خبرگزاری مهر، گروه بین‌الملل -جواد حیران نیا: درگیریهای مسلحانه در مرز میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان با کشته و زخمی شدن نیروهایی از طرفین چندی پیش آغاز شد.
مناقشه قره باغ پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی از سال ۱۹۸۸ آغاز شد. قره‌باغ، منطقه‌ای در همسایگی ایران در ناحیه شمالی واقع شده و ریشه اختلاف ایروان و باکو بر سر مسئله ارضی است.
اگرچه میانجیگری‌های روسیه در پنجم آوریل سال ۲۰۱۸ میلادی به درگیری خونبار نظامیان دو کشور جمهوری آذربایجان و ارمنستان در منطقه مورد مناقشه قره باغ خاتمه داد؛ اما هر دو کشور در این باره ادعاهایی را مطرح می‌کنند.
در میانه این مناقشه وزیر خارجه ایران در گفتگوی تلفنی با همتای خود از جمهوری آذربایجان اعلام کرد تهران آماده ایفای نقش میانجی است.
خبرنگار مهر در گفتگو با پروفسور «نادر انتصار» رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آلابامای جنوبی آمریکا به دلایل شروع درگیری ارمنستان و جمهوری آذربایجان پرداخته که در ادامه می‌آید.
* شاهد تنش‌هایی میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان بودیم. درگیریهای اخیر در مناطقی خارج از قره باغ روی داد که محل اختلاف دو کشور است. دلایل اصلی درگیریهای مرزی اخیر میان دو کشور چه بود؟
ریشه درگیریهای مرزی اخیر میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان عمیق است ولی درگیریهای اخیر خارج از حدود مناقشه قره‌باغ است و در اطراف شهرک یا بهتر بگوییم دهکده موُسس که در تاووش که یکی از استان‌های ارمنستان است که در شمال شرقی این کشور واقع شده اتفاق افتاده‌اند.
مدتی است که مقام‌های عالیرتبه این دو کشور در چارچوب گروه مینسک با یکدیگر در حال گفتگو برای حل اختلافات خود بودند و به نظر می‌رسید که پیشرفت‌هایی نیز در این مورد مشاهده شده بود. ولی در ماه‌های اخیر این دو کشور شروع به متهم کردن یکدیگر به بد نیتی کرده بودند و این مذاکرات در حال فروپاشی بود.
جمهوری آذربایجان کشور ارمنستان را متهم کرد که برای پوشش به مسائل داخلی خود درگیریهای اخیر را آغاز کرد. دولت ارمنستان نیز دولت جمهوری آذربایجان را مسئول این درگیری‌ها می‌داند. این درگیری‌ها اوضاع داخلی هر دو کشور را تا اندازه‌ای متشنج کرده است تا اندازه‌ای که وزیر خارجه جمهوری آذربایجان توسط رئیس جمهور این کشور اخراج شد. اخباری نیز در خصوص دستگیری وزیر دفاع سابق این کشور منتشر شده است.
* ایران به ارمنستان و جمهوری آذربایجان اعلام کرده آماده میانجیگری میان دو کشور است. ارزیابی شما از نقش تهران به عنوان میانجی چیست؟
البته این اولین بار نیست که ایران آمادگی خود را برای میانجیگری میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان اعلام کرده است ولی میانجیگری زمانی مفید خواهد بود که هر دو طرف آماده گفتگو با یکدیگر باشند که در زمان کنونی شرایط گفتگو وجود ندارد.
* ایران همواره تأکید دارد که مشکلات منطقه باید از رهگذر گفتگو میان کشورهای منطقه حل و فصل شود و در خصوص مشکلات منطقه‌ای خواهان دیپلماسی میان طرفین و ایفای نقش کشورهای منطقه در صورت ضرورت در قالب‌های میانجی و… است. ارزیابی شما چیست؟
از نظر تئوری این حرف درستی است ولی همانگونه که در جواب سوال قبلی گفتم متأسفانه ما اکنون در شرایطی نیستیم که یک میانجی بیطرف بتواند نقش مؤثری در حل مشکلات ایجاد شده بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان بازی کند. بهترین نقشی که یک میانجی شاید بتواند بازی کند قبول آتش بس بین دو طرف متخاصم باشد.
*اشاره فرمودید به گروه مینسک و بی نتیجه بودن تلاش‌های این گروه در حل مناقشه ارمنستان و جمهوری آذربایجان. به نظر می‌رسد گروه مینسک در این زمینه به عرصه‌ای برای فرانسه و آمریکا تبدیل شده تا امتیازات سیاسی خود را بگیرند. نظر شما چیست؟
بله، متأسفانه گروه مینسک بازیچه‌ای برای رقابت‌های اروپا و آمریکا، بخصوص رقابت فرانسه و آمریکا تبدیل شده است و آمریکا و فرانسه دنبال منافع خودشان هستند و هدفشان بیشتر روی محدود کردن نفوذ روسیه در کشورهای منطقه قفقاز است و برای همین نقش میانجی منصف را هیچگاه بازی نکرده‌اند.
* آیا مناقشه میان دو کشور باعث ورود جدی تر کشورهایی چون ترکیه و روسیه به بحران خواهد شد؟
ترکیه از هم اکنون خود را وارد این مناقشه کرده است و دولت ارمنستان را مسئول درگیریهای مرزی بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان معرفی کرده است و از این طریق شاید خواستار افزایش حضور و نفوذ خود در جمهوری آذربایجان باشد.
گزارشاتی در ترکیه منتشر شده است در مورد اینکه درگیری کنونی میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان ممکن است به قطع صادرات انرژی از دریای خزر (کاسپین) به اروپا منجر شود. روسیه تا کنون محتاط عمل کرده است ولی اگر مناقشات کنونی بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان ادامه پیدا کند احتمال ورود جدی روسیه در کنترل مناقشه میان این دو کشور افزایش خواهد یافت. اهرم فشار روسیه بر روی این دو کشور مؤثرتر از اهرم کشورهای دیگر منطقه است.
نظر شما