خبرگزاری مهر- گروه فرهنگ، اگر عدم توانایی خواندن و نوشتن را بی سوادی سیاه بنامیم استفاده نکردن هدفمند از دانش و استعدادهایمان در مسیر انسان سازی بی سوادی سفید می‌شود وقتی نتوانیم دانش و اخلاق را برای رسیدن به سطح اعلای انسانی همسو کنیم وقتی فرهنگی بدون ارزشهای برتر اخلاقی داشته باشیم وقتی آموخته‌هایمان را برای درست زندگی کردن بکار نگیریم ارزش‌ها را نادرست معنا کنیم مقصدهای اشتباه هدف علم ما شود… اینها یعنی دانش ما با اخلاق همراه نیست یعنی فراموشی رسالت علم و انسان نبود سواد علمی یعنی بی سوادی سفید.
بی سوادی سفید معضل و بحران جهان تحول یافته امروزی است جهانی که افراد آن با فراموش کردن رسالت انسانی با فراموش کردن هدف علم و یادگیری به شیوه‌هایی نامناسب از دانش و توانایی‌هایشان استفاده می‌کنند بی سوادی سفید درد خاموشی است که به علم و فرهنگ آسیب می‌رساند سبب شکل‌گیری الگوهای اجتماعی مغایر با معیارهای جامعه سالم و پیشرفته می‌شود تهدیدی برای رشد اخلاق محور افکار و رفتارها است برای نظام آموزش و تربیت هر جامعه لذا لازم است تعریف درستی از هدف علم و یادگیری را نهادینه سازی نمائیم هدفی که سواد علمی را سبب شود.
آسیب‌هایی که تحول و توسعه انسان و جامعه را تهدید می‌کنند محصول بی سوادی سفید هستند چرا که نبود سواد علمی سبب خواهد شد دانش متخصص در مسیر سالم سازی و پیشرفت به‌کار گرفته نشود و جامعه با علم و اخلاق را نسازد از این نظر لازم است برنامه ریزی های علمی و اجتماعی در جهت شناخت و بسترسازی نگرش‌ها و الگوهای سواد علمی در نهادهای مختلف جامعه نهادینه سازی گردد رسالت انسان از آموختن و تعهد و مسئولیتی که هر فرد نسبت به خود و جامعه دارد باید آموزش داده شود آموزش و پرورش باید با ساختاری رشد یافته مبتنی بر استانداردهای پیشرفت فرد و جامعه ارائه گردد آموزش و پرورش باید به نحوی باشد که محصول آن انسانی با علم و اخلاق شود جامعه‌ای سالم و پیشرفته با فرهنگ رشد یافته فرهنگی که هر فرد و نهاد اجتماعی مسئولانه در ساخت جامعه‌ای ایده آل مشارکت نماید وقتی نگاه به آموزش و تربیت نگاهی سواد محور بر مبنای اصول علمی و اخلاقی باشد علم مسیری مشخص همسو با انسانیت پیدا خواهد کرد و افراد متخصص، متعهد و با اخلاق خواهند بود جامعه دارای سطح مطلوبی از تعاملات و ارتباطات خواهد شد مردمی که می‌دانند چگونه با علم خود رفتار کنند و این یعنی سواد علمی الگویی که برای تحقق آن نیازمند تلاش همه جانبه هستیم.
عدم توجه به آسیب‌های هر پدیده و نداشتن برنامه‌ریزی جهت مدیریت آن سبب خواهد شد دامنه تأثیر آن آسیب گسترش یافته و عوارض بیشتری جامعه را تهدید کند بی سوادی سفید یا نداشتن سواد علمی همچون هر نوع بحران در صورت عدم ارائه راهکارهای شناخت و مقابله با آن می‌تواند به نظام علمی و اخلاقی آسیب برساند و سیستم آموزش و پرورش را ناسالم سازد از این نظر لازم است با ارائه برنامه‌های سالم و مؤثر تربیتی و آموزشی الگوهایی رشد یافته مبتنی بر سواد علمی را در ساختارهای پرورشی جامعه نهادینه سازی کرد الگویی استاندارد که انسان‌ها را با علم و با اخلاق و جوامع را سالم و پیشرفته کند فرهنگی سواد محور که باید هدف افراد و نهادها شود تا جامعه‌ای با سواد علمی داشته باشیم.
به دلیل عدم برنامه ریزی‌های تخصصی و مؤثر در بخش‌های مختلف در برخی جوامع شناخت و درک مطلوبی از ماهیت پدیده‌ها صورت نمی‌گیرد و بسترسازی‌های استاندارد جهت سالم سازی فرآیند آموزش در راستای تحقق الگوی سواد علمی انجام نمی‌گیرد و نتیجه این عدم توجه و برنامه‌ریزی به ابعاد مختلف توسعه دانش سبب می‌شود ساختارهایی شکل بگیرند که فاقد شاخص‌های تعریف شده هستند و افراد و نهادهای مؤثر در پیشرفت علم دارای الگویی سالم و سازنده نباشند که نتیجه آن انحراف از مسیر درست علم خواهد شد خصوصاً در عصر جدید که فناوری نقش اساسی و همه جانبه در تحول و شکوفایی دارد و چنانچه با تکیه بر سواد علمی نتوان به روندی منطبق با استانداردهای جهان پیشرفته دست یافت طبعاً آسیب‌هایی چون بی سوادی سفید شکل گرفته و ترویج می‌یابند معضلی با دامنه گسترده‌ای از تأثیرات ناسالم که آینده علم را تهدید می‌کنند آینده‌ای که نیاز است حالا برای ساختن آن اقدام شود داشتن انسان با علم و اخلاق و جامعه سالم و پیشرفته وظیفه‌ای است که باید متعهدانه برای تحقق آن تلاش شود.
ایجاد محیطی با شاخص‌های سواد علمی فرآیندی است که با همسویی همه اجزای جامعه ایجاد می‌شود استانداردسازی علم و پژوهش مبتنی بر اخلاق و رسالت انسانی نیازمند همفکری و همراهی نهادهای مؤثر در توسعه هدفمندسازی فناوری است وقتی تعریف ما از پیشرفت رشد استاندارد علم و اخلاق باشد وقتی آسیب‌ها و بحران‌ها مدیریت شوند وقتی معیار برتری و موفقیت میزان تأثیرگذاری افراد در پیشرفت باشد الگوهای توسعه با اهمیت به همسویی علم و اخلاق تدوین و اجرا شوند جامعه باسواد شکل خواهد گرفت دانش و آموخته‌هایمان مبنا و مسیری درست و نتیجه بخش خواهند داشت آنچه که هدف سواد علمی است.
امید است شکوفایی علم و اخلاق و همسو کردن این دو شاخص در راستای رسیدن به سواد علمی و انسانی هدف هر فرد و نظام جامعه‌ای باشد تا انسان و جامعه باسواد تحقق یابد و دیگر معضلی به نام بی سوادی سفید نباشد.
علی صابری، عضو انجمن سواد رسانه‌ای ایران
نظر شما