خطر تخریب پشت دیوارهای تاریخی/مرمت مشارکتی بنای خدیوی

خبرگزاری مهر -گروه استان‌ها، زهرا مقدمی: شهر زنجان دارای بناهای تاریخی متعددی است که بخش مهمی از این آثار تاریخی با وجود تلاش‌های صورت گرفته توسط میراث فرهنگی به دلیل داشتن مالک خصوصی مشکلات فراوانی دارند، هر چند در مقطعی میراث فرهنگی توجهی به حفاظت خانه‌ها و بناهای تاریخی زنجان نداشت که در پی آن برخی خانه‌های تاریخی استان در بافت قدیمی شهر زنجان از بین رفت.

خانه خدیوی یکی از خانه‌های تاریخی شهر زنجان است که طی سال‌های اخیر تلاش‌های زیادی برای حفظ و مرمت بنا انجام شده است. این بنا از بناهای دوره پهلوی اول است که همچنان بعد از گذشت سال‌ها و قدمت بالای بنا هم‌چنان کاربری مسکونی دارد و در اختیار مالک است؛ این خانه تاریخی از جمله بناهای زیبا و با تزئینات حائز اهمیت است که در نزدیکی موزه رختشوی‌خانه و خانه ذوالفقاری در محله‌ای معروف به «دالان آلتی» در شهر زنجان واقع شده است.

بنای خانه خدیوی را می‌توان یک نمونه کامل از نظر تزئینات دانست که در اوایل پهلوی در استان زنجان ساخته شده است. از جمله تزئینات این بنا می‌توان به آجرکاری‌های‌نما، گچ‌بری‌های زیبا و ستون‌ها و نماها، لمبه‌کاری با نقوش متنوع، وجود ایوان که برروی شش ستون چوبی با پوشش گچی استوار شده و همچنین به وجود نرده‌های تزئینی اشاره کرد.

نظر به اینکه هیچ‌گونه کتیبه و یا نوشته‌ای که دال به زمان ساخت بنا باشد به دست نیامده و زمان دقیق ساخت بنا مشخص نیست اما با توجه به معماری و سبک این خانه تاریخی گمان می‌رود که در دوره‌های اولیه پهلوی بناشده باشد.

هیچ آسیبی به خود بنای خانه خدیوی وارد نشده است

مدیرکل میراث فرهنگی استان زنجان با بیان اینکه خانه خدیوی دارای دو پلاک ثبتی است که هر دو پلاک به اسم یک شخص است، می‌گوید: در زمان احداث پلاک شرقی، دیوار حیات قسمت جنوبی خانه خدیوی تخریب شده ولی هیچ آسیبی به خود بنای خانه خدیوی وارد نشده است.

امیر ارجمند با تاکید بر اینکه با شهرداری زنجان مکاتبه صورت گرفته تا مالک را ملزم به ساخت دیوار برای خانه تاریخی خدیوی کند، ادامه می‌دهد: همه اقدامات حفاظتی برای جلوگیری از تخریب عمارت خدیوی انجام شده و داربست، نصب علائم خطر و شمع گذاری در داخل این مجموعه انجام شده است.

وی با بیان اینکه خانه خدیوی دارای مالک خصوصی است، می‌افزاید: برای مرمت و حفاظت از خانه خدیوی تفاهم نامه‌ای با مالک خصوص این خانه به امضا رسیده که از محل اعتبارات ملی به صورت مشارکتی با مالک این بنا مرمت شود.

ارجمند با اشاره به اینکه کار مرمت بنای خدیوی آغاز شده است، می‌گوید: بنای خدیوی در چند فاز مرمت می‌شود و تلاش کردیم با شمع گذاری و مرمت شیروانی این بنا از نفوذ رطوبت به داخل بنا جلوگیری کنیم.

وی می‌گوید: طی سال‌های متمادی در دهه‌های ۶۰ و ۷۰ اندودهای سیمانی به دیوارهای بنای تاریخی زده شده است که این اندودها تخریب شده و با توجه به اینکه این اندودها تاریخی نیستند هیچ نوع نگرانی در این زمینه وجود ندارد.

مدیرکل میراث فرهنگی زنجان با بیان اینکه براساس قانون خانه‌ها و عمارت‌های تاریخی که دارای مالک خصوص هستند باید به صورت مشارکتی با مالک مرمت شوند، ادامه می‌دهد: بسیاری از حجره‌های بازار تاریخی زنجان، سرای ملک، بیمارستان شهید بهشتی، دبیرستان دکتر شریعتی و کارخانه کبریت از جمله‌های بنای تاریخی هستند که با توجه دارا بودن مالک به صورت مشترک با افراد و یا دستگاه‌های دولتی مرمت می‌شوند.

ارجمند می‌افزاید: تعداد زیادی از خانه‌های تاریخی که در حال حاضر سکونت در آنها وجود دارد توسط مالکین شخصی مرمت و حفاظت می‌شود و میراث فرهنگی نیز در کنار بررسی روند حفاظت از آنها در حفاظت و مرمت بناها به مالکین شخصی کمک می‌کند.