چرا اربعین پرشورتر از عاشورا برگزار می شود؟

به گزارش خبرنگار مهر، محمدحسین رجبی دوانی، پژوهشگر تاریخ اسلام که مهمان آخرین قسمت از ویژه برنامه اربعین «روبه راه» با اجرای مهیار عبدالهی بود، در ابتدا گفت: امام از مدینه حرکت می‌کنند و بعد به سمت مکه می‌روند، چهار ماه و چهار روز در مکه قیام را ادامه می‌دهند و حرکت به سوی کوفه به کربلا ختم می‌شود. حوادث داخل کوفه در ارتباط با قیام حضرت مسلم (ع) و به خصوص وقایع جانسوز روز عاشورا که در منابع تاریخی و مقاتل بسیار به آن پرداخته شده است. متأسفانه اطلاعات ما درباره اربعین اینگونه نیست. دلیل هم دارد. جو و فضای جامعه همیشه در دست غیرشیعه بوده است. شیعه همیشه اقلیتی بوده است. به ویژه در دوران بنی امیه که شیعه بودن جرم بود. اسم علی گذاشتن مجازات سنگین داشت. طبیعی است شیعه نمی‌تواند تاریخ را بنگارد و حوادث را ثبت کند.

وی افزود: حوادثی که می گویم اطلاعات زیادی از آنها داریم به این دلیل است که قیامی بر ضد حاکمیت مستقر بوده است. بنابراین توجه مورخان و اصحاب رسانه در آن زمان را به خودش جلب کرده بوده است. از این حیث اطلاعات قابل توجهی راجع به این موارد داریم. اما وقتی امام به شهادت رسیده است و اسرای آل الله را می‌خواهند حرکت بدهند حتی حضور اسرا در شام هم چون مقابل یزید هستند و او به عنوان نفر اول عالم اسلام در آن موقعیت قرار دارد، مورد توجه قرار گرفته و ثبت و ضبط شده است.

این پژوهشگر ادامه داد: بعد از خروج اسرای آل الله از شام و برگشت به مدینه دیگر اطلاعات درستی نداریم چون دیگربرخوردی با حاکمیت وجود ندارد که توجه اصحاب رسانه را به خود جلب کند. با توجه به اطلاعاتی که در دسترس است روز اول صفر اسرا وارد شام شده اند. از روز دوازدهم محرم که این بزرگواران را وارد کوفه کرده اند مدتی در کوفه زندانی بوده اند. بنا به نقلی ابن زیاد برای یزد نامه نوشت و هم بشارت داد که حسین را کشته ام و هم راجع به اسیران کسب تکلیف کرد. وقتی اول صفر این بزرگواران داخل شام رسیدند و به آن بحث‌ها و مناظره رسیدند، سخنان توفنده و کوفنده حضرت زینب چنان جو را تغییر داد که باعث شد برخلاف تشکر صمیمانه ای که از ابن زیاد کرده بود در جمع ابن زیاد را لعنت کرد و گفت اگر خودم با حسین مواجه می‌شدم نمی‌گذاشتم کار به اینجا برسد. اما دروغ می‌گفت. جمع به قدری علیه او تغییر حالت داد که مجبور به چنین حرفی شد. هرچه این بزرگواران در شام می‌مانند یزید مفتضح تر می‌شد. نقل داریم یزید که به عنوان مردم شام به عنوان خلیفه خدا روی زمین قبول داشتند بعد از بحث کوبنده حضرت زینب و حضرت سجاد یزید خواست به نماز بایستد. عده‌ای از مهمانانش حاضر نشدند به او اقتدا کنند. حتی این بزرگواران مدتی که در شام حضور داشتند مجلس عزای امام حسین (ع) را برگزار کردند.

رجبی دوانی در ادامه توضیح داد: یزید و زنان دربار او در مجلس عزای امام حسین (ع) شرکت می‌کنند. یزید به دنبال این بود که هر چه سریع‌تر این بزرگواران را از شام دور کند تا بیشتر از این خراب نشود. چون اطلاعات کم و ضعیف است برخی می‌خواهند بگوید اربعین قابل قبول نیست و اینکه چهل روز بعد از واقعه کربلا این بزرگواران دوباره به آنجا رسیده باشند. برخی از اهل فن مثل شهید آیت الله قاضی طباطبایی در کتاب ارزشمند خودش اثبات می‌کند که اربعین اتفاق افتاده و این بزرگواران آمده اند. اما نکته‌ای که باید به آن توجه داشت این است که با توجه به اسنادی که وجود دارد اهمیت اربعین به این است که اسیران آل الله سرمبارک امام حسین (ع) را تحویل می‌گیرند و بعد پیش از آنکه بخواهند به مدینه بازگردد به کربلا می آیند و سر مقدس را به پیکر مقدس ملحق می‌کنند. بنابراین اربعین از این حیث عظمت پیدا کرده است. زیارت کردن جابرابن عبدالله اگر چه او صحابی ارزشمند پیغمبر (ص) است و جزو اصحاب امیرالمومنین به حساب می‌آید، ولی اینکه اربعین پرشورتر ازعاشورا برگزار می‌شود و یکی از شعائر عظیم شیعه شده است باید امر مهمی در آن بوده باشد که الحاق سرمقدس امام (ع) است.

وی با اشاره به اینکه درباره سر مقدس نقل‌های دیگری دارم که در مصر دفن شده است، یا به شام آورده اند و در کنار مرقد مطهر امیرالمومنین در نجف دفن کرده اند، تصریح کرد: نقل صحیح‌تر و درست است این است که این بزرگواران و امام سجاد سرمقدس را به بدن مقدس الحاق کرده اند و زیارت آن بزرگواران است که اربعین را اربعین کرده است. اگرچه زیارت جابر مهم است اما نمی‌تواند باعث این شود که اربعین به یکی از بزرگ‌ترین شعائر شیعه تبدیل شود. امام صادق (ع) در این زمینه زیارت نامه دارند. رسیدن سر مطهر به کربلا و زیارت امام سجاد و حضرت زینب است که اربعین را اربعین کرده است.

رجبی دوانی بیان کرد: برای رسول خدا (ص) که سرور کائنات بوده است و امیرالمومنین (ع) دوم شخص خلقت و وجود مقدس حضرت زهرا (س) سرور بانوان دو عالم، امام مجتبی (ع) ما اربعین نداریم و فقط در ارتباط با امام حسین (ع) است. چون این موجود مقدس تحول عظیمی به وجود آورد و درجات رستگاری را در مقابله با حاکمیت ظالم به تمام آزادگان جهان نشان داد بنابراین صاحبان قدرت‌های فاسد همیشه سعی داشته اند که واقعه کربلا از چشم‌ها و ذهن‌ها خراج شود. اربعین باعث جوشش مجدد این واقعه است. خدا نیاورد وقتی مصیبتی به خانواده‌ای وارد می‌شود و عزیزی را از دست می‌دهند هرچقدر این مصیبت سنگین باشد روزهایی که می‌گذرد از شدت آن مصیبت کم می‌شود. به چهلمین روز که می‌رسد صاحبان عزا با مصیبت کنار می آیند. این از لطف خداوند است. اما عزای امام حسین به خاطر قیام عظیمی که داشت و انسان‌ها را نجات می‌دهد بعد از چهل روز با این زیارتی که صورت گرفت و امام سجاد و حضرت زینب آمدند و سر مقدس به بدن مقدس ملحق شد چنان جوششی ایجاد می‌کند که تا سال بعد این حرارت باقی می‌ماند. اخباری هم اگر بوده است حذف و سانسور شده است. بنی امیه در طول دوران حاکمیتشان محرم که می‌رسید جشن می‌گرفتند و روز عاشورا عیدشان بود. طوری در جامعه مطرح کرده بودند که نسل‌های بعدی بدون اینکه بدانند در عاشورا چه اتفاقی افتاده است جشن می‌گرفتند.

وی اظهار کرد: طوری جا انداخته بودند که وقتی در سال ۱۳۲ دولت فاسد و تبهکارشان سقوط می‌کند، بنی عباس جای آنها را می‌گیرند و بنی عباس به دمشق می آیند. پیرمردان شامی قسم می‌خوردند که ما تصور می‌کردیم پیامبر (ص) جز بنی امیه خویشاوندی ندارد و به خاندن پیامبر جسارت‌ها می‌کردند. قدرت‌های فاسد می‌خواستند جلوی انعکاس قیام امام حسین را بگیرند. بنی عباس اوایل به عنوان خویشاوند امیرالمومنین و امام حسین اظهار ادب می‌کردند. اما وقتی کمی می‌گذرد جسارت‌ها می‌کنند و زیارت کردن امام حسین را ممنوع اعلام کردند. بارگاه امام را تخریب کردند و به شدت با زائران برخورد می‌کردند. حکومت‌های قاصب از امام حسین (ع) واهمه دارند.

این پژوهشگر یادآور شد: در عصر ما هم صدام زیارت امام حسین را ممنوع کرده بود. راه پیمایی را ممنوع کرده بود و به رگبار می‌بست. شیعیان مظلوم عراقی در این راه بسیار به شهادت رسیدند. اگر مردم به راه امام حسین (ع) روی می‌آوردند صدامی باقی نمی‌ماند. در این چند سال بزرگ‌ترین اجتماع تاریخ بشر در اربعین رخ می‌دهد. در تاریخ چنین چیزی در هیچ کشوری سابقه نداشته است. امام حسین آزادی خواهان و حق طلبان را از ادیان دیگر و حتی از بین لائیک‌ها به این سرزمین مقدس می‌کشاند. رسانه‌های استکبار می‌خواهند این راهپیمایی را کم اهمیت جلوه بدهند. اخبار را سانسور می‌کنند. در داخل کشور بدبختانی را داریم که به دلیل نداشتن ایمان و اعتقاد و سرسپردگی به بیگانگان نزدیک اربعین که می‌رسد حرف‌های پوچ و بی معنایی می‌زنند. این افراد بی وجود در جاهای دیگر هزینه‌هایی می‌کنند. برخی می‌گویند این بدعت است و قبلاً نبوده است.

رجبی دوانی اذعان کرد: افراد بی ریشه‌ای که امروز می‌گویند راهپیمایی اربعین بدعت است. بزرگان ما از دیرباز اوج می‌گرفتند. گاهی پایین‌تر بوده است. به برکت انقلاب اسلامی ما، بهره برداری انقلاب و الگوگیری از قیام امام حسین (ع)، راه پیمایی اربعین به قدرت بزرگ و نرم شیعه تبدیل شده است. از شیعه جوشش دارد و دل‌های آزادی خواه را به خودش جلب کرده است. بنابراین باعث هراس شده است و می‌خواهند این را از جایگاه و اثرگذاری که دارد بیاندازند و به لطف خداوند و کوری چشم این افراد هر سال که می‌گذرد حتی افرادی که به بعد اربعین توجه ندارند می‌بینیم که سیاسی‌تر می‌شود.اگر این بیماری منحوس نبود اولین اربعین بدون سردار سلیمانی یقیناً با شکوه عظیم‌تری و با شعارهای مرگ بر آمریکا و مرگ بر استکبار و اسرائیل همراه می‌شود. کما اینکه می‌بینیم راه پیمایان عراقی چگونه از ابومهدی المهندس تجلیل می‌کنند. تا سال آینده که این بیماری برطرف شده باشد راه پیمایی اربعین با جلوه‌های فراوان‌تری رخ بدهد و پایه‌های حکومت‌های فاسد دنیا را به لرزه دربیاورد.

او بیان کرد: حضرت زینب (س) بعد از عاشورا رساندن پیام قیام امام حسین (ع) را وظیفه خود می‌داند. به جرأت باید گفت اگر وجود مقدس ایشان نبود کربلا در کربلا می‌ماند.

همچنین در ادامه برنامه امیرمقدم ذاکر اهل بیت مهمان «رو به راه» بود و گفت: در بین پیشکسوتان مادحین آذری زبان مرحوم استاد سلیم مؤذن زاده را یاد کنم. آشنایی من با او اربعین سال ۶۴ بود. خدمت او بودم و سالیان سال شاگردی کردم. بسیار با صفا و دوست داشتنی بود. از استاد خودم حاج غلامرضا عینی فرد زنجانی تشکر کنم. حاج فیروز را خداوند رحمت کند. با او همسفر بودیم. در خاطرم است کنار ضریح سیدالشهدا بودیم. حال عجیبی داشتیم. گریه می‌کرد و می‌گفت امام حسین (ع) به این هم نگاه کن. حاج مهدی خادم آذریان خیلی دوست داشتنی بود. حاج محمدباقر منصوری هم خیلی دوست داشتنی بود. سال ۶۶ در اردبیل در محله‌ای به نام پیرزرگر می‌خواندند. جلسات اردبیل اینطور است که برای خواندن شب‌ها می‌گردند. در جلسه‌ای که من می‌خواندم می‌آمدند و بسیار دوست داشتنی، باتقوا و اهل معرفت بودند.

او یادآور شد: حال استاد کریمخانی زیاد خوب نیست. جویای حالشان هستم و فهمیدم حالشان مساعد نیست. به استاد آهی، استاد کربلایی، حاج جعفر خمسه، آقای شمشیری و آقای ذوالفقاری ارادت دارم. حاج حسین سیب سرخی هم با من دوست بود.

«رو به راه» با تهیه کنندگی و اجرای مهیار عبدالهی کاری از گروه علوم قرآنی شبکه قرآن و معارف سیما است که تا اربعین هر شب ساعت ۲۴ تقدیم ارادتمندان به ساحت اهل بیت (علیهم السلام) شد و از این پس به روال سابق هر هفته پنجشنبه‌ها روی آنتن می‌رود.