آموزش پیش از دبستان نقشه راه ندارد/ لزوم تدوین محتوای آموزشی

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها: آموزش و پرورش در دوره پیش از دبستان، از دیرباز در کشور ما به عنوان مرحله‌ای از آموزش مطرح بوده است. یعنی از همان زمانی که برنامه‌ریزی در امر تعلیم و تربیت کودکان در دوره دبستان به طور جدی مورد توجه قرار گرفت، مسئله تعلیم و تربیت کودکان در سال‌های اولیه پیش از دبستان نیز، که باید آن را سال‌های سازندگی و تشکیل دهنده بسیاری از صفات و ویژگی‌های کودک نامید، وجو داشته است.

نگاهی گذرا به تغییرات و تحولات آموزش و پرورش پیش از دبستان، در طول بیش از نیم قرن گذشته، نشانگر این واقعیت است که مبحث تربیت دینی گاهی به عمد و گاهی به سهو نادیده گرفته شده یا براساس یافته‌های پژوهشی بدان پرداخته نشده است و تزلزل و مشکلات موجود در اعتقادات دینی جوانان عصر حاضر لزوم بازنگری عمیق و مبتنی بر مطالعه را در برنامه‌های دوره پیش از دبستان الزامی می‌کند.

مبنای آموزش‌های پیش دبستانی باید انتقال از مهد کودک به مدرسه را تسهیل کند و کودکان را برای حضور در مدرسه آماده سازد. در مقطع پیش دبستانی نیاز است مفاهیمی در زمینه مهارت‌های اجتماعی-احساسی، شناختی، حرکتی و زبان و ادراک حسی، تمرکز، تسهیل یادگیری به کودکان آموزش داده شود تا کودکان بتوانند با توانمندی‌های بهتری وارد مقطع دبستان شوند.

به دلیل نقش تعیین کننده‌ای که پیش دبستانی در یادگیری مفاهیم و مباحث دارد، عملاً می‌تواند مسیر پیشرفت و تحصیل کودکان را مشخص کند. آموزش‌های پیش دبستانی قادر است کودکی را مشتاق به تحصیل کرده و یا در اثر برخورد نادرست فرد برای همیشه از درس خواندن متنفر شود. لذا نظارت آموزش و پرورش بر مفاهیم آموزشی در مراکز پیش دبستانی بسیار ضروری است.

بی توجهی به آموزش‌ها در مقطع پیش دبستان

قاسمی یکی از شهروندان بیرجندی باید دخترش را در پیش دبستانی ثبت نام کند، با اینکه مخالف آموزش حضوری در این شرایط کرونا است، اما معتقد است برای این بچه‌ها نیز باید راهکارهای آموزشی دیده می‌شد.

او مادر دو دانش‌آموز است و در سامانه شاد از آموزش‌ها استفاده می‌کند و می‌گوید: من برای دخترم با این امید ثبت نام کردم که آموزش و پرورش امسال بعد از ایام تعطیلات به طور حتم برای این دوره آموزشی نیز برنامه‌ای خواهد داشت.

وی ادامه می‌دهد: با گذشت دو هفته از آغاز سال تحصیلی هنوز هیچ خبری از کتاب یا آموزش‌های مجازی نیست به مدرسه هم که مراجعه داشته‌ام مدیر مدرسه ابزار بی اطلاعی می‌کند.

وی با بیان اینکه متاسفانه در کشور و استان توجه خاصی به آموزش ها قبل از دبستان نمی شود، بیان کرد: اکنون در شرایط کرونا هستیم اما قبل از این نیز مباحث آموزشی در مهدکودک ها و پیش دبستانی ها اصولی نبوده است.

اول پول

مادر یک نوآموز پیش دبستانی دیگر نیز در این باره حرف‌های مشابهی می‌زند. البته او هنوز ثبت نام نکرده است چون منتظر است کمی اوضاع مشخص شود.

ابراهیمی می‌گوید: به یکی از مدارس دولتی رفتم برای ثبت نام، جالب بود که شهریه‌ها مشخص شده و پول کتاب‌ها را می‌دانستند چقدر می‌شود اما از برگزاری دوره پیش دبستانی چه حضوری چه مجازی اطلاعی نداشتند.

او در پاسخ اینکه چرا ثبت نام نکردید توضیح داد: اول باید مشخص کنند دوره پیش دبستانی که به گفته خودشان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است چه برنامه‌ای خواهد داشت، بعد اعلام کنند پولش چقدر می‌شود. نه به دار و نه به بار اول پول بدهیم؟

وی می گوید: در دوره قبل از پیش دبستانی که اصوالا بچه ها را در مهدکودک ها فقط نگهداری می کنند و آموزشی در کار نیست حالا که به امید پیش دبستانی حداقل در مراکز آموزشی آموزش و پرورش هستیم با شرایط پیش آمده کرونا بازهم رها شده و هیچ برنامه ای ارائه نشده است.

شهروند دیگری فرزندش را در یک مهد که پیش دبستانی نیز داشته است ثبت نام کرده، او می‌گوید: شهریه بر اساس آنچه خودشان دو دو تا چهار تا می‌کنند مشخص شده و چک‌هایی نیز پرداخت کرده‌ایم.

وی ادامه داد: فرزندم را هم چون جمعیت مهد خیلی کم است توانسته ام به مهد ببرم اما هنوز از کتاب خبری نیست با این حال مربی مهد آموزش‌ها را شروع کرده است.

او نمی‌داند آیا در این شرایط کرونا بازرسی و نظارت دقیقی روی مسائل آموزشی و همچنین بهداشتی آن دسته از مهدهای خصوصی که پیش دبستانی هم دارند انجام می‌شود یا اینکه همه چیز برای مدارس دولتی است.

محمدیان اضافه می‌کند: هنوز خیلی از خانواده‌ها نمی‌دانند برای فرزندانشان ثبت نام کنند یا نه کاش حداقل این موضوع روشن می‌شد.

هیچ سهم پیش دبستانی‌ها از محتوای آموزشی

یکی دیگر از والدین پیش دبستانی هم در گفتگو با مهر می‌گوید: علی رغم اینکه برای فرزندم ثبت نام کرده‌ام و شهریه را هم پرداخته‌ام اما هیچ آموزشی در فضای مجازی تا این لحظه ارائه نشده است.

وحیدی می‌گوید: معلم تاکید بر آموزش حضوری دارد اما یک روز که در مدرسه حاضر شدم مشاهده کردم که دانش آموزان پایه پیش دبستانی نمی‌توانند حداقل‌های بهداشتی را به خوبی رعایت کنند و دیگر فرزندم را برای آموزش حضوری به مدرسه نفرستادم.

وی بیان داشت: متأسفانه در حوزه آموزش مجازی هم که تا کنون هیچ محتوایی ارائه نشده است و عملاً هزینه پرداخت کرده‌ایم برای هیچ؟ آیا مسئولان نباید برنامه‌ریزی برای این دوره می‌داشتند؟

وی با تاکید بر اینکه می گویند آموزش پی از دبستا از اهمییت ویژه ای برخوردار است اما کمترین توجه به این مقطع می شود، عنوان کرد: اگر برنامه‌ریزی برای این دوره صورت نگرفته بود چرا اجازه ثبت نام و گرفتن شهریه از والدین را به مراکز پیش دبستانی داده‌اند.

وحیدی با بیان اینکه حتی در شبکه آموزش هم مقطع پیش دبستانی برای ارائه آموزش ها دیده نشده است، بیان داشت: متأسفانه نظارتی هم بر روند ارائه آموزش‌ها در پیش دبستانی‌ها نمی‌شود.

راه اندازی سامانه شاد برای پیش دبستانی‌ها

معاون آموزش ابتدایی آموزش و پرورش خراسان جنوبی در این باره به خبرنگار مهر می‌گوید: بخشنامه یا ابلاغی درباره اینکه والدین ثبت نام نداشته باشند را نداشتیم، بنابراین بهتر بود والدین نسبت به ثبت نام اقدام می‌کردند.

محمد زمانی می‌افزاید: به دلیل اهمیت دوره پیش دبستانی انتظار داریم والدین با اهمیت بیشتری به موضوع ثبت نام اقدام کنند تا آموزش و پرورش نیز بعد از به حد نصاب رسیدن نسبت به تأمین کتاب اقدام کند.

وی با اشاره به اهمیت دوره پیش دبستانی ادامه می‌دهد: تفاوت معنا داری بین دانش آموزانی که دوره پیش دبستانی را گذرانده‌اند با دانش آموزانی که این دوره را سپری نکرده‌اند وجود دارد.

معاون آموزش ابتدایی آموزش و پرورش خراسان جنوبی پیش دبستانی را در تعاریف نظام تعلیم و تربیت به عنوان دوره رسمی آموزشی غیر الزامی و غیراجباری توصیف کرده و می‌افزاید: این دوره از لحاظ آموزشی و تربیتی رسمیت دارد و اهداف و محتوای آموزشی آن معتبر است.

وی ادامه داد: اما اگر دانش آموزی دوره پیش دبستانی را سپری نکرد نمی‌توان مانع از ثبت نام او در مقطع اول دبستان شد و می‌تواند مانند سایر دانش آموزانی که این دوره را گذراندند در پایه اول دبستان ثبت نام کند.

زمانی با اشاره به نگرانی برخی خانواده‌ها مبنی بر ثبت نام در دوره پیش دبستانی با توجه به شرایط کرونایی کشور و احتمال کنسل شدن آموزش پیش دبستانی در سال تحصیلی جدید تاکید می‌کند: هیچ دستورالعملی از سوی وزارت آموزش و پرورش مبنی بر لغو ثبت نام دوره پیش دبستانی واصل نشده است.

وی در ادامه از تأمین زیرساخت‌های لازم برای ارتقای سامانه شاد برای دانش آموزان پیش دبستانی خبر داده و می‌گوید: بر اساس آخرین اطلاعاتی که به دستمان رسیده بخشی برای دانش آموزان پیش دبستانی نیز در سامانه شاد راه اندازی می‌شود تا بتوانند از آموزش‌های لازم برخوردار شوند اما این آموزش‌ها برای افرادی است که در این دوره ثبت نام کرده باشند.

وی ادامه داد: زمان دقیق راه اندازی این بخش در سامانه شاد هنوز مشخص نشده اما احتمال می‌رود به زودی این خدمت را در سامانه شاد دریافت کنیم.

به گفته وی آمار پیش دبستانی‌ها چه در مهدهای غیر دولتی چه مدارس دولتی که این دوره را دارند و البته شامل بخشی از شهریه‌ها است به آموزش و پرورش ارسال می‌شود و بر اساس این آمار می‌توانیم تصمیم‌گیری کنیم.

نقشه راه برای تربیت کودک در دوران پیش از دبستان نداریم

یک کارشناس امور تربیتی هم در گفتگو با مهر با تاکید بر اینکه تربیت کودک را باید به‌عنوان مهمترین بخش از فرآیند کلی تربیت انسان در نظر بگیریم، بیان کرد: اگر کودک در فضای مناسب رشد کند، در نوجوانی امکان تربیت او بیشتر فراهم خواهد بود.

محمد فاطمی نیا بیان داشت: مهدها بر محوریت قرآن، ورزش، موسیقی یا زبان انگلیسی طراحی شده اند و به عبارت دیگر در هر مهدکودکی سیاست خاصی دنبال می‌شود و برنامه تربیتی منسجمی وجود ندارد.

وی با بیان اینکه در رسانه ها بارها از سوی کارشناسان و حتی مسئولان این حوزه این مسئله مطرح شده که نقشه راهی برای تربیت کودک در دوران پیش از دبستان طراحی نشده است، تصریح کرد: اما این فقط صورت مسئله مانده است و کسی قدمی در این حوزه به صورت عملیاتی بر نداشته است.

وی با بیان اینکه بنا بر دیدگاه اسلامی، سنین قبل از هفت سالگی، سن فرماندهی کودک محسوب می‌شود، تصریح کرد: در این سال‌ها عملاً از آموزش نظامند کودک باید پرهیز شود اما سیستم آموزشی کشور در حال پیاده‌سازی الگوهای غربی است.

فاطمی نیا می گوید: الگوهایی همچون مونته سوری و والدورف یا … دقیقاً با پیاده‌سازی روش‌های تجربه‌نگاری از دیدگاه اسلامی بهره برده‌اند اما با تغییر و اجرای شیوه‌های خود در این روش‌ها به صورت نظامند در جهت پیشبرد اهداف خود در تربیت کودک هستند و ما نباید به صورت صرف دنباله رو این الگوها باشیم.

وی با اذعان به اینکه متاسفانه در مهدکودک ها و پیش دبستانی ها بسیاری از مربیان با اصول علمی تربیتی هم آشنایی ندارند، گفت: این مراکز اصوالا در کشور ما به مراکزی برای نگهداری کودک و در حالت ایده الی که برخی برای خودشان دارند مراکز تخصصی آموزش هایی شده اند که بدون اصول و قواعد در رده سنی زیر ۷ سال آموزش ارائه می کنند.

این کارشناس امور تربیتی عنوان کرد: شاهد هستیم بسیاری از مهدهای کودک آگهی های پذیرش مربی را دارند اما اصلاً کسی نظارت می کند که مربیان با چه رشته تحصیلی و یا رزومه کاری در به کارگیری می شوند؟.

وی با بیان اینکه تربیت دوران کودکی، متولی واقعی ندارد، گفت: قطعاً بهزیستی در حوزه مسئولیت خودش تلاش می‌کند، آموزش و پرورش هم تلاش می‌کند، اما بحث این است که واقعاً چند درصد توانسته‌ایم کودکان را بر مبنای و اصول و قواعد آموزشی که سبک زندگی کشور خودمان است پوشش دهیم.

وی با تاکید بر اینکه کودکان مهم‌ترین سرمایه‌های کشور هستند که نباید نسبت به آنها کم توجه بود و تربیت را کاری ساده انگاشت، می گوید: لزوم توجه به آموزش در مقاطع پیش از دبستان که در منویات اخیر رهبر معظم انقلاب در دیدار با روسای آموزش و پرورش نیز مورد تاکید بود باید جدی گرفته شود و برنامه ریزی لازم برای این دوره به صورت هدفمند و بر مبنای اصول اسلامی انجام شود.

واسپاری کودک به مراکزی که موسسان آن‌ها گاهاً با کمترین گزینش و به راحتی دریافت مجوز می‌کنند و بسیاری از از این مراکز در استخدام مربیان خود سعی در به کارگیری کم هزینه‌ترین مربیان دارند؛ مربیانی که به گذراندن دوره‌های کوتاه آموزشی در حد چندین ساعت مجوز مربیگری دریافت می کنند آیا صلاحیت فرهنگ پذیر کردن کودکان ما را دارند؟!

آشفتگی وزارت آموزش و پرورش در مهیا کردن سال تحصیلی جدید با شرایط کرونا هم با حاشیه‌هایی که به وجود آمد نشان می‌دهد، باید همه چیز در این وزارت از بالا تا پایین در تمام زمینه‌ها یک ریکاوری بشود بعد از ۶ ماه فرصتی که پیش روی برنامه ریزان این وزارت برای ارائه منابع آموزشی مجازی بود اما هنوز والدین و دانش آموزان سرگردان هستند.