ایران به دانش فنی بذرهای هیبرید حاصل از لاین‌های خالص دست یافت

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی، با دستیابی محققان این پژوهشگاه به دانش فنی تولید لاین های اینبرد والدینی و اقدامات صورت گرفته در زمینه تلاقی لاین های منتخب و شناسایی هیبریدهای برتر گیاه فلفل دلمه‌ای، امید می رود نخستین بذور هیبرید تجاری حاصل از لاین های تولید داخل تا ۱۴۰۱ به بازار عرضه شوند.

مهران عنایتی شریعت پناهی، رئیس بخش کشت بافت و سلول پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی و مجری طرح در این باره توضیح داد.

وی گفت: در حال حاضر بیش از ۹۸ درصد بذور سبزی و صیفی جات مصرفی کشور وارداتی است که طبق آمارهای غیررسمی بالغ بر ۲۰۰ میلیون دلار صرف واردات آنها می شود. چالش اساسی در تولید بذور هیبرید تجاری، دسترسی به فناوری تولید لاین های اینبرد والدینی است که شرکت های خارجی تولیدکننده بذر حاضر به انتقال این دانش به دیگران نیستند.

وی تصریح کرد: طی تحقیقات صورت گرفته در پژوهشگاه به دانش تولید لاین های اینبرد والدینی گیاه فلفل دلمه ای رنگی دست پیدا کرده ایم و در قالب قرارداد همکاری با یک شرکت، امیدواریم تا سال ۱۴۰۱ نخستین بذرهای هیبرید تجاری حاصل از تولید لاین های اینبرد والدینی در کشور را به کشاورزان ایرانی عرضه کنیم.

شریعت پناهی خاطرنشان کرد: تحقیقات مشابهی هم در زمینه تولید لاین های اینبرد والدینی بذور هیبرید خیار در پژوهشگاه در حال انجام است که امیدواریم با همکاری شرکت های علاقمند، روند تولید تجاری بذرهای هیبرید این گیاه را نیز در کشور آغاز کنیم.

وی درباره اهمیت دستیابی به دانش تولید بذرهای هیبرید و علت برتری این نوع بذور نسبت به نمونه های غیرهیبرید گفت: تولید بذور هیبرید F۱ به دلیل افزایش قابل توجه عملکرد، قیمت بالا و امکان محافظت طبیعی از حقوق اصلاح گر، کارآمدترین و جذاب ترین تکنولوژی برای موسسات تولید بذر سبزی و صیفی است. در مورد گیاهانی مانند فلفل و خیار از آنجا که دستیابی به لاین های مناسب از طریق روش های اصلاح کلاسیک، مشکل و قابلیت تلاقی بین گونه های فلفل، محدود است؛ لذا، تولیدکنندگان بذر تمایلی به تولید بذر این قبیل محصولات به روش اصلاح کلاسیک ندارند.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی با اشاره به قراردادی که شهریورماه سال گذشته برای همکاری در تولید ارقام هیبرید و آزاد گرده افشان فلفل دلمه ای و ثبت ارقام تجاری آن ها امضا شده است اظهار داشت: فاز نخست این قرارداد شامل انجام آزمون های آزمایشگاهی و گلخانه ای به منظور شناسایی لاین های اینبرد دابلد هاپلوئید مناسب (با قدرت ترکیب پذیری عمومی بالا) برای تهیه رقم هیبرید یا آزاد گرده افشان انجام گرفته است. این تحقیقات باید ظرف یک سال به نتیجه می رسید که با توجه به پیشرفت سریع پروژه، مراحل اولیه فاز دوم قرارداد را هم که تلاقی لاین های والدینی منتخب و تولید بذر هیبرید/آزاد گرده افشان آزمایشی است آغاز کرده ایم.

وی خاطرنشان کرد: فاز اول قرارداد که انتخاب لاین های برتر خالص ژنتیکی (لاین های دابلد هاپلوئید) برای تولید بذور هیبرید فلفل دلمه ای است از پروژه های جریان ساز است که به تولید و ارزیابی هیبریدهای تاپ کراس حاصل از تلاقی لاین های دابلد هاپلوئید مادری با لاین آزاد گرده افشان تستر و شناسایی ۶ لاین برتر دابلد هاپلوئید با ترکیب پذیری عمومی بالا منجر  شد. مرحله بعد ارزیابی قدرت ترکیب پذیری خصوصی انواع تلاقی های دوتایی ممکن بر روی لاین های منتخب است که در این راستا، کشت بذور هیبریدهای دوگانه از هفته جاری در گلخانه های پژوهشگاه و شرکت کشت و صنعت جوین آغاز شده و امیدواریم در ماه های آینده لاین های دارای ترکیب پذیری خصوصی بالا به عنوان مواد والدینی برای تولید هیبریدهای F۱ و بذور سنتتیک شناسایی شوند.

شریعت پناهی تصریح کرد: امیدواریم تا پایان سال، کشت و مقایسه ارقام هیبرید یا آزاد گرده افشان به دست آمده با بهترین ارقام هیبرید وارداتی را انجام داده و در سال آینده نسبت به معرفی و ثبت ارقام برتر هیبرید یا آزاد گرده افشان فلفل دلمه ای با همکاری موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال اقدام کنیم. امید است در سال بعد نخستین بذرهای هیبرید تولید داخل که تمام زنجیره تولید آن در داخل کشور طی شده با مشارکت شرکت کشت و صنعت جوین به بازار عرضه شود.

رئیس بخش کشت بافت و سلول پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی در پاسخ به این سوال که آیا علاوه بر فلفل دلمه ای و خیار در زمینه تولید بذر هیبرید صیفی جات دیگر مانند گوجه فرنگی هم در پژوهشگاه اقدامی صورت گرفته یا نه گفت: در مورد گیاه گوجه فرنگی، سیستم های درون شیشه ای در ایران و خارج چندان موفق نبوده و تحقیقات آزمایشگاه ما هم که از مراکز پیشرو در این حوزه در سطح بین المللی است روی روش مولکولی و غیرفعال سازی ژن های موثر در اتصال سانترومر کروموزوم ها به رشته های دوک و اختلال در جدا شدن کروموزوم ها برای ایجاد لاین القاگر و در نهایت رسیدن به گیاه هاپلوئید متمرکز شده است. امیدواریم تحقیقات ما در این زمینه که جزء پروژه های در مرزهای دانش روز دنیا است تا سال آینده به نتایج خوبی برسد.

به گفته وی، در خصوص خیار نیز دانش فنی کامل شده و در ماههای آتی لاینهای دابلد هاپلویید خیار تولید و آماده همکاری با بخش خصوصی برای ارزیابی و معرفی هیبرید (مشابه آنچه برای فلفل انجام دادیم) هستیم. در زمینه تولید بذور هیبرید سایر گونه های سبزی و صیفی جات هم آمادگی داریم در صورت اعلام نیاز و سفارش بخش خصوصی تحقیقات مشابهی را آغاز کنیم.