خبرگزاری مهر، گروه استانها- زهرا بهرامی: گلستان دارای اکوسیستم‌های مختلف دریا، دشت، کوه و جنگل است و این تنوع اکوسیستمی، تنوع زیستی را در استان رقم زده است.
تنوع زیستی مفهومی است که امروزه در سه سطح ژن، گونه و اکوسیستم مطرح می‌شود و تاکنون حدود دو میلیون گونه موجود زنده روی کره زمین شناسایی و نامگذاری شده‌اند. دانشمندان هم حدس می‌زنند این رقم تا حدود ۱۰ میلیون قابل افزایش باشد.
سازمان ملل در سال ۱۹۹۲ کنفرانسی را درباره حمایت از محیط زیست برگزار کرد که یکی از دستاوردهای آن انعقاد پیمان تنوع زیستی است که ایران هم این معاهده را در سال ۱۳۷۵ تصویب کرد و به آن پیوست.
دو سال قبل رضا مقدسی، قائم مقام سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور بدون اشاره به وضعیت تنوع زیستی کشور با تأکید بر اینکه وضع جهانی تنوع زیستی حال خوبی ندارد، اظهار کرد که ۱۲ درصد گونه‌های پرندگان، ۲۵ درصد گونه‌های پستانداران و ۳۰ درصد گونه خزندگان در معرض انقراض هستند و هرساله پنج میلیون هکتار از جنگل‌های گرمسیری از بین می‌روند.
غفلت از تنوع زیستی گلستان
رئیس اداره نظارت بر حیات وحش محیط زیست گلستان در خصوص تنوع زیستی استان به خبرنگار مهر اظهار کرد: در گلستان در یک اکوتون بزرگ و محل تلاقی زیستگاه‌های مختلف دریا، دشت، کوه و جنگل قرار داریم و همین امر باعث شده گلستان یکی از بی‌نظیرترین استان‌های کشور از نظر اکوسیستم‌های طبیعی باشد.
محمود شکیبا توضیح داد: تنوع اکوسیستمی گلستان باعث بالا رفتن تنوع زیستی در آن شده است و می‌توانیم در محدوده کوچک استان تنوع گونه‌های گیاهی و جانوری را شاهد باشیم.
مردم و مسئولان در برابر محیط زیست آگاهانه رفتار نمی‌کنند چراکه نسبت به ارزش آن اشرافیت ندارند وی افزود: به دلیل تنوع بالای زیستی در گلستان، انواع گونه‌های جانوری و گیاهی بیابانی، جنگلی، دریایی و کوهستانی وجود دارد و در این محدوده بسیار کوچک می‌توان روباه ترکمنی را در دشت‌های شمال استان و منطقه نیمه بیابانی، فوک خزری را در دریا، مرال و شوکا را در جنگل‌های استان و کَل و بُز را در مناطق صخره‌ای و کوهستانی آن مشاهده کرد.
رئیس اداره نظارت بر حیات وحش محیط زیست گلستان با اشاره به اینکه گلستان زیستگاه انواع پرندگان شکاری همچون بالابان و دلیجه و سایر گونه‌های باارزش مانند قرقاول، کبک و تیهو است، ادامه داد: بسیاری از گونه‌های گیاهی و جانوری گلستان از گونه‌های ارزشمند جهانی محسوب می‌شوند و ارزش حمایت و حفاظت دارند.
وی اضافه کرد: گلستان از نظر اکولوژیکی بسیار ارزشمند است و کافی است به جای تلاش برای صنعتی شدن استان به اکوتوریسم بیشتر توجه کنیم و با هزینه بسیار پایین فقط آن چیزی را که داریم خراب نکنیم و امکانات اولیه را در آن فراهم کنیم.
کوتاهی کرده‌ایم
شکیبا تصریح کرد: به دلیل عدم آگاهی و آموزش تنوع زیستی استان مورد غفلت قرار گرفته است؛ مردم و مسئولان در برابر محیط زیست آگاهانه رفتار نمی‌کنند چراکه نسبت به ارزش آن اشرافیت ندارند از این رو در صدد حفاظت از آن هم نیستند.
وی گفت: این کوتاهی را از جانب تمام ارگان‌ها از آموزش و پرورش تا دانشگاه و ارگان‌های نظارتی شاهد هستیم؛ ما به جای اطلاع‌رسانی در خصوص اکوسیستم ارزشمند استان بیشترین وقت را روی برخورد با متخلفان گذاشته‌ایم؛ در شرایطی که اگر روی آموزش وقت می‌گذاشتیم نتیجه موثرتری در حفاظت شاهد بودیم.
شکیبا با تأکید بر اینکه بخش قابل توجهی از تخریب محیط زیست گلستان از سر ناآگاهی اتفاق می‌افتد، بیان کرد: به عنوان مثال ما گونه باارزش سرخدار را داریم که برای درمان بیماری‌های سرطانی در جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد اما عده‌ای در استان این گونه باارزش را برای درست کردن قلیان قطع می‌کنند.
گلستان فقط حدود ۶ درصد منطقه حفاظت شده داردو پس از پیروزی انقلاب یک منطقه حفاظت شده در استان ایجاد نشده است یک کارشناس حوزه محیط زیست معتقد است که آگاهی از تعداد گونه‌های جانوری و گیاهی در استان برای بسیاری مهم نیست اینکه گلستان از نظر تنوع زیستی در چه شرایطی قرار دارد و چگونگی بهره‌برداری و حفاظت از گونه‌های باارزش استان حائز اهمیت است.
رمضانعلی قائمی به خبرنگار مهر اظهار کرد: با توجه به موقعیت جغرافیایی و اقلیمی گلستان چند تیپ اکوسیستمی را در بر می‌گیرد و دارای تنوع زیستی خوبی است؛ در استان گونه‌های مختلف پرندگان، ماهیان، دوزیستان، خزندگان و پستانداران را داریم.
وی با اشاره به اینکه تنها ۳۰۰ گونه پرندگان در استان شناسایی شده و تحقیقات برای شناسایی سایر گونه‌ها در استان ادامه دارد، گفت: برای بسیاری از مردم عدد مهم نیست اینکه گلستان از نظر تنوع زیستی در چه شرایطی قرار دارد و چگونگی بهره‌برداری و حفاظت از گونه‌های باارزش استان حائز اهمیت است.
این پیشکسوت محیط زیست افزود: گلستان دارای تنوع زیستی متنوعی است و در این استان گونه‌هایی همچون روباه ترکمنی، سمندر آبی و بعضی از پرندگان را داریم که از گونه‌های در خطر انقراض جهانی هستند.
دست‌کاری‌های غیر معقولانه بلای جان تنوع زیستی استان
وی به چالش‌های موجود هم اشاره و بیان کرد: ما دست‌کاری‌های غیر معقولانه‌ای در طبیعت استان داریم که باعث تخریب تنوع زیستی گلستان می‌شود و گاهاً آن (تخریب) در قالب طرح‌ها و برنامه‌های به ظاهر مهم انجام می‌شود.
قائمی با بیان اینکه در برابر تنوع زیستی منحصربفرد استان غفلت‌های زیادی انجام شده، اضافه کرد: اگر ما پذیرفته‌ایم که گلستان سرزمینی مهم به لحاظ تنوع زیستی است سوال اینجاست چرا در اعلام مناطق حفاظت شده استان کوتاهی کرده‌ایم.
وی توضیح داد: در شرایط مطلوب باید بین ۱۷ تا ۲۰ درصد از مساحت یک استان منطقه حفاظت شده باشد در شرایطی که گلستان با این تنوع زیستی بالا و اکوسیستمی فقط حدود ۶ درصد منطقه حفاظت شده دارد و پس از پیروزی انقلاب یک منطقه حفاظت شده در گلستان ایجاد نشده است.
این استاد دانشگاه ادامه داد: این غفلت هم به مسئولان و هم خواست مردم منطقه باز می‌گردد؛ اگر ما معتقدیم که زیستگاه‌های کلیدی و مهم جانوری و گیاهی و همچنین گونه‌های در خطر انقراض استان باید حفظ شوند باید در قالب منطقه حفاظت شده و یا پناهگاه حیات وحش و … این مناطق را ارتقا دهیم.
وی با اشاره به اینکه بعد از پیروزی انقلاب خراسان جنوبی ۲۵ منطقه حفاظت شده و خراسان شمالی ۱۵ منطقه حفاظت شده درست کردند اما در توسعه منطقه حفاظت شده گلستان غفلت شده است، متذکر شد: اگر معتقدیم که بهره‌برداری اصولی و بر مبنای ظرفیت در گلستان باید اتفاق بیفتد ناگزیر هستیم قوانین محکم‌تری برای حفاظت از آن پیش‌بینی کنیم.
وی تأکید کرد: با قوانین عام نمی‌توانیم جلوی فعالیت‌های انسانی و اجرای طرح و برنامه‌هایی که مخرب تنوع زیستی استان هستند را بگیریم و باید مناطق ارزشمند و منحصر بفرد زیستی استان را به عنوان منطقه حفاظت شده اعلام و قوانین سختگیرانه‌تری در آن اعمال کنیم.
تنوع زیستی بالای گلستان و ظرفیت‌های ارزشمند اکولوژیکی آن در سایه غفلت از آموزش‌های همگانی مورد تخریب قرار می‌گیرد و به عزم و اراده مسئولان برای حفاظت نیاز دارد؛ نکته‌ای که نباید بیش از این مورد غفلت قرار گیرد.
نظر شما