حسن عبدی پور پژوهشگر پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در گفتگو با خبرنگار مهر در مورد پژوهش‌های قرآنی گفت: با توجه به تاکید مقام معظم رهبری در طول چند سال اخیر مبنی بر تحول در علوم انسانی و بومی سازی علوم، پژوهش‌های قرآنی نیازمند یک نظام شبکه ای تحقیقاتی است، به این معنا که باید پژوهش قرآنی به سمت مرجعیت و نظام سازی سوق داده شود.
وی با اشاره به دستاوردهای غرب در حوزه مدیریت پژوهش افزود: ما نمی‌توانیم دستاوردهای جهان غرب را در زمینه مدیریت پژوهش نادیده بگیریم، اما همان تعاملی که مسلمانان در قرن سوم با تمدن‌های بزرگ داشتند، و ضمن استفاده از دانش علمی تمدن‌های آن زمان، علوم آنها را بومی سازی و براساس آموزه‌های اسلام بازتعریف کردند. امروز هم ما در شرایط این چنینی به سر می بریم و باید به سمت بومی سازی علوم حرکت کنیم.
این کارشناس قرآنی ادامه داد: این تحول باید ما را به این هدف برساند که علوم انسانی متناسب با مبانی اسلامی خود داشته باشیم. تحول در حوزه ساختاری پژوهش‌های علوم انسانی به این معنا است که تولید از فردگرایی به گروه گرایی سوق داده شود و بتوانیم در درون یک شبکه سازماندهی شده براساس نظام مسئله یابی تلاش کنیم و مدل مدیریت را به مدل رهبری پژوهش ارتقا دهیم.
وی افزود: در مدیریت پژوهش ساختارها و آئین نامه‌ها همیشه یکسان و انعطاف ناپذیر هستند و یک نظام مهندسی مکانیکی حاکم است اما در رهبری پژوهش پویایی وجود دارد. رهبری یعنی مدیریتی که انعطاف دارد و در شرایط جدید بر اساس اقتضائات، مصلحت‌ها و ضرورت‌ها تصمیم می‌گیرد. در رهبری پژوهش سیاست راهبردی، چشم انداز، برنامه‌های تعاملی و.... برنامه ریزی شده هستند، لذا در عرصه تحقیقات قرآنی نیز کلیه مراکز قرآن پژوهی نیازمند به یک مدیریت جدید و کلان هستند و باید در این مسیر گام بردارند.
عبدی پور گفت: این مسئله بیانگر این است که مدیران نتوانسته اند سازمان‌های خود را به نقطه مطلوب برسانند که یکی از دلایل آن نداشتن تعامل با دیگر مراکز است، و نداشتن رقابت سازنده با یکدیگر است. بنابراین لازم است که تحقیقات مبتنی بر افق‌های تعریف شده و پندارهای روشن در یک نظام شبکه ای باشد.
این محقق و نویسنده کشورمان افزود: متأسفانه ما هنوز نتوانسته ایم پژوهش‌های قرآنی خود را سامان دهیم و نقاط ضعف و قوت خود را بشناسیم و هنوز در تبدیل و توزیع محصولات مشکل داریم. در یک سازمان پژوهشی، بخشی از نیروهای علمی متولی تولید هستند و پس از تولید این بخش تولیدی به مرحله تبدیل می‌رسد که باید در این مرحله مطالب تولیدی برای مخاطبان عمومی سازی شود.
وی با اشاره به مسائلی که در تولید محتوا باید رعایت شود افزود: تولید باید دارای ویژگی‌هایی باشد از جمله موضوعی که برای تولید انتخاب می‌شود باید مساله نظام اسلامی و جوامع اسلامی باشد و در راستای سیاست‌های پژوهشی نظام باشد، محتوای تولید شده دارای نوآوری و خلاقیت در طرح مسئله، ارائه راه حل های جدید، استدلال، ادغام، توفیق در تحلیل موضوع و استنتاج منطقی، روزآمدی و پاسخ گویی به نیازها، رعایت استاندارها و معیارهای لازم در تدوین اثر، بهره گیری از علوم میان رشته‌ای و تراز سنجی پژوهش‌ها، ارائه نظریات جدید و … باشد.
این پژوهشگر قرآنی در بیان ایرادات حوزه تبدیل نیز متذکر شد: برای حوزه تبدیل هم باید مواردی را رعایت کرد از جمله:
۱. برای اقشار مختلف باید آثار ما تبدیل شود. برای دانشجویان، عموم با سوادان، دانش آموزان و برنامه داشته باشیم و مطالب به صورت پرسش و پاسخ، درس نامه‌ای ساده سازی و کم حجم شود و در انتهای هر مطلب جمع بندی داشته باشیم. و در قالبی زیبا و مناسب آن را توزیع نمائیم.
۲. توجه به الکترونیکی کردن آثار است. مزیتی که در الکترونیکی کردن مطالب است در انتشار آنها به صورت سنتی نیست. از این رو باید حوزه مجازی را بشناسیم و برنامه‌هایمان را در امر توزیع باز تعریف کنیم.
عبدی پور در ادامه به بررسی مشکلات توزیع پرداخت و بیان کرد: در این حوزه نیز چند نکته ضروری وجود دارد:
۱. شبکه توزیع مناسبی نداریم، ما نه آثار سنتی را خوب مخاطب یابی می‌کنیم و نه در حوزه الکترونیکی مخاطبان را شناسایی کرده ایم. از این رو این شبکه باید اصلاح شود.
۲. حضور در کتابخانه های رسمی: برای بازاریابی بهتر باید به صورت مجانی آثارمان را به مکان‌های مختلف علمی از جمله برای کتابخانه های معتبر داخلی و خارجی بفرستیم و در کتابخانه های آنجا ثبت گردد تا مورد استفاده دانش پژوهان قرار گیرد.
وی در ادامه اظهار کرد: سیستم مدیریت پژوهشی ما نیازمند تغییر و تحول است چون در حال حاضر مدیریت پژوهش به دانش تبدیل شده است. بخشی از آن تجربی و بخشی از آن نیز آموختنی است. در پژوهش باید از روش شناسی های مدرن استفاده کنیم. ذائقه مخاطب نیز این را می‌طلبد که بتوانیم براساس ادبیات و روش‌های علمی با مخاطب سخن بگوییم.
این استاد علوم قرآنی در پایان سخنانش تصریح کرد: در حوزه اجرایی نیز باید آئین نامه‌ها، شرح وظایف، ارزش‌یابی‌ها و کنترل‌ها را تغییر دهیم. نظام‌های کنترلی در حوزه پژوهش دیگر جوابگو نیست. بلکه در پژوهش باید افراد آزادانه فکر کنند. اینها سرمایه‌های یک نظام پژوهشی هستند. از این رو باید به سمت نظام کسب امتیاز از مخاطب و محصول محوری حرکت کنیم. پس هر آئین نامه محدود کننده‌ای را باید کنار گذاشت و با شرایط جدید باید بستر سازی کنیم و امکانات خود را بسیج کنیم. و آنها را در اختیار هیئت‌های علمی و محققان قرار دهیم. این کارها نیازمند مدیریت جهادی است. در این راستا باید ایجاد امنیت در حوزه شغلی و ارتقای علمی داشته باشیم.
نظر شما