میزهای کالایی از حرف تا عمل/توسعه صادرات در گرو اجرای برنامه هاست

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها- مریم ساحلی: توسعه صادرات غیرنفتی از جمله عوامل مؤثر در نجات اقتصاد رنجور ایران است اما این مهم محقق نمی‌شود مگر با حمایت از تولید ملی، توسعه صادرات و فراهم آوردن فضای مطلوب برای فعالیت بازرگانان و ممانعت از رانت خواری.

واقعیت این است که اخبار پرداختن به دغدغه‌های اقتصادی، افزایش تولید و توسعه صادرات همواره از جلسات گوناگون به گوش می‌رسد اما متأسفانه عملکرد موفق و قابل توجیهی در پس آنچه که بر کاغذها نقش می‌بندد، شکل نمی‌گیرد. کاهش وابستگی به صادرات نفت و تلاش برای افزایش صادرات غیر نفتی با تکیه بر ظرفیت‌های متنوع و متعدد موجود، همواره مورد تاکید کارشناسان اقتصادی قرار گرفته، اما تحقق این امر نیازمند عزمی همه جانبه و راسخ است.

«میزهای کالاهایی» یکی از موضوعاتی است که در ماه‌های اخیر شاهد بروز و ظهورش لابه لای اخبار و گزارش‌های اقتصادی هستیم. سوم آذر ماه امسال رئیس سازمان صمت گیلان در جلسه‌ای تحت عنوان میز کالایی زیتون که در فرمانداری رودبار تشکیل شد، گفت: میز کالایی بادام زمینی و چای در گذشته برگزار شده و برای نخستین بار میز کالایی زیتون را نیز در گیلان تشکیل دادیم.

فرهاد دلق پوش در این جلسه اظهار کرد: توجه ویژه به ظرفیت‌های استان و حمایت از کالاهای دارای ارزش اقتصادی همچون زیتون از جمله اهداف سازمان صنعت، معدن و تجارت گیلان است.

میزی برای توسعه صادرات کالا و خدمات

و اما اهداف تشکیل میزهای کالایی مبحثی است که با رئیس اداره بازرگانی خارجی سازمان صمت گیلان در میان نهادیم و وی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: میزهای کالایی و میزهای کشوری یکی از رویدادهای تجاری است که توسط سازمان توسعه تجارت ایران جهت توسعه صادرات کالا و خدمات در مقیاس کشوری و استانی برگزار می‌شود.

محمد فیض ادامه داد: دستورالعمل برگزاری میزهای توسعه صادرات محصولات مختلف کالا و خدمات توسط سازمان توسعه تجارت ایران به سازمان‌های صمت استان‌ها به عنوان استان معین تفویض اختیار و ابلاغ شده است.

وی در شرح میزهای کشوری و استانی گفت: میزهای کشوری با هدف شناسایی مشکلات کلان تجاری کشور در حوزه‌های کالایی و خدماتی در درون کشور و یا حوزه بازارهای هدف نظیر رفع مشکلات و تسهیل امور مربوط به صادرات کشور در بخش‌های بانک، بیمه گمرک، حمل و نقل، قیمت تمام شده، موافقت نامه‌های دو جانبه، مسائل کنسولی، تعرفه‌های ترجیحی، تراز تجاری و … در وزارت صنعت، معدن و تجارت (سازمان توسعه تجارت) تشکیل می‌شود.

رئیس اداره بازرگانی خارجی سازمان صمت گیلان ادامه داد: میزهای استانی نیز با هدف بررسی مسائل مرتبط با کالا، خدمات یا بازار مشخص تشکیل و معطوف به شناسایی بازارهای هدف صادراتی و رفع مشکلات در فرایندهای تولید صادراتی در سطوح استانی و ارائه پیشنهاد به مبادی تصمیم گیرنده است.

اهداف و وظایف میزهای کالایی

وی ساماندهی و ضابطه مند کردن فرآیندهای تصمیم‌سازی میزهای کشوری و استانی درحوزه‌های کالا، خدمت و بازارهای صادراتی؛ ایجاد هماهنگی میان نهادهای خدمات دهنده در حوزه صادرات؛ ارائه پیشنهادات جهت اصلاح ساختارهای فرآیند کالا و خدمات و تسهیل حضور در بازارهای هدف و انتقال آن به نهادهای تصمیم گیرنده را عمده ترین اهداف میزهای کالایی برشمرد.

فیض در ادامه افزود: در این زمینه موضوعات مربوط با تولید و زنجیره ارزش، دستگاه‌ها، سازمان‌ها و نهادهای دولتی و غیر دولتی پیشنهاد دهنده صادرات، بازارهای هدف کالا و خدمات صادراتی و بازاریابی مورد توجه قرار گرفته است.

اقدامات انجام شده در خصوص برگزاری میزهای کالایی

فیض به فعالیت‌های صورت گرفته در عرصه برگزاری میزهای کالایی اشاره و با بیان اینکه در یک سال گذشته سه میز کالایی چای، بادام زمینی و زیتون در گیلان برگزار شده است، گفت: بر اساس گزارش روابط عمومی سازمان توسعه تجارت ایران، در سال گذشته ۳۰ جلسه میز کالایی در سطح ملی برگزار شد که از این تعداد ۱۱ میز در بخش خشکبار، چهار میز در بخش میوه و تره‌بار، چهار میز در بخش گل و گیاهان زینتی، دارویی و صنعتی، سه میز نیز در بخش محصولات حیوانی، شش میز در بخش شیرینی و شکلات و صنوف تولیدی و دو میز در بخش صنایع تبدیلی بوده است.

وی اضافه کرد: همچنین در سطح استانی از مجموع ۲۳ جلسه میز کالایی در سال گذشته پنج میز صنایع خشکبار، یک میز میوه و تره‌بار، دو میز گل و گیاهان زینتی، دارویی و صنعتی، یک میز محصولات حیوانی، ۹ میز شیرینی و شکلات و صنوف تولیدی، سه میز صنایع تبدیلی و دو میز نیز محصولات لبنی برگزار شده است.

رئیس اداره بازرگانی خارجی سازمان صمت گیلان به ادامه این برگزاری این میزها در سال جاری، گفت: در پنج ماهه نخست امسال در بخش ملی پنج میز خشکبار، دو میز میوه و تره‌بار، دو میز، گل و گیاهان زینتی، دارویی و صنعتی، سه میز محصولات حیوانی، دو میز شیرینی و شکلات و صنوف تولیدی، دو میز صنایع تبدیلی و دو میز محصولات لبنی و در بخش استانی در پنج ماهه امسال دو میز خشکبار، دو میز شیرینی، شکلات و صنوف تولیدی و یک میز صنایع تبدیلی برگزار شده است.

ضرورت توجه به ظرفیت‌های بومی

کشاورزی و شیلات از جمله عناصری مؤثر در اقتصاد گیلان است که نیازمند توجه بیشتر مسئولان در مسیر توسعه است. فیض در این باره اظهار کرد: توجه به توانمندی‌ها و استعدادهای منطقه‌ای در برگزاری میزهای کالایی به استان‌ها ابلاغ شده است.

وی با اشاره به اینکه در همین راستا برگزاری میز کالایی چای و بادام زمینی به استان گیلان واگذار شده است، افزود: در گروه کالایی آبزیان و خوراک دام و طیور سه میز با عنوان میز کالایی میگو، میز کالایی ماهیان سرد آبی و همچنین میز کالایی خوراک دام و طیور و آبزیان تعریف شده که مسئولیت برگزاری آن به ترتیب به سازمان‌های صمت هرمزگان، چهارمحال بختیاری و استان تهران به دبیری انجمن صنایع خوراک دام و طیور و آبزیان ایران واگذار شده است.

فیض پایش مستمر وضعیت صادرات کالاهای میز آبزیان، برگزاری مستمر میزهای تخصصی کالایی در سازمان از طریق ارزیابی و پایش مستمر عملکرد استان‌ها و مشارکت در برگزاری مستمر میزهای کالایی استانی با استناد به دستورالعمل ابلاغی سازمان، تهیه و راه‌اندازی داشبورد تخصصی میز آبزیان، به منظور تهیه و ارائه گزارش‌های تخصصی - تحلیلی، بررسی مزیت‌های رقابتی صادرات کالاهای با ارزش افزوده بالا و کالاهای جدید را به عنوان برنامه‌های سازمان توسعه تجارت ایران در رابطه با میز آبزیان در نیمه دوم سال امسال اعلام کرد.

وی گفت: پایش ارزیابی عملکرد صادرات بر اساس اهداف کمی پیش‌بینی شده صادرات کالا مطابق اسناد بالادستی، بررسی و مطالعه کشورهای هدف اولویت‌دار از منظر توسعه صادرات کالاهای دارای مزیت رقابتی و پیشنهاد اهداف کمی صادرات به تفکیک بازارهای هدف اولویت‌دار از دیگر برنامه‌های میز آبزیان خواهد بود.

نگاهی به روند صادرات آبزیان

اجرای مطلوب برنامه‌های اقتصادی کارآمد با توجه به ظرفیت‌های بومی هر استان می‌توانند نقش مهمی در ارزآوری و بهبود اقتصاد آن استان داشته باشد. در این راستا جویای روند صادرات آبزیان شدیم و رئیس اداره بازرگانی خارجی سازمان صمت گیلان به خبرنگار مهر گفت: صادرات آبزیان در گیلان محدود است و تنها شامل خرچنگ طبیعی و ماهی پرورشی می‌شود.

فیض با بیان اینکه بر اساس گزارش سازمان توسعه تجارت ایران در حوزه آبزیان روند صادرات در سال گذشته کاهشی بوده است، افزود: این صنعت با کاهش ۳۰ درصدی صادرات نسبت به سال قبل تر، میزان ۲۳۱ میلیون دلار صادرات را تجربه کرده است.

وی کاهش قیمت پایه صادراتی محصولات مذکور طی سال گذشته را یکی از دلایل کاهش صادرات عنوان و بیان کرد: ظرفیت آبزیان کشور در اقلام میگوی پرورشی، ماهیان سرد آبی و گرم آبی پرورشی در محیط دریا و صید دریایی آبزیان غیر ماکول بسیار قابل ملاحظه است و با توجه به تنوع تقاضای بازارهای جهانی در دست برنامه ریزی است.

رئیس اداره بازرگانی خارجی سازمان صمت گیلان ادامه داد: طی هفت ماهه نخست امسال میزان صادرات محصولات آبزیان کشور در مقایسه با مدت مشابه سال قبل رشد ۱۰ درصدی در ارزش و رشد ۴ درصدی در وزن داشته است.

وی اضافه کرد: بررسی مجدد تعرفه ورود محصولات آبزیان (خصوصاً میگو) به اتحادیه اروپا، مکاتبه و پیگیری وزارت امورخارجه از طریق کمیسیون بهداشت با این اتحادیه برای موضوعات مربوط به مجوز آزمایشگاه و تعرفه‌های ورود محصولات آبزیان ایران به آن، بررسی مشکلات صادرات به روسیه توسط تجار و بازرگانان دارای کد IR دامپزشکی، پیشنهاد پرداخت یارانه و مشوق صادراتی به صادرکنندگان میگو به اتحادیه اروپا برای جبران تعرفه ۱۲ درصدی ورود به بازار کشورهای عضو این اتحادیه، ضرورت حذف ثبت واحدهای تولیدی آبزیان و سایر اقلام برای صادرات به روسیه و جایگزینی گواهی سازمان دامپزشکی و سایر دستگاه‌های گواهی دهنده از طریق مذاکره با طرف‌های روسی، ثبت برند خاویار ایران توسط سازمان مالکیت معنوی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور و دفتر حقوقی وزارت جهاد کشاورزی به منظور رفع موانع سر راه و تسهیل فرآیند صادرات این محصول توسط بنگاه‌های صادراتی، اقدامات در دست پیگیری سازمان توسعه تجارت ایران جهت افزایش صادرات محصولات آبزیان است.

ضرورت اجرای طرح‌ها

و اما فعالیت‌هایی چون برگزاری میزهای کالایی چگونه می‌توانند به التیام زخم‌های ناسور اقتصاد بیانجامند، مبحثی است که با «سید جلیل جلالی فر» فعال اقتصادی و عضو هیأت رئیسه اتاق مشترک ایران و روسیه در میان گذاشتیم و او در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: کلیات عنوان شده در میزهای کالایی زیباست اما این بستگی دارد چقدر موارد در نظر گرفته شده در این طرح، عملی شود.

وی با بیان اینکه نوشتن برنامه‌ها روی کاغذ، مشکلی را حل نخواهد کرد، افزود: با مطالعه شرح وظایف سازمان توسعه تجارت کشور متوجه می‌شوید همه موارد بیان شده در میزهای کالایی به صورت کلی در این شرح وظایف آمده و در واقع وقتی متولیان ذیربط چنین طرح و ضوابطی را در قالب میز کالایی می‌نویسند، معنا و مفهومش این است که در گذشته هیچ ساز و کار حمایتی از صادرات و بررسی آثار هدفی نداشتند.

جلالی فر بیان کرد: با توجه به اینکه در شرح وظایف سازمان توسعه تجارت، همه موارد مطرح شده در برنامه میزهای کالایی، به طور کلی آمده، این سوال مطرح می‌شود که چرا تاکنون نتوانسته‌اند صادرات کشور را توسعه دهند؟

این فعال اقتصادی با اشاره به طرحی که با عنوان شبکه مویرگی عمده فروشی کالاهای ایرانی نوشته است، گفت: در مواجهه با طرحی که نوشتم مکاتبات در گیلان صورت گرفت اما زمانی که راهی تهران شد از سوی رئیس سازمان توسعه تجارت کشور هیچ گونه همکاری صورت نگرفت.

جلالی فر تصریح کرد: بی تردید اگر هزاران برگ از این کاغذها نوشته شود اما به دنبال آن عملکرد مناسبی وجود نداشته باشد، نتیجه‌ای نخواهیم گرفت. به عنوان مثال اتحادیه اقتصادی اوراسیا یکی از فرصت‌های خوبی است که از آن می‌توان برای توسعه عملکرد صادرات استفاده کرد ولی چون عملکرد مناسبی وجود ندارد، نتوانستیم از مزایای آن بهره مند شویم.

وی با بیان اینکه معتقدم مطالب در نظر گرفته شده در میزهای کالایی تا زمانی که اقدامات مؤثری بر این اساس شکل نگیرد، مشکلی حل نمی‌شود، ادامه داد: قطعاً علت همه عقب ماندگی‌های صادراتی کشور به سبب نبود مدیریت خوب و قوی در این عرصه است.

جلالی فر اظهاراتش را با طرح یک پرسش به پایان رساند و گفت: موارد بیان شده در میزهای کالایی، سال‌ها قبل در قالب اساسنامه و شرح وظایف سازمان توسعه تجارت تدوین و به قانون تبدیل شده است، حال باید سوال شود چرا سازمان توسعه تجارت تا امروز به قانون عمل نکرده است؟