بازی دو سربرد سهام‌داران و سازندگان پتروپالایشگاه‌ها

احمد جانجان، کارشناس بازار سهام در گفت و گو با خبرنگار مهر گفت: تمایل به سرمایه گذاری در بازار سهام ابعاد مفیدی برای اقتصاد دارد و از سرریز شدن نقدینگی مردم به سمت بازارهای غیر مولد موازی از قبیل بازار ارز، سکه و … جلوگیری می‌کند. این در حالی است که در بسیاری از کشورهای با صنایع پیشرفته افزایش سرمایه‌های خرد مردمی در بازار سرمایه برای تأمین مالی پروژه‌های بزرگ و سودده یک بازی دو سربرد برای سهام‌داران و سازندگان بوده است.

وی افزود: افزایش عرضه سهام جدید در بازار از سه روش عمده «عرضه اولیه سهام شرکت‌های جدید غیربورسی»، «افزایش سهام شناور با عرضه سهام جدید شرکت‌های فعال در بورس» و «افزایش سرمایه شرکت‌های فعال در بورس از طریق صرف سهام»، اقدامی است که بازار سهام را بیش از پیش در خدمت تولید و فعالیت‌های مولد قرار می‌دهد.

به گفته وی، از طریق این روش‌ها، از آنجا که سهام جدیدی در بازار عرضه می‌شود، در کنار تأمین مالی شرکت‌ها و کسب و کارها، نقدینگی به سمت تولید هدایت شده و فشار تقاضا برای سایر سهام موجود در بازار کاهش می‌یابد و رشد قیمت سهام متعادل می‌شود.

فرصت ورود پتروپالایشگاه‌ها به بازار سرمایه

وی با اشاره به مصوبه قانونی مبنی بر توسعه صنایع پایین دستی پتروپالایشگاه ها با استفاده از سرمایه‌های مردمی ادامه داد: شرکت‌هایی که برای احداث پتروپالایشگاه از وزارت نفت مجوز می‌گیرند لازم است برای تأمین مالی خود از بازار سرمایه استفاده کنند. دو مزیت بزرگ این طرح‌ها قانون تنفس خوراک و تولید مواد با ارزش پتروشیمیایی است. در واقع قانون تنفس خوراک موجب بازگشت سرمایه هزینه کلی پروژه در سال اول می‌شود و تولید مواد پتروشیمیایی با توجه به بازار بزرگ و روبه رشد داخلی و خارجی آن نقش مهمی در سودآوری شرکت‌ها دارد.

جانجان اظهار داشت: بنابراین ورود شرکت‌های پتروپالایشی به بازار سرمایه، به مولدشدن آنها کمک می‌کند و برای سرمایه‌گذاران نیز تضمین‌کننده سودهای مناسبی در آینده است. در واقع کسانی که در این پروژه‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند سودهای آینده این پتروپالایشگاه‌ها را خریداری می‌کنند. همچنین بندهای مختلفی در قانون پتروپالایشگاه برای حمایت سهام‌داران طرح ذکر شده‌است که موجب اقبال سرمایه‌گذاران به آن می‌شود.

راهکاری برای تأمین مالی پروژه‌های بزرگ از بازار سرمایه

وی مشکل اصلی رونق نداشتن پروژه‌های بزرگ از جمله پالایشگاه‌سازی در ایران را مشکل تأمین مالی عنوان کرد و با انتقاد از وزارت‌خانه‌هایی از جمله اقتصاد و نفت گفت: این دو وزارتخانه باید از مدت‌ها پیش ساز و کارهای تأمین مالی پروژه‌های بزرگ از طریق سرمایه‌های مردمی و بازار سرمایه را طراحی و اجرا می‌کردند با این حال متأسفانه هنوز هم دولت، هیچ ساز و کار مشخصی برای تأمین مالی پروژه‌های بزرگ ندارد. این مسئله‌ای است که مقام معظم رهبری هم در دیدار امسال با هیئت دولت هم مطرح کرده و فرمودند: سرمایه‌گذاری‌های کلان را احیا کنید و از امکانات فراوان و نقدینگی بخش خصوصی استفاده کنید.

به گفته وی، براساس قانون، تا ۳۰ درصد از سرمایه مورد نیاز کل یک پروژه پتروپالایشگاه باید آورده سرمایه‌گذار آن باشد و حداکثر یکسال پس از دریافت مجوز، باید ۳۰ درصد از سهام شرکت مجری طرح در بورس واگذار شود. قانون حمایت از صنایع پایین‌دستی صرفاً یک روش مشخص تأمین مالی پیشنهاد نداده است و بستر بهتری برای فعال شدن انواع ابزارهای تأمین مالی سرمایه گذار را ایجاد کرده‌است.

جانجان در ادامه توضیح داد: شرکت‌های نوپا و تازه تأسیس می‌توانند در بازار سوم فرابورس اول پذیره‌نویسی کرده و خودشان را به شرکت سهامی عام تبدیل کنند. در کنار ابزار سهام، تأمین مالی با انتشار اوراق از بازار سرمایه نیز می‌تواند به تأمین مالی کمک کند. پیشنهاد می‌شود که ترجیحاً اوراقی منتشر شود که دارای نرخ جذابی برای خریدار باشد و قابلیت تبدیل به سهام را داشته باشند. همچنین این امکان فراهم شود که سرمایه گذاران در ازای تخفیف جذاب، به جای ریال، طلا و ارز (نقد یا حواله‌ای) بیاورند و اوراق خریداری کنند تا بخشی از ارز مورد نیاز پروژه نیز بدین صورت تأمین شود.

پیشنهاد استفاده از سهام ضمانت شده

وی گفت: به نظر می‌رسد برای تأمین مالی پروژه‌های بزرگ زیرساختی و تولیدی باید جذابیت سهام را بالا برد. سهام ضمانت شده در ساختارهای مالی و سرمایه‌ای تعریف شده است، به عنوان نمونه برای تأمین مالی ساخت راه آهن آمریکا یا راه آهن فرانسه از این ابزار استفاده شده است. ضمانت ارائه شده در این نوع سهام، پرداخت درصدی سود در طی سال است که سهام عادی این ضمانت را ندارند. در این روش با رعایت عقود اسلامی، شرکت مجری طرح مردم را سهامدار می‌کند اما کف سود ضمانت شده مرکبی را در انتهای دوره ساخت پروژه به سهام‌داران خرد می‌پردازد.

به گفته وی، تأمین مالی بخشی از پروژه ساخت پالایشگاه سیراف از بازار سرمایه می‌تواند نقطه شروعی بر جبران عقب ماندگی توسعه ظرفیت پالایشی ایران به دلیل عدم تأمین مالی باشد. پروژه‌های پالایشی که مجوز اعطای تنفس خوراک را دریافت کرده‌اند از آن جایی که پس از ساخت کل هزینه سرمایه آن‌ها در سال اول باز می‌گردد ظرفیت خوبی برای تأمین مالی از بازار سرمایه دارند که افزایش جذابیت انتشار اوراق نیز می‌تواند به این مهم کمک کند.