فراشبند پایتخت چهارطاقی های ایران

مرتضی کشاورز پژوهشگر میراث فرهنگی فارس در گفتگو با خبرنگار مهر به ویژگی‌های فرهنگی، تاریخی و گردشگری پایتخت چهارطاقی‌های ایران باستان پرداخت.

این پژوهشگر میراث فرهنگی فارس گفت: دارا بودن بیش از ۲۵ چهارطاقی به جا مانده از دوران ساسانیان و اشکانیان، خود نشان از قدمت تاریخی فراشبند دارد و اطلاق عنوان پایتخت چهارطاقی‌ها به این منطقه نشان از اهمیت سوق الجیشی این منطقه تاریخی داشته است.

کشاورز بیان کرد: بررسی‌های باستان شناختی صورت گرفته در این منطقه گواهی بر ادعای وجود تمدنی با الگوهای معیشتی و معماری منطبق بر حقوق شهروندی است.

وی ادامه داد: این الگو با گره خوردن زندگی مردم منطقه به پیشه کشاورزی و باغداری و همسو شدن با مضامین ناب اسلامی در رهگذر زمان و در عین حال احداث بازارها، به معیشت درونزای مردمان منطقه تاکید دارد.

این باستان شناس گفت: بنا کردن ساختمان‌هایی با عمر حداقل ۱۵۰۰ سال و دست کندهایی در دل کوه به قصد رسیدن به آب و وجود قنات‌های متعدد نشان از توان مهندسی انسان ساختی است که علاوه بر تأمین نیازهای آن دوره، ماندگاری در طول زمان را به عنوان رهاورد منحصر به فرد بشری به ارمغان آورده است.

وی افزود: اولین اثر فراشبند در فهرست آثار ملی، چهارطاقی گنبد مربوط به عهد اشکانیان و ساسانیان واقع در کیلومتر ۱۲ جاده فراشبند-کازرون است که در تاریخ ۲۴ شهریورماه ۱۳۱۰ با شماره ۱۶ به عنوان شانزدهمین اثر ثبت شده در ایران و چهارمین اثر ثبتی در استان فارس توسط آندره گدار معمار معروف فرانسوی به ثبت رسیده است.

کشاورز گفت: این بنا با استفاده از مصالح سنگ و ملات گچ نیمکوب که از معادن همین منطقه استخراج شده اند با کاربری آتشکده با چهار پایه ستون، چهار طاق و یک گنبد (که توسط ایرانیان به عنوان پوشش مدور سقف در دهانه‌های بزرگ و جاهایی که سقف تیر پوش امکان اجرا نداشته ابداع شده) بنا شده و به دلیل وجود چهار طاق به این نام نیز شهرت یافته است.

وی گفت: در فرهنگ ایرانی، علم اعداد و هندسه عدد ۴ که نشانگر چهار ضلعی یامربع و یاد آور چهار جهت اصلی یا عناصر اربعه است، از تقدس خاصی برخوردار بوده و در پوشش سقف بنا که پلان مربعی شکل باید به پلان دایره تبدیل شود از اصل معماری ایرانی به نام «تربیع و تدویر» با استفاده ازفیلگوش در چهارگوشه مربع استفاده می کرده اند.

رئیس اماکن بوم‌گردی اداره کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری فارس ادامه داد: علاوه بر آن عشایری بودن منطقه فضای زیبایی را برای فراشبند ایجاد کرده و موجب پیدایش دست بافته‌های رنگین عشایری همچون گبه، گلیم، فرش و جاجیم شده است. باغ‌های مرکبات و به ویژه خرما و وجود چشمه‌های متعدد آب گرم از دیگر چشم اندازهای گردشگری این منطقه است و وجود ۲۰ امامزاده در این شهرستان نیز تأکیدی بر گردشگری مذهبی و زیارتی دارد.

کشاورز گفت: وجود ۹۸ اثر ثبت شده در فهرست آثار ملی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و ۹۸ اثر شناسایی شده دیگر از جمله کاروانسرا، چهارطاقی، حمام، بازار، برج، تپه، قلعه، محوطه‌های تاریخی و … در حوزه میراث فرهنگی به همراه دیگر آئین‌ها و رسوم در حوزه میراث معنوی و تفرجگاه‌های بکر طبیعی و صنایع دستی متناسب با فرهنگ و بوم ظرفیت‌های مهم فراشبند محسوب می‌شود.