خبرگزاری مهر - گروه استانها: اگر نگاهی به تیتر رسانه‌ها بیندازید تاکنون در جنوب کرمان بارها جشن پایان کپرنشینی گرفته شده و پس از پایان هر طرح احداث واحدهای مسکونی؛ مسئولان مربوطه تیترهای زیبایی از پایان محرومیت و کپرنشینی در شهرستان‌های جنوبی کرمان به خصوص در قلعه گنج و رودبار جنوب به رسانه‌ها داده‌اند.
هر چند اقدامات بسیاری برای کپرزدایی انجام شده اما مسلماً کپر نشینی در این مناطق به پایان نرسیده است.
اما حقیقت ماجرا متأسفانه با شعارهایی که داده می‌شود فرسنگ‌ها فاصله دارد، نکته تأسف بار اینکه برخی از مسئولان مربوط به طرح کپرزدایی نیز وجود کپرها در جنوب کرمان را ناشی از فرهنگ مردم و تمایل شخصی به استفاده از این سازه‌های چوبی می‌دانند.
سیل ابتدای سال جاری خبرنگاران را به جنوب کرمان کشاند و همین جا مشخص شد بسیاری از روستاها هنوز کپر نشین هستند، با هم سری به برخی از روستاهای سیل زده جنوب کرمان می زنیم اینجا شهرستان رودبار جنوب است، در شهر رودبار خبری از کپر نشینی نیست و برخی از مردم در حیات خانه‌هایشان برای استفاده از خنکی این سازه‌ها؛ کپر احداث کرده‌اند، در باغ‌های کشاورزی هم، زارعان برای فرار از گرمای طاقت فرسای جنوب کرمان اتاقک‌هایی ساخته‌اند اما به زهکلوت یکی از بخش‌های پر جمعیت این شهرستان سفر می‌کنیم در مرکز این بخش هم خبری از کپر نیست اما کافیست چند کیلومتر از مرکز شهر دور شوید به مرور روستاهایی را با ۱۰ تا ۲۰ خانوار می‌بینید که خانه‌هایشان از برگ درختان خرما ساخته شده است.
کافیست چند کیلومتر از مرکز شهر دور شوید به مرور روستاهایی با ۱۰ تا ۲۰ خانوار را می‌بینید که خانه‌هایشان از برگ درختان خرما ساخته شده است
محرومیت هنوز هم در شهرستان‌های جنوبی استان کرمان موج می‌زند طبق آمار استانداری کرمان ۱۵ درصد مردم این استان زیر پوشش بهزیستی و کمیته امداد هستند که بخش قابل توجهی از آنها در شهرستان‌های جنوبی و شرقی استان زندگی می‌کنند.
پس از سیلاب دوم فروردین ماه سال جاری بود که این روستاها در قاب دوربین‌های خبرنگاران و عکاس‌ها شکل گرفت و باز هم اوج محرومیت مردم این مناطق به خصوص در روستاهای کپر نشین نمایان شد. کپرنشین‌هایی که هر چند خانه‌های خراب شده آنها با چند عدد برگ نخل قابل مرمت بود اما وسایل اندک و لباس‌های معدودشان را آب برد.
روستاهایی از جنس سنگ و چوب و مردمانی قانع
شهرستان قلعه گنج نیز که از آن به عنوان پایلوت اقتصاد بومی در استان نام برده می‌شود هم از وجود کپر ها بی نصیب نمانده است، نمونه این روستاها «سوردر» است، این روستا در میانه جاده صولان - رمشک قرار دارد، هر چند کپرها در دو روستای فوق هم خودنمایی می‌کنند اما سوردر که ده‌ها خانوار را در خود جای داده نمادی از این روستاهای کپری ست که از کمترین امکانات بهره می‌برد.
کپر نماد فرهنگ بومی نیست؛ نماد محرومیت است
راه رسیدن به روستا خاکی و مملو از سنگلاخ می‌باشد؛ مردم محلی می‌گویند دو روستای «بن‌گرو» و «جهلدُر» هم کپری هستند و ده‌ها روستای دیگر نیز از این دست به خصوص در رمشک وجود دارد که کمتر دیده شده‌اند، در ذهنم این صحبت مسئولان بنیاد مسکن را مرور می‌کنم که کپرنشینی ناشی از فرهنگ و علاقه مردم به کپرهاست؛ با همین ذهنیت وارد روستا می‌شوم.
ده‌ها خانوار در این روستا زندگی می‌کنند خبری از کوچه و معبر و تأسیسات روستایی نیست، ده‌ها خانه که از برگ درختان خرما ساخته شده و در گوشه و کنار دیده می‌شوند، خبری از سرویس بهداشتی و حمام در خانه‌های کپری نیست. لباس‌های مردم روستا محلی و همگی گویش خاص خود را دارند، داخل خانه‌ها اکثراً یک حصیر پهن شده و در بهترین حالت یک گلیم هم دیده می‌شود که اکثراً کار دست زنان روستاست.
کار مردم روستا بافت حصیر است و هیچ منبع درآمد دیگری ندارند درآمد هر خانوار از این راه حدود ۲۵۰ هزار تومان است و منبع اصلی رزقشان البته یارانه هاست
اما نکته دیگر اینکه این روستا که قبلاً مرکز کشاورزی و دامداری بود حالا آب خوردن هم ندارد و در لابه لای کپرها تانکرهایی قرار گرفته که هر چند روز به صورت سیار آبرسانی می‌شوند.
کار مردم روستا ساخت سبد و حصیر است و هیچ منبع درآمد دیگری ندارند به هر خانه‌ای که سر بزنید زن‌ها در حال بافتن حصیر هستند، درآمد هر خانوار از این راه حدود ۲۵۰ هزار تومان است و منبع اصلی درآمدشان البته یارانه هاست. خانوارها پر جمعیت هستند و اکثراً مردها بیکارند.
به دلیل نبود هیچ منبع آبی در روستا نخلستان‌ها و کشاورزی مدت‌ها قبل از بین رفته است و حصیرها هم از گیاهی به نام «داز» که در اطراف روستا می روید بافته می‌شود.
حاج حسین پیرمردی ست که دور سرش پارچه‌ای پیچیده که کمتر گرما آزارش دهد، چهره اش آفتاب سوخته است و بر دستانش پینه روزهای کارگری دیده می‌شود، این ریش سفید روستا می‌گوید: مشکل اصلی مردم منطقه نداشتن شناسنامه است، بسیاری از مردم شناسنامه ندارند چون توان رفتن به شهر و گرفتن شناسنامه نداشتند و حالا بچه‌ها بزرگ شده‌اند و نمی‌توانند یارانه بگیرند.
امکانات اولیه زندگی نداریم
وی می‌گوید: راه روستا خاکی است و امکانات ما بسیار اندک، اگر کسی مریض شود باید از اهالی که موتورسیکلت دارند بخواهیم بیمار را سوار موتور ایژ کند و به اولین مرکز بهداشت برساند.
منبع درآمد ما یارانه هاست و کارت‌هایمان را به برخی از مغازه دارها در شهر می‌دهیم و از آنها یک کیسه آراد یا برنج می‌گیریم
این پیرمرد می‌افزاید: آب نداریم اگر آب بود زمین‌ها را آباد می‌کردیم و مثل گذشته چند مال (دام) می‌خریدیم و پرورش می‌دادیم، منبع درآمد ما یارانه هاست و کارت‌هایمان را به برخی از مغازه دارها در شهر می‌دهیم و از آنها یک کیسه آرد یا برنج می‌گیریم.
این نمایی کوچک از محرومیت روستای سوردر است، وضعیت در روستاهای مجاور هم بهتر نیست، یاد این حرف مسئولان می افتم که می‌گویند کپر نشینی جزوی از فرهنگ مردم است، این مردم فرهنگی عمیق و آداب و رسوم و گویش زیبا دارند اما مطمئناً زندگی در فقر جزئی از فرهنگ آنها نیست.
اما نماد این روزهای کپر نشینی در جنوب کرمان مناطق سیل زده دهستان جازموریان است؛ سیل زندگی بسیاری از این مردم را با خود برده است و روستاها را مملو از گل و لای کرده؛ گروه‌های جهادی و سپاه پاسداران و بسیجیان و روحانیون و دانشجویان طی این مدت با حضور در جازموریان در روستاهای مختلف حضور یافته‌اند، سعی دارند کمک رسانی به این مردم را انجام دهند، پخش مواد غذایی و وسایل زندگی و خارج کردن گل و لای از روستاها و احداث بِیمارستان های صحرایی بخشی از اقداماتی است که در این مناطق انجام شده است.
با این وجود رفع محرومیت در این روستاها فقط با حذف کپر نشینی و ایجاد شغل پایدار امکان پذیر است.
روستای لالی کشته، روستای کپری، چاه ابراهیم نمونه‌هایی از این روستاها هستند در میان آنها روستاهای عشایری وضعیت بدتری دارند زیرا هیچ امکاناتی ندارند.
همه زندگی کپرنشینان را سیل برد
زن روستایی می‌گوید: خانه ما فقط یک کپر است و چند حصیر و پشتی و وسایل خواب. پسرانم بیکار هستند و امکانی برای کشاورزی و دامداری نداریم.
نامش زهرا است می‌افزاید: تا زمانی که یاد دارم در روستا زندگی کردم و هنوز به شهر نرفتم، مردم اینجا شغل می‌خواهند ما منبع درآمد نداریم و تمام زندگی مردم چند دام بود که از فروش شیر این دام‌ها زندگی را می‌گذراندیم که در روزهای ابتدایی سال جاری بعد از سیلاب به تپه‌های اطراف پناه بردیم و همین چند دام را هم آب برد و حالا نمی‌دانیم چه باید انجام دهیم.
در روزهای ابتدایی سال جاری بعد از سیلاب به تپه‌های اطراف پناه بردیم و همین چند دام را هم آب برد و حالا نمی‌دانیم چه باید انجام دهیم
وی گفت: هر خانوار حداکثر سه چهار دام داشت که حالا همان‌ها را هم از دست داده‌ایم.
وجود این روستاها ناشی از فقر اقتصادی، عدم وجود اشتغال، تداوم خشکسالی و عدم اجرای طرح‌های کپرزدایی است.
وجود این کپر ها فقط به جنوب کرمان نیز خلاصه نمی‌شود و می‌توان ردپای کپرنشینی را در روستاهای شهرستان محروم ریگان در شرق استان نیز مشاهده کرد.
محرومیت در برخی از روستاهای شرق کرمان از جنوب عمیق‌تر است به طور مثال باید به روستای حسین آباد دامداری در این مناطق سر بزنیم.
روستاهایی که شاخص محرومیت آنها ۸ و ۹ است
روستایی که در دور افتاده‌ترین منطقه شهرستان ریگان قرار دارد، ۱۵ خانوار در این روستا زندگی می‌کنند خانه‌های این روستاها کپری و یا از سنگ و گل ساخته شده و با توجه به وجود گسل بم، نصرت آباد و ریگان با یک زمین لرزه این سازه‌های قدیمی بر سر مردم خراب می‌شود.
بروز سیل در ریگان بهانه‌ای شد که وضعیت این روستا را بررسی کنیم، برای رسیدن به حسین آباد باید از چندین روستای دیگر عبور کنیم همه آنها جزو محروم‌ترین مناطقی هستند که در استان کرمان وجود دارد، بعد از سیلاب برخی از گروه‌های جهادی برای کمک به مردم به منطقه آمده‌اند و هنوز هم در برخی از مناطق در حال کمک رسانی و ساخت حمام، سرویس بهداشتی و خانه و… هستند.
ردپایی از کپرزدایی در مناطق محروم ریگان دیده نمی‌شود
در این روستاها هم مانند اکثر روستاهای کپری جنوب کرمان خبری از امکانات نیست، این افراد اکثراً کشاورز هستند و روستاها نیز در اطراف موتور پمپ‌های کشاورزی ایجاد شده‌اند. ردپایی از کپر زدایی و احداث خانه‌های مستحکم نیز در این مناطق دیده نمی‌شود.
مزیت روستاهای کپری شرق کرمان وجود آب برای کشاورزی است اما مردم از امکانات اولیه زندگی هم بی بهره هستند.
ساکنان این روستاها مالکان زمین‌ها نیستند بلکه اکثراً کارگرانی هستند که در دور ترین مکان از مرکز شهرستان کار می‌کنند.
فرماندار ریگان در گفتگو با مهر می‌گوید: شاخص محرومیت در شهرستان ریگان بسیار بالاست اکثر این روستاها دارای بالاترین شاخص محرومیت هستند.
امین باقری می‌گوید: تمام تلاش خود را می‌کنیم که برای ارائه خدمات به ساکنان روستاهای محروم شهرستان خدمت کنیم اما بودجه لازم در این زمینه در دسترس نیست و باید برای محرومیت زدایی در این مناطق اعتبار لازم نیز اختصاص یابد.
وی گفت: با همکاری گروه‌های جهادی و معرفی این روستاها به خیرانی که می‌توانند برای توسعه روستاها کمک کنند گام‌هایی برداشته شده است.
فرماندار ریگان افزود: در ریگان دو نوع اقلیم وجود دارد که شامل کوهستانی و کویری می‌شود در مناطق کوهستانی شاهد وجود خانه‌های سنگی و چوبی هستیم و در کویر خانه‌های کپری و خشت و گلی که باید برای برچیدن این خانه‌ها اقدام لازم انجام شود.
در حالی که دغدغه بسیاری از مناطق کشور ارائه خدمات با کیفیت و ارتقای سطح زندگی است؛ هنوز هم در مناطق دور دست استان کرمان روستاهایی هستند که در خانه‌های محقر زندگی می‌کنند و از امکانات اولیه زندگی هم دور هستند.
۱۳:۳۶ - ۱۳۹۹/۰۲/۰۶
نظر شما