نگاهی به میزان تحقق رویاهای ترامپ/ آمریکا در راس یا ذیل جهان؟

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل - محمد حسن دهقانی: در این نوشتار تلاش داریم با توجه به شعار دونالد ترامپ در روز تحلیف مبنی بر اینکه «از این پس فقط آمریکا در رأس امور جهان خواهد بود» به بررسی نظری این جمله بپردازیم، در برداشت ابتدایی به نظر می‌رسد که معنی این شعار این است که اساساً آمریکا از آن هژمونی که برای خود ترسیم کرده بود و طی آن خود را قدرت اول جهان معرفی می‌کرد فاصله گرفته و ترامپ قصد داشت این قدرت را بازگرداند اما آیا در این راه موفق بوده است؟

در این خصوص برای آنکه متهم به نگاه یکجانبه در یادداشت نشویم رجوع کردیم به یک نشریه معتبر آمریکایی که بسیار در جهت دهی افکار سیاستمداران و مردم آمریکا دارای اهمیت است به نام نیویورک تایمز New York Times و نویسنده مطرح این نشریه به خانم کاتلین کینگزبری Kathleen Kingsbury (روزنامه نگار و سردبیر نیویورک تایمز، برنده جایزه پولیتزر در آمریکا) که در مقاله‌ای مفصل به بررسی علل این افول از گذشته و اوج آن در دوران ترامپ را دسته بندی و ارائه کرده است:

خروج از معاهدات بین المللی

کالتلین کینگزبری در یادداشت خود با اشاره به اتخاذ تصمیمات خلق الساعه در خروج از توافق نامه‌های بین المللی چند جانبه می‌گوید: راهروها و سالن‌های کنفرانس پنتاگون مملوء از پرونده‌ها، توافقنامه‌ها و تعهدات چندجانبه ای است که یا توسط رؤسای جمهور پیشین منعقد شده‌اند یا غالباً بی هیچ دلیل و منطقی توسط دونالد ترامپ کنار گذاشته شده‌اند. پرونده‌هایی که همواره موجب آزار ترامپ بوده است. نمونه‌های فراوانی از این دست می‌توان نام برد. معاهده کُریدور دریایی اقیانوس اطلس، توافقنامه آب و هوایی پاریس، توافق هسته‌ای با ایران، پیمان آسمان باز و پرونده‌های مربوط به سازمان بهداشت جهانی و یونسکو از این دست هستند.

ضعف سیاست خارجی

سردبیر نیویورک تایمز با بیان اینکه آمریکا در حوزه سیاست خارجی بسیار ضعیف شده به مواردی از آن اشاره کرده است: خروج نیروهای آمریکایی از خاورمیانه، توافق هسته‌ای با ایران، توافق با ونزوئلا و کوبا از این دسته هستند. اما نتیجه آن، اکنون خاورمیانه‌ای را شاهدیم که مانند هدیه‌ای در دست گروه راست افراطی اسرائیل است و باعث تضعیف نفوذ ایالات متحده آمریکا به عنوان واسطه با فلسطینیان شده است و چینی را می‌بینیم که قدرت آن هر روز رو به فزونی است. تحریم‌ها علیه ایران با مخالفت متحدان همیشگی ما روبرو می‌شوند. از طرفی نیکلاس مادورو همچنان بر صندلی قدرت خود تکیه زده است و پس از کش و قوس‌های فراوان و ارسال نامه‌های عاشقانه به پیونگ یانگ، رهبر کره شمالی از هیولایی رونمایی می‌کند که تعداد چرخ‌های ماشین حمل آن را نمی‌توان شمرد؛ موشک بالستیک با سوخت مایع و با قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای! همگی دال بر این است که سیاست خارجی آمریکا در این سال‌ها به شدت ضعیف و ضعیف‌تر شده است.

روابط دیپلماتیک

در حوزه روابط دیپلماتیک نیز دونالد ترامپ اوضاع اسفناکی دارد! وی بارها مقامات رسمی سایر کشورها را با الفاظ بسیار غیرمرسوم خطاب کرده است که در نهایت به تیره شدن روابط میان آمریکا و آنها منجر شده است. ترزا می نخست وزیر اسبق انگلیس، آنگلا مرکل صدراعظم آلمان، امانوئل ماکرون رئیس جمهور فرانسه و جاستین ترودو نخست وزیر کانادا بارها با الفاظی مانند «احمق» از طرف ترامپ رو به رو شده‌اند. اینها همه از متحدان نزدیک آمریکا بودند. این درحالی است که در موضوع کره شمالی و مذاکره با رهبر این کشور باید از لحن خاص دیپلماتیک استفاده می‌شد نه ارسال نامه‌های عاشقانه!

همچنین ترامپ رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه را «دوست» جدید خود می نامد یا هنگامی که بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی به اتهام قتل یک روزنامه نگار مخالف خود تحت فشار است، ترامپ بیشترین حمایت را از او می‌کند.

این دوگانگی در رفتار با سیاستمداران دنیا سبب شده تا دیگر هیچ سیاستمداری روی ترامپ حساب ویژه ای باز نکند و همه منتظر پایان دوره ریاست جمهوری وی باشند.

اتخاذ تصمیمات بدون برنامه

سردبیر نیویورک تایمز با اشاره به اعلام خبر ناگهانی خروج نیروهای نظامی از افغانستان توسط ترامپ که با مخالفت و بی اطلاعی ارتش آمریکا روبه شده است، در این خصوص ژنرال مایک میلی می‌گوید: ستاد مشترک ارتش آمریکا که از این خبر غافلگیر شده و به نظر می‌رسد که وزارت دفاع آمریکا بر اساس شرایط و برنامه‌های موجود قبلی اقدام خواهد کرد نه توئیت رئیس جمهور! و این سطح از عدم هماهنگی در تاریخ ایالات متحده بی سابقه بوده که خود نشان از ضعف در درون حاکمیت دارد.

امنیت ملی

ترامپ وعده داده بود درصورت پیروزی، سربازان آمریکایی را به خانه‌هایشان باز می‌گرداند که علی رغم همه فراخوان‌ها، سفارشات و وعده وعیدها برای به خانه برگرداندنِ فرزندان آمریکا از سوریه، عراق و افغانستان همچنان هزاران نفر سرباز آمریکایی در این کشورها مستقر هستند و چه بسا همواره جان آنها در خطر است. همچنین نوع عملکرد دولت در مدیریت و مقابله با ویروس کرونا نیز کشور را در وضعیت حساسی به لحاظ امنیتی قرارداده است.

خود محوری ترامپ سبب تضعیف در دنیا

این یاداشت نویس سیاسی با اشاره به ناآگاهی دونالد ترامپ از جهان پیرامونش، بی اعتنایی به قواعد دیپلماسی و عدم استفاده از تجربه دیگران بیان می‌کند که شرایط بدتر از قبل شده است. به طور مثال: ترامپ تا قبل از ملاقات با ولادیمیر پوتین در هلسینکی حتی نمی‌دانست فنلاند بخشی از روسیه است یا خیر؟ وی بارها به اطرافیان خود گفته است، مشاور اصلی همه امور خودم هستم و من برای این تصمیمات از غریزه خود استفاده می‌کنم! مکالمه تلفنی ترامپ با رئیس جمهور ولادیمیر زلنسکی از اوکراین که در نهایت به موضوع استیضاح وی تبدیل شد نیز مثالی دیگر از این ادعا است.

این همان رئیس جمهوری است که در روزهای اول دولت خود با عصبانیت نخست وزیر استرالیا را وادار به لغو قرارداد مهاجرت با باراک اوباما رئیس جمهور پیشین آمریکا کرد؛ یا رئیس جمهوری که به گفته جان بولتون مشاور سابق امنیت ملی آمریکا در ازای فروش بیشتر گندم و سویای آمریکایی به چین، از شیء جینپینگ خواست تا او را در انتخابات ۲۰۱۶ حمایت کند که البته در غیر این صورت وی به عنوان چهره‌ای ضعیف و ناکارآمد شناخته می‌شد.

پیش بینی آینده سیاست آمریکا

سردبیر نیویورک تایمز برای پیش بینی آینده آمریکا این سوال را مطرح می‌کند که: و اما پیروزی جو بایدن در انتخابات پیش روی آمریکا چه معنایی را به دنبال خواهد داشت؟ و جواب می‌دهد «هیچ».

باید گفت تغییر دولت، نگرش و لحن واشنگتن هیچ تغییری را در روند فعلی جهان به دنبال نخواهد داشت. با وجود تغییر در رأس دولت آمریکا، شاید به توان انتظار داشت اندکی از اقتدار اخلاقی آمریکا در جهان که سال‌ها از بین رفته است، بازگردد. بایدن متعهد شده است که سریعاً به توافق آب و هوایی پاریس می‌پیوندد تا از این طریق بتواند به جمع سایر مجامع بین المللی برگردد و کم کم در راستای اصلاح روابط با متحدان پیشین آمریکا گام‌هایی بردارد.

امّا اگر ترامپ پیروز این نبرد شود؟ جهان خواهد فهمید که چهار سال گذشته انحراف و اشتباه نبوده است و مردم آمریکا چاره‌ای جز تماشای تضعیف بیشتر آمریکا در جهان ندارند چرا که دونالد ترامپ ناکارامدی خود را با سرعت بیشتر ادامه خواهد داد.

نتیجه گیری

در پایان این یادداشت کالتلین کینگزبری نتیجه می‌گیرد که: علیرغم هیاهو، خشم و سر و صدای زیاد، سیاست‌های خارجی دونالد ترامپ دستاوردی نداشته است! همچنین با یادآوری جمله ترامپ در روز تحلیف تاکید می‌کند که امروز خلاف این شعار را شاهدیم! امروز سقوط رهبری آمریکا در جهان مثل روز روشن است و آرمانهای مقدس آمریکایی فقط در بین متحدان سرخوش آمریکا موضوعیت دارد.