آخرین وضعیت برگزاری امتحانات نهایی و چالش‌های آن

خبرگزاری مهر، گروه جامعه: از ۱۷ خرداد بنا به اعلام آموزش و پرورش امتحانات نهایی تمام رشته‌های تحصیلی دوره‌های متوسطه (نظری، فنی و حرفه‌ای)، پیش‌دانشگاهی و پایه دوازدهم دوره دوم متوسطه آغاز می‌شود. در رشته‌های ادبیات و علوم انسانی و معارف اسلامی این امتحانات از ۱۷ خرداد تا ۱۵ تیر ادامه دارد و در هر دو رشته علوم انسانی و معارف اسلامی دانش آموزان پایه دوازدهم باید برای شرکت در ۱۳ امتحان در مدرسه حاضر شوند. در رشته ریاضی فیزیک این امتحانات از ۱۷ خرداد آغاز و تا ۱۴ تیر ادامه دارد و دانش آموزان ۱۱ امتحان را پشت سر می‌گذارند و در رشته علوم تجربی نیز در همین بازه زمانی دانش آموزان ۱۰ امتحان را می‌دهند.

برای رشته‌های فنی و حرفه ای و کاردانش امتحانات دروس عمومی و غیرفنی برگزار می‌شود و ارزیابی دروس فنی تا مرداد ادامه دارد.

بنا به آمار از روز شنبه ۵۵۰ هزار دانش‌آموز پایه دوازدهم و ۱۲۰ هزار نفر که از سال‌های قبل تک دروسی را نمره نیاورده اند و دوباره در امتحانات حاضر خواهند شد، در رفت و آمد میان خانه و مدرسه خواهند بود که در مجموع ۶۷۰ هزار دانش‌آموز برای امتحانات نهایی باید ساماندهی شوند.

نگرانی‌های دانش آموزان و خانواده‌ها ادامه دارد

پیش از این به دلیل بیان نگرانی دانش آموزان و اولیا آنها برای حضور دانش آموزان در مدارس و دادن امتحانات نهایی خصوصاً با توجه به اینکه در برخی استان‌ها از جمله استان‌های هرمزگان، آذربایجان‌های شرقی و غربی، کردستان، کرمانشاه، بوشهر، سیستان و بلوچستان، قزوین و خراسان رضوی شیوع کرونا در وضعیت هشدار قرار دارد و خوزستان نیز همچنان در وضعیت قرمز است، علیرضا وهاب زاده مشاور وزیر بهداشت در صفحه توئیتر خود نوشته بود: «وزیر بهداشت در خصوص دغدغه و نگرانی دانش‌آموزان و خانواده‌های آنها برای شرکت در امتحانات نهایی در حال رایزنی با وزیر آموزش و پرورش است و قطعاً راهکار مناسبی برای تأمین سلامت و آرامش این عزیزان ایجاد خواهد شد.» اما به نظر می‌رسد با توجه به برگزار شدن امتحانات غیرضروری تر پایه نهم به صورت حضوری، آموزش و پرورش از برگزاری این امتحانات در این بازه زمانی کوتاه نیامده است.

خسرو ساکی رئیس مرکز سنجش و پایش کیفیت آموزشی آموزش و پرورش پیش از این اعلام کرده بود که «تمام پروتکل‌های بهداشتی برای امتحانات مدنظر هست و از مراقبین بهداشت وزارت آموزش و پرورش و شبکه‌های بهداشت محل‌ها برای رعایت این پروتکل‌ها بهره می‌گیریم اما اگر تا ۱۷ خرداد باز هم نظر ستاد کرونا چیز دیگری باشد، مبنا نظر آنهاست ولی ما تمهیدات لازم را برای برگزاری امتحانات آماده کردیم و مصمم هستیم در این شرایط برگزار کنیم و دانش آموزان را به دو گروه تقسیم کردیم که فاصله صندلی بین ۱.۸ صندلی تا ۲ متر رعایت شود و پیش بینی کردیم مراقبین بهداشت در مبادی ورودی باشند و ماسک و دستکش و… در اختیار دانش آموزان قرار بگیرد.»

همچنین بنا به تصمیم آموزش و پرورش و سازمان سنجش با توجه به اینکه آموزش امسال به دلیل شیوع کرونا به دو بخش تقسیم شد و ۸۰ درصد محتوای درسی اکثر کلاس‌ها در پایه دوازدهم تا قبل تعطیلات آموزش حضوری داده شده بود و ۲۰ درصد نیز به صورت مجازی آموزشش پیگیری شد، ۱۶ نمره سوالات از آن محتوای ۸۰ درصد آماده می‌شود و برای ۴ نمره باقیمانده به دو صورت عمل می‌شود. یک مدل از همان ۸۰ درصد سوال خواهد بود و یک مدل از ۲۰ درصد آموزش داده شده به صورت مجازی تا اگر دانش آموزی بر تمام محتوای کتاب درسی تسلط دارد آن ۴ نمره مربوط به سوالات ۲۰ درصد را پاسخ دهد و در غیر این صورت از سوالات مربوط به ۸۰ درصد محتوای کتاب‌های درسی.

اما حالا عمده نگرانی دانش آموزان و خانواده آنها این حضور اجباری و نگرانی از عدم رعایت پروتکل‌های بهداشتی لازم در مدارس از جمله ضدعفونی سطوح، رعایت فاصله گذاری اجتماعی زمان امتحان و زمان قبل و بعد از آن توسط دانش آموزان در مدرسه است. آموزش و پرورش اعلام کرده است ماسک و دستکش را باید دانش آموزان خودشان به همراه داشته باشند و ظاهراً تنها برای ۱۰ درصد مواردی که دانش آموزشی این وسایل را همراه نداشته باشد ماسک تهیه شده است اما مشخص نیست توزیع آن در مدارس چگونه است؛ آیا در مناطق محروم این تعداد ماسک بیشتر خواهد بود یا در هر مدرسه به تعداد دانش آموزان پای امتحان، ۱۰ درصد ماسک در اختیار قرار گرفته است.

دیگر نگرانی‌های حضور در این امتحانات موضوع رفت و آمد دانش آموزان به محل برگزاری امتحانات است که عمدتاً باید با وسایل حمل و نقل عمومی صورت بگیرد و باز از سوی دیگر گلایه دانش آموزانی که این روزها مجبور به حضور برای امتحانات نهایی شده اند این است که باید با ماسک و استرس ابتلاء به کرونا سر جلسات امتحان حاضر شوند و عملکرد آنها کاهش می‌یابد. برخی دانش آموزان طی روزهای گذشته در تماس با خبرگزاری مهر اعلام کرده بودند حاضر به خطر انداختن جان خانواده خود نیستند و در این امتحانات حتی به قیمت از دست رفتن عمر یکساله خود شرکت نخواهند کرد که در نهایت این آموزش و پرورش است که باید اعلام کند چه تعداد دانش آموز پای امتحانات نهایی در این امتحانات شرکت نکردند!

آیا دقیقه نود تصمیمات عوض می‌شود؟

وزیر آموزش و پرورش روز گذشته ۱۴ خرداد البته اعلام کرد که «برگزاری آزمون حضوری برای پایه دوازدهم یک تصمیم سراسری بود، ولی اگر شرایط در برخی استان‌ها حادتر شود تصمیم دیگری خواهیم گرفت» اما سوال این است که چه زمانی قرار است این تصمیم گرفته شود؟

وی درباره پروتکل‌های بهداشتی نیز بارها اعلام کرده است که «برای حفظ سلامتی دانش آموزان تعداد حوزه‌های امتحانی را ۵۰ درصد افزایش دادیم تا دانش آموزان بتوانند در فاصله‌های مناسب از هم در امتحانات شرکت کنند. به مدیران مدارس تأکید کرده‌ایم که نسبت به ضدعفونی کردن مدرسه قبل و بعد از حضور دانش آموزان توجه داشته باشند و دانش آموزان باید از ماسک شخصی و یا ماسکی که از طریق مدرسه در اختیار آن‌ها قرار می‌گیرد استفاده کنند.»

مهرزاد حمیدی معاون تربیت بدنی و سلامت آموزش و پرورش نیز بارها گفته است که «برخلاف سال‌های قبل که فشردگی برگزاری امتحانات در همه رشته‌ها و گرایش‌ها بود امسال امتحانات یک روز در میان است و رشته‌ها تداخل ندارند.»

البته با نگاهی به جدول امتحانات نهایی باید گفت لزوماً این رعایت یک روز درمیان برگزار شدن امتحانات صادق نیست و به طور مثال در رشته ادبیات و علوم انسانی دانش آموزان دو روز ۱۷ و ۱۸ خرداد و همچنین ۴ و ۵ تیر را پشت سر هم امتحان دارند و یا دروس حسابان ۲ در رشته ریاضی و زیست شناسی ۳ برای رشته علوم تجربی در یک روز برگزار می‌شود.

نحوه نظارت بر رعایت پروتکل‌ها، پاشنه آشیل آموزش و پرورش؛ تخلفات را دانش آموزان گزارش دهند!

نکته بعدی نیز نحوه نظارت بر رعایت پروتکل‌ها در بیش از ۱۰۷ هزار مدرسه در سراسر کشور است و اینکه اگر مدرسه‌ای تخلف کرد دقیقاً با او چه برخوردی می‌شود و یا نحوه سرزدن به این مدارس در طول برگزاری امتحانات چگونه است؟ همانطور که پیش از این نیز شاهد بودیم آموزش و پرورش بر نحوه نظارت بر مدارس است که یکی از بزرگترین چالش‌ها را همواره داشته است از جمله رخ دادن آتش سوزی‌ها در مدارس که به دلیل نظارت غیردقیق بر استاندارد وسایل گرمایشی بوده و جان دانش آموزانی از دست رفته است و یا نحوه نظارت دقیق بر تنبیه‌ها و مسائل تربیتی در مدارس و یا برگزاری اردوها و....

اما حمیدی درباره نگرانی خانواده‌ها پیش از این به مهر گفته بود ما یک پروتکل دقیق را به تمام استان‌ها ابلاغ کرده ایم و بعد از آن هم اعلام کرده است که دانش آموزان در صورت رعایت نشدن شرایط بهداشتی در یک حوزه امتحانی می‌توانند موارد را به اداره کل ارزیابی عملکرد وزارتخانه و یا منطقه آموزش و پرورش گزارش کنند و به این ترتیب باز هم نظارت‌ها و شکایت‌ها به عهده خود دانش آموزان و اولیا هست همانطور که گلایه‌ها درباره تخلف از دریافت شهریه و دیگر موارد به عهده اولیا بوده است.

معاون سلامت آموزش و پرورش از دانش آموزان درخواست کرده است که در محل برگزاری آزمون تجمع نکنند ولی هیچ تضمینی نیست که دانش آموزان دو خیابان آنطرف تر این تجمع را برقرار نکنند.

یکی دیگر از واقعیت‌های موجود در رعایت پروتکل‌های بهداشتی این است که سرانه مربوط به هر مدرسه برای ضدعفونی مدارس که از اسفند ماه باید آن را هزینه می‌کردند برای بازگشایی احتمالی مدارس و چندین نوبت هم در زمان بازگشایی مدارس برای رفع ابهامات و حالا برای ضدعفونی ۱۰ ها باره حوزه‌های امتحانی به گفته بسیاری از مدیران مدرسه کفاف نمی‌دهد چون رقمی معادل یک میلیون تا دو میلیون تومان این سرانه برای هر مدرسه متغیر بوده است. هر چند تب سنجی جز پروتکل‌های بهداشتی برگزاری امتحانات در نظر گرفته نشده است اما تنها تهیه یک تب سنج برای هر مدرسه، می‌تواند نیمی از این بودجه را به خود اختصاص دهد. هر چند در حال حاضر ۶۶۰۰ حوزه مسئول برگزاری امتحانات پایه دوازدهم هستند.

قوانینی که اجرای آنها و الزام اجرای آنها در ابهام است

در پروتکل بهداشتی برگزاری امتحانات که پیشتر مسئولان آموزش و پرورش اعلام کرده بودند روی پرتال آموزش و پرورش قابل رؤیت است در حالیکه اینچنین نیست و باید برای پیدا کردن آن صفحات این پرتال را گشت، نیز مواردی ذکر شده که عملاً امکان اجرای آن وجود ندارد. به طور مثال ذکر شده برگزاری آزمون در حوزه‌های امتحانی و مراکز آزمون منوط به داشتن امکانات فنی و اجرایی کامل شامل موارد ذکر شده است در حالیکه امتحانات نهایی یک امتحان اجباری و سراسری است و مدارس موظف به برگزاری آن هستند و اگر مدرسه‌ای موارد ذکر شده را نداشته باشد، عملاً دانش آموزانش از شرکت در امتحان محروم می‌شوند.

هر چند مهدی نوید ادهم دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش طی نامه‌ای به مرکز سنجش و پایش کیفیت آموزشی وزارت آموزش و پرورش، مهمان شدن دانش‌آموزان در امتحانات پایه نهم و دوازدهم را در خرداد سال جاری، بلامانع اعلام کرده است، اما به نظر نمی‌رسد آموزش و پرورش برای جا به جایی زیاد دانش آموزان در پایه دوازدهم آمادگی لازم را داشته باشد چرا که طبق پروتکل‌ها هر مدرسه بنا به نیاز دانش آموزان خود برای برگزاری امتحانات آماده خواهد بود و ضمن اینکه این میهمان شدن خود مستلزم رفت و آمد به منطقه و مدرسه و… است.

در بند دیگری از این پروتکل تاکید شده است که کلیه افرادی که مقرر است در امتحانات شرکت کنند و همین‌طور کارکنان، معلمین و … لازم است روز قبل از آزمون در سامانه www.salamat.gov.ir ثبت‌نام کرده و گزارش آن را به‌صورت پرینت، مشابه کارت ورود به جلسه، به مسئول برگزاری آزمون نشان دهند، اما مشخص نیست به همراه نداشتن این پرینت آیا به منزله ممانعت از حضور در جلسه امتحان است؟

اما در پروتکل برگزاری امتحانات نهایی چه مواردی قید شده است؟

-برنامه مدون گندزدایی کلید سطوح دارای امکان تماس زیاد مانند؛ تجهیزات، دستگیره، درب‌ها، میز و صندلی، شیرآلات، نرده پله‌ها، پریز و کلیدهای برق و کلیه وسایلی است که به‌طور عمومی و مشترک استفاده می‌شود.

-تأمین صابون مایع و محلول‌های مناسب ضدعفونی‌کننده دست به مقدار کافی و متناسب (بر اساس دستورالعمل‌های ابلاغی و تأمین دپوی حداقل برای مصرف دو هفته مدرسه) در محل مدرسه.

-تأمین فاصله‌گذاری مناسب و جلوگیری از تجمع در ورود به محل آزمون.

-تأمین فاصله‌گذاری مناسب برای صندلی‌ها در محل آزمون.

-تهویه مناسب هوا در محل برگزاری جلسه آزمون.

-آگاهی همه دانش آموزان، معلمین و کارکنان مدرسه از احتیاطات لازم در زمان شیوع بیماری از طریق ارائه آموزش‌های لازم.

-ثبت وضعیت سلامت دانش آموزان، معلمان و کارکنان با استفاده از سایت https://salamat.gov.ir/

در همین قدم اول به نظر می‌رسد که اگر همه موارد رعایت شود لااقل می‌دانیم که مشکل وسایل گرمایشی و سرمایشی در بسیاری از مدارس کشور همچنان مشکلی پابرجایی است و هر سال در فصل بهار مشکل نبود وسایل سرمایشی مناسب یکی از معضلاتی بوده که در مناطق گرم‌تر مورد اشاره قرار می‌گرفت. از سوی دیگر ثبت وضعیت دانش آموزان، معلمان و کارکنان در سامانه وزارت بهداشت نیز هیچ گاه الزامی اعلام نشده است و نحوه پیگیری و نظارت بر آن نیز مشخص نشده است.

هر چند بار دیگر در بند دیگری از این پروتکل تاکید شده است که کلیه افرادی که مقرر است در امتحانات شرکت کنند و همین‌طور کارکنان، معلمین و … لازم است روز قبل از آزمون در سامانه www.salamat.gov.ir ثبت‌نام کرده و گزارش آن را به‌صورت پرینت، مشابه کارت ورود به جلسه، به مسئول برگزاری آزمون نشان دهند، اما مشخص نیست به همراه نداشتن این پرینت آیا به منزله ممانعت از حضور در جلسه امتحان است؟

ماسک‌های تولیدی هنرستان‌ها سهم دانش آموزان نشد

همچنان که هیچ گزارشی اعلام نشده است که بگوید ماده مربوط به «پیش از اجرای این پروتکل، ارائه آموزش‌های غیرحضوری لازم برای مدیران، کارکنان، کارشناسان، والدین و نیروهای خدماتی در خصوص این پروتکل و سایر دستورالعمل‌های ابلاغی در دستور کار قرار گیرد.» چگونه در روزهای گذشته اجرایی شده است.

در این پروتکل آمده است: نصب تابلوهای اطلاع‌رسانی مبنی بر اهمیت حفظ سلامت خود و دیگران براساس آموزه‌های بهداشتی و همچنین اعلام هشدار در ورودی‌های اصلی به‌منظور انصراف ورود افراد علامت دارد و مشکوک (دارای سابقه تماس با افراد مبتلا و یا تماس با افراد دارای علامت در دو هفته اخیر) صورت پذیرد.

و بهتر نبود لااقل آموزش و پرورش که خود مدعی تولید ماسک انبوه در بخش فنی و حرفه ای و هنرستان هاست ماسک را به صورت رایگان در اختیار دانش آموزان و مراقبان قرار می‌داد و نه اینکه ۱۰ درصد نسبت دانش آموزان ماسک تهیه کند؟

سوالی که مطرح می‌شود این است که اجرای این بند پروتکل و ضمانت اجرایی آن چگونه صورت می‌گیرد؟ و اینکه اساساً بنا بر کدام تسهیلاتی که اعلام نشده است دانش آموزی که مجبور به دادن امتحان نهایی است باید از این حق خود صرف نظر کند چون در خانواده اش فرد مشکوک به کرونایی وجود دارد؟ در واقع آیا آموزش و پرورش این امکان را فراهم کرده که اگر دانش آموزی در امتحانات خرداد شرکت نکرد بتواند فرصت داشته باشد تا دو یا سه نوبت دیگر در این امتحانات حضور یابد؟ این شاید یکی از راه حل‌هایی بود که نقدها به برگزاری امتحانات نهایی را کمتر می‌کرد؛ هر چند ممکن است طراحی سوالات امتحان نهایی برای سه نوبت دیگر سخت باشد اما در این میان عدالت و حق انتخابی برای دانش آموزان باقی می‌ماند.

از سوی دیگر در این پروتکل از اولیا خواسته شده که حتماً ماسک و دستکش برای دانش آموزان تهیه کنند. از آنجایی که بارها اعلام شده است اثرگذاری زدن ماسک در صورتی است که در یک محیط بسته همه از ماسک استفاده کنند و با توجه به اینکه بارها در این روزها مسئولین وزارت بهداشت هشدار داده اند که مردم به سمت عادی سازی موضوع کرونا دارند حرکت می‌کنند و مشاهدات در کوچه و خیابان و اماکن عمومی نیز حاکی از این است که عده کمی نسبت به گذاشتن ماسک خود را متعهد می‌دانند، حال باید پرسید که آیا واقعاً همه اولیا نسبت به این بند پروتکل خود را مقید خواهند دانست و بهتر نبود لااقل آموزش و پرورش که خود مدعی تولید ماسک انبوه در بخش فنی و حرفه ای و هنرستان هاست ماسک را به صورت رایگان در اختیار دانش آموزان و مراقبان قرار می‌داد و نه اینکه ۱۰ درصد نسبت دانش آموزان ماسک تهیه کند؟

شما می‌توانید متن کامل این بخشنامه را اینجا بخوانید.

در نهایت اینکه تا این لحظه قرار است امتحانات نهایی از روز شنبه کار خود را به صورت کشوری آغاز کند و وزارت بهداشت هیچ اظهار نظری نکرده است که آیا برگزاری این امتحانات می‌تواند باعث شیوع بیشتر کرونا شود یا تأثیری در آن نخواهد داشت. اما آموزش و پرورش می‌گوید مجوز ستاد ملی مبارزه با کرونا را برای برگزاری این امتحانات دارد و این یعنی موافقت وزارت بهداشت با برگزاری این امتحانات در این زمان.