد اقتصادی دولت و نمایندگان بخش خصوصی نیز تصریح کرد: نیازهای ضروری، بهداشتی درمانی و ارزاق عمومی زندگی مردم تأمین است. مرجع تصمیم گیری درباره هرگونه ایجاد محدودیت، فقط ستاد ملی مبارزه با کرونا در تهران است، برخی شایعه‌ها درباره قرنطینه تهران و یا شماری از شهرها، فروشگاه‌ها و برخی مشاغل رد می‌شود وهمه تلاش ما این است که حتی‌الامکان مردم بیشتر در خانه بمانند، در جایی اجتماع نکنند و یا اگر اقدامی انجام می‌گیرد، در چارچوب یک پروتکل بهداشتی باشد.»
وی در همین روز در ۲۵ اسفند در نشستی با رئیس، مدیران و کادر درمانی بیمارستان امام خمینی (ره) تهران که از طریق ویدئو کنفرانس انجام شد، با توضیحات کارشناسی و فنی مسؤولان این مجتمع درمانی در جریان چگونگی و روند ارائه خدمات درمانی به بیماران مبتلا به ویروس کرونا در این مرکز قرار گرفت. اگر افتخارآفرینان کشور در بخش بهداشت و درمان اینطور به میدان نمی‌آمدند امروز شاهد اضطرابی چند برابری میان مردم بودیم.»
روحانی ۲۶ اسفند نیز در جلسه ستاد ملی مدیریت بیماری کرونا گفت: «آمارها و ارقام روند مبارزه با بیماری کرونا امیدوارکننده است؛ اما توصیه می‌کنم مردم همچنان در خانه بمانند. وزارتخانه‌های بهداشت و کشور از فردا در خروجی‌های جاده‌هایی که اعلام می‌کنند، مردم را از لحاظ تب سنجی کنترل می‌کنند. رسانه‌ها با آگاهی بخشی به جامعه برای تسریع در عبور از این شرایط کمک کنند.»
۱۳:۵۹ - ۱۳۹۹/۰۱/۲۰
نظر شما