کنکور، جنجالی با تبعات کوتاه‌مدت، میان‌مدت و درازمدت

خبرگزاری مهر - گروه جامعه-آزاده سهرابی: تا دیروز مساله کنکور، مسأله‌ای اجتماعی و آموزشی بود و عموم نارضایتی‌ها از سنجش ورود به دانشگاه بر اساس رتبه کنکور، حول بی عدالتی و عدم سنجش درست توسط تست وارد بود اما همچنان راه‌حلی هم برای حذف آن وجود ندارد که بتواند سه آسیب کنکور یعنی وجود مافیای آموزشی که حول آن شکل گرفته، بی عدالتی که به خاطر عدم دسترسی یکسان دانش آموزان به منابع وجود دارد و در نهایت سنجش نسبتاً غیرعلمی را رفع کند، و عملاً راه حل‌هایی که بعضاً طی ۵ سال داده شده خود عواقب به مراتب بدتری در هر سه حوزه ایجاد می‌کند.

حال در این سال کرونایی «کنکور» به مسأله‌ای اجتماعی، فرهنگی، سلامتی در حوزه روان و جسمی، آموزشی و… تبدیل شده است. با وجود تعویق های مکرر و اینکه هیچ زمانی وضعیت از نظر شیوع کرونا بهتر از زمان قبلی کنکور نبوده، اما همچنان در فضای رسمی و غیررسمی عده زیادی دنبال تعویق مجدد کنکور سراسری هستند تا جایی که این مساله در فضای مجازی خصوصاً خودش به یک آسیب جدی تبدیل شده و کسانی که تحمل حرف‌های مخالف هم را ندارند و مرزهای بی اخلاقی را رد کرده‌اند.

حرف‌های ضد و نقیض هر روزه مسئولان شمار زیادی از داوطلبان کنکور که ماه‌هاست زمان و انرژی خود را برای درس خواندن و آمادگی در کنکور گذاشته‌اند، بهم ریخته است. تمرکز آنها را گرفته و برخی را دچار اضطراب‌های مشهود کرده است. به هر عنوان امروزه تنها راه ورود به برخی رشته‌ها و دانشگاه‌ها کنکور است و در این میان و در حالی که دفترچه سنجش خیلی پیش‌تر ارائه شده عده‌ای کمتر از یک ماه به کنکور مانده حتی حرف از حذف کنکور می‌زنند بدون آنکه به تبعات اجتماعی آن فکر کنند و ببینند آیا زیرساخت‌های آن مهیاست! عده‌ای حرف از یکسال دانشجو نگرفتن توسط دانشگاه‌ها حرف می‌زنند بدون آنکه به تبعات آموزشی که برای سال بعد ایجاد خواهد کرد فکر کنند!

در این میان عمده گلایه دانش آموزان که همین خردادماه طی ۱۰ روز در امتحانات نهایی شرکت کردند این است که این میزان پیام‌های متناقض از مجلس و سازمان سنجش و وزارت بهداشت و… جز گرفتن تمرکز ما کاربرد دیگری ندارد.

مخالفان برگزاری کنکور، راه حل ندارند

از آن طرف هستند خانواده‌هایی که نگران سلامتی فرزندانشان هستند و نسبت به رعایت پروتکل‌ها دچار تردید هستند و می‌گویند به جای این‌همه مخالف مسئولان با یکدیگر چرا هیچکس به فکر اطمینان خاطر دادن در بالا بردن پروتکل‌های بهداشتی یا راهی برای عبور از این چالش با آسیب کمتر نیست. چرا هیچکدام از مخالفان راه‌حلی برای کنکور ارائه نمی‌دهند. واقعیت این است که تعویق کنکور و بردن آن به شهریور یا پاییز آسیب‌هایی به دنبال دارد که هیچ مخالفی راه‌حلی برای آن ارائه نمی‌دهد جز اینکه صورت مساله را پاک کند که همان عدم پذیرش دانشجو توسط دانشگاه‌ها و در نهایت لغو کنکور است که همین هم مورد مخالفت همین خانواده‌ها است.

تعویق کنکور و بردن آن به شهریور یا پاییز آسیب‌هایی به دنبال دارد که هیچ مخالفی راه‌حلی برای آن ارائه نمی‌دهد جز اینکه صورت مساله را پاک کند در این میان همه آنها که بر طبل سلامت دانشجو و سلامت جامعه می‌زنند به دیگر دغدغه‌های کسانی که پشت کنکور مانده‌اند فکر نمی‌کنند. آموزش و پرورش در سکوت است چون مساله کنکور امری در حوزه اختیارات سنجش است و دانش آموزی که تا دو ماه پیش پشت نیمکت‌های مدرسه می‌نشست، انگار دیگر دغدغه مسئولان آموزش و پرورش نیست و وزارت علوم هم چون هنوز این افراد وارد چرخه آموزشی آنها نشده‌اند، بیشتر به حل مشکلات تقویم آموزشی خود نگاه دارد.

هامون سبطی کارشناس مسائل آموزش و پرورش و دبیر کارگروه آموزش دیده بان عدالت و شفافیت در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص جنجال‌های تعویق کنکور سراسری گفت: در حال حاضر با سه گروه فعال در زمینه تعویق آزمون سراسری در فضای‌های رسمی و غیر رسمی روبرو هستیم. یک گروه هدفشان از این قضیه افزایش اعضای کانال‌های تلگرامی و پیج اینستاگرامی است تا در نهایت به فروش محصولات نازل آموزشی از قبیل پک‌های مشاوره‌ای و وعده‌های رتبه شدن در ۲۰ روز خود بپردازند. سال گذشته نیز با شیوه‌ای دیگر از همین راه کسب سرمایه نامشروع کردند. امسال هم همان دام را برای داوطلبان پهن کردند.

وی ادامه داد: دسته دوم کسانی هستند که نیتشان این نیست اما در مرکز توجه واقع شدن برایشان مهم است. ما حدود ۱۵ میلیون ایرانی داریم که به طور مستقیم درگیر کنکور می‌شود و از سو ی دیگر به دلیل اینکه این شرایط به نوعی سیاسی و اجتماعی شده است، می‌شود گفت نیمی از مردم درگیر اخبار کنکور هستند. اما گروه سوم کسانی هستند که قصدشان این است که یک گره بسته را باز کنند.

درد بزرگ رنجش داوطلبان و خانواده‌ها است

کارشناس مسائل آموزش و پرورش بیان کرد: ما با گروه نخست کاری نداریم و سیستم‌های بازرسی و قضائی باید وارد شوند و برخورد متناسب را انجام دهند تا در سالهای بعد این موضوع رخ ندهد. اما گروه دوم و سوم در نیتشان اختلاف دارند و اشتراکشان این است که هر دو گروه از اتخاذ تصمیم و ارائه راه حل پرهیز می‌کنند. متأسفانه امروزه با افرادی از میان مسئولان و یا مرتبط با مسئولان روبرو هستیم که هویت فعالیتشان مخالفت با دیگری است. هر فرد دلسوزی با دیدن مصاحبه‌ها و مناظره‌ها متأثر می‌شود که چرا نیروی فکری و ذهنی افراد صرف محکوم کردن یکدیگر می‌شود. از این دو گروه هیچکدام هم نمی‌آیند یک تصمیمی را اعلام کنند که به مرحله اجرا در بیاید و در این میان درد بزرگ رنجش داوطلبان و خانواده‌های آنان است.

متأسفانه امروزه با افرادی از میان مسئولان و یا مرتبط با مسئولان روبرو هستیم که هویت فعالیتشان مخالفت با دیگری است، هر فرد دلسوزی با دیدن مصاحبه‌ها و مناظره‌ها متأثر می‌شود که چرا نیروی فکری و ذهنی افراد صرف محکوم کردن یکدیگر می‌شود دبیر کارگروه آموزش دیده بان عدالت و شفافیت بیان کرد: به نظرم می‌رسد ابتدا باید دست به یک آسیب شناسی برای وضعیت زد که چه شده است که این پارادوکس رفتاری در مورد مسئله کنکور ایجاد شده است. جواب این است که هر دو گروه موافق و مخالف برگزاری کنکور از مسئولیت‌های ناشی از تصمیم دیگر شانه خالی می‌کنند چون واقعیت این است که در این شرایط هر تصمیمی عوارضی دارد. بدیهی است که اگر کنکور در پایان مرداد برگزار شود، عوارض کوتاه مدت و قابل مشاهده‌ای دارد خواه ناخواه به افزایش کرونا منجر می‌شود البته اگر پروتکل‌ها دقیق رعایت شود و تعداد داوطلبان کاهش پیدا کند این عوارض هم کمتر خواهد شد. از آن طرف کسانی که به تعویق کنکور اصرار دارند، می‌دانند این تعویق عوارض میان مدت و بلند مدت اجتماعی، خانوادگی و در مرحله بعد اقتصادی و آموزشی دارد. نوک کوه یخ عوارض عقب افتادن کنکور پیداست و بیشتر آن بعد خانوادگی، افسردگی‌های درازمدت، رفتارهای غیرقابل کنترل در میان دانش آموزان است پیدا نخواهد بود. و ظرف شش ماه و یکسال هویدا می‌شود.

هر تصمیمی عوارضی دارد و گرفتن تصمیم جر ستاد مقابله با کرونا در صلاحیت کسی نیست

سبطی گفت: به نظر می‌رسد این شرایط حال حاضر شایسته کشور ما نیست و باید سریعاً متوقف شود. در این برهه دو راه حل و درمان برای این تشخیص می‌توانیم ارائه دهیم. اولین راه حل این است که بپذیریم این عارضه (کنکور) یک عارضه بدون تحمل آسیب نخواهد بود. مانند توموری است که برداشتنش ممکن است آسیب بزند اما برنداشتنش آسیب بیشتری دارد. تصمیم‌های کلان حکومتی در هر قطبی که اتفاق بیفتد آسیب دارد. مثال بارزش وارد شدن یک کشور به یک جنگ است. اگر وارد جنگ بشوید سربازانی از دست می‌روند اما اگر وارد جنگ نشوید دشمن می‌آید و مردم را می‌کشد.

باید هر چه سریع‌تر به این غائله خاتمه داده شود چرا که دانش آموزان در معرض آسیب جدی استرس و افسردگی هستند کمتر در درون خانواده افراد مجبور به گرفتن چنین تصمیماتی می‌شوند ولی در مقیاس کشور هستند تصمیماتی که هر دو سوی آن آسیب جدی دارد و به خاطر همین است که گرفتن این تصمیمات را به رئیس جمهور می‌سپارند که از پشتیبانی رأی اکثریت برخوردار است و اطلاعاتی در دست دارد که می‌تواند منجر به گرفتن تصمیم با آسیب کمتر شودچون تصمیمی که به هیچکس آسیب نرسد نداریم. پس باید بگذاریم رئیس جمهور و هیئت دولت که در حال حاضر در این موضوع تصمیمشان خلاصه شده در ستاد ملی کرونا، آن را بگیرند و این میزان جامعه درگیر حواشی نباشد. باید هر چه سریع‌تر به این غائله خاتمه داده شود چرا که دانش آموزان در معرض آسیب جدی استرس و افسردگی هستند.

برگزاری کنکور در دو نوبت؛ یک راه حل دائمی

وی ادامه داد: اما راه حل دومی هم وجود دارد که می توان پیشنهاد داد و آن اجرای زودهنگام پیش نویس اولیه شورای انقلاب فرهنگی برای سر و سامان دادن به فضای فرهنگی کشور است و اینکه آزمون سراسری دوبار در سال برای ورودی های مهر و بهمن برگزار شود. البته طبیعتاً امسال باید با یک تفاوتی اتفاق بیفتد و آن این است که شرکت در هر دوی آنها امکان پذیر نباشد. چون در طرح اصلی شرکت در هر دو آزمون اختیاری است و افراد می توانند در هر دو بار در آزمون شرکت کنند. اما امسال باید این اختیار به افراد داده شود که انتخاب کنند در کنکور تابستان می خواهند شرکت کنند یا در کنکور دی و آذر.

راه حلی هم وجود دارد که اجرای زودهنگام پیش نویس اولیه شورای انقلاب فرهنگی برای سر و سامان دادن به فضای فرهنگی کشور است و اینکه آزمون سراسری دوبار در سال برای ورودی‌های مهر و بهمن برگزار شود، البته طبیعتاً امسال باید با یک تفاوتی اتفاق بیفتد

وی گفت: با این روش حداقل داوطلبان تعدادشان نصف می شود و بین دو آزمون پخش می شود. رعایت پروتکل ها ممکن‌تر می شود و به طور مشخص شاید استان های گرمسیری که دمای بالاتری دارند و برای بچه ها دادن آزمون با ماسک سخت‌تر است، تصمیم بگیرند در آزمون ورودی بهمن شرکت کنند. به هر حال می دانیم سوالات کنکور تحلیلی است و نیازمند فعالیت بالای ذهنی است و در شرایط نامناسب بدنی سخت می شود تمرکز کرد. از طرف دیگر در استان های سردسیری و تهران که افراد نگران پیچیده‌تر شدن وضعیت کرونا در پاییز و زمستان و با وقوع آنفلوانزا و سرماخوردگی هستند، قاعدتاً در همین کنکور شرکت می کنند. البته فقط پارامتر جغرافیایی در این انتخاب مؤثر نیست. به میزان آمادگی دانش آموزان نیز بستگی دارد. عموم کسانی که آمادگی لازم شرکت در کنکور را دارند ترجیح می دهند هرچه سریع‌تر در این آزمون شرکت کنند و از استرس های خود کم کنند. با آنها که آمادگی کمتری دارند به زمستان موکول می کنند.

دبیر کارگروه آموزش دیده بان عدالت و شفافیت در پاسخ به این پرسش که از آنجایی که ورودی‌های بهمن ماه نسبت کمتری نسبت به ورودی‌های مهر دارند و از آنجایی که دانشگاه‌ها مایل هستند ورودی مهر را کامل‌تر بگیرند، آیا در این صورت رقابت ناعادلانه نمی‌شود؟ گفت: یکی از طرح‌ها برای اصلاح کنکور بومی سازی است که می‌شود این را هم سریع‌تر اجرا کرد. اما می‌شود دانشگاه‌ها را ملزم کرد که بخش متناسبی از تعداد صندلی‌ها را برای بهمن ماه نگه دارند. موضوع این است که مسئولان به جان هم افتاده‌اند و هیچکس راه‌حلی ارائه نمی‌دهد. الان برای ظرفیت بهمن ۱۵ درصد در نظر گرفته می‌شود که می‌شود آن را ۳۰ درصد کرد. به هر حال اتخاذ یک راهکار بهتر از آن است که شاهد این میزان تناقض و افزایش استرس دانش آموزان باشیم.

برزخی به اسم پشت کنکور

وی در پاسخ به پرسش دیگری در خصوص اینکه همچنان به نظر می رسد دانش آموزان پشت کنکور مانند فرزندان زیادی می مانند که نه آموزش و پرورش مسئولیت آنها را می پذیرد و نه وزارت علوم و هیچکدام زبان سخن آنان نمی شوند، گفت: آموزش و پرورش با توجه به توانایی و دغدغه و مشکلات ساختاری عمیقی که دارد عملاً نمی تواند بار پشت کنکوری ها را هم به عهده بگیرد. خصوصاً اینکه موضوع کنکور متولی اش وزارت علوم است و دانش آموزانی که دغدغه کنکور دارند مشتریان وزارت علوم هستند. یک طرحی را دیده بان عدالت و شفافیت مطرح کرده است که امیدواریم با آن موافقت شود که نهادی در وزارت علوم تشکیل شود که کارش نظارت بر فضای داوطلبان کنکور در تمام مقاطع باشد و سودجویان نتوانند ذهن بچه ها را به تشویش بکشانند. الان هر صدایی که از هر طرف شنیده می شود می گویند مافیا است. مردم به این نکته رسیده اند که این یک فریب پوپولیستی است. مسئولان باید ما را از این وضعیت خلاص کنند و مهم‌تر از همه اینکه بچه هایی که میان پایان تحصیل در مدرسه شأن و ورود به دانشگاه مانند یک برزخ مانده اند را روشن کنند.

با توجه به روشنگری‌هایی که در طول ۵ سال گذشته در رابطه با اینکه با حذف کنکور چه ناعدالتی و تبعات اجتماعی- سیاسی ای رخ داده است، به نظر کسانی که امروز بر طبل آن می‌کوبند بیشتر از سر ناآگاهی بر این تبعات است

وی در پاسخ به این پرسش که آیا امکان حذف کنکور که برخی بر طبل آن می‌کوبند، وجود دارد؟ گفت: تصمیم‌های خلق الساعه در سیستم آموزشی ما بی سابقه نیست مثل یک باره عوض کردن سیستم‌های آموزشی که چندان هم مفید نبوده است. اما با توجه به روشنگری‌هایی که در طول ۵ سال گذشته در رابطه با اینکه با حذف کنکور چه ناعدالتی و تبعات اجتماعی- سیاسی ای رخ داده است، به نظر کسانی که امروز بر طبل آن می‌کوبند بیشتر از سر ناآگاهی بر این تبعات است. مطمئن باشید سود کلانی بیش از ۸ هزار میلیاردی که امروزه درباره گردش مالی مافیای کنکور می‌گویند بعد از حذف کنکور رخ خواهد داد. سود دانشگاه‌های پولی و دلالانی که به دنبال فرستادن بچه‌ها به دانشگاه‌های خارج از کشور و حتی داخل کشور هستند و یا سود ی که در ارائه حل المسائل امتحانات نهایی خواهند برد، خیلی بیش از ۸ هزار میلیارد امروز است. آن بازار پررونق‌تر خواهد بود. کسانی که وارد بازی حذف کنکور در شرایطی که هیچ ایده عادلانه تری برایش وجود ندارد، می‌شوند، باید متوجه این باشند که دارند به چه عوارضی دامن می‌زنند. در نهایت فعالان آموزشی و رسانه‌ها باید کمک کنند تا واقعیت‌های کنکور و حذف کنکور برای مسئولان که کمتر در جریان هستند مشخص شود.