رسوب موتورسیکلت‌های فرسوده در ریه‌های شهر

خبرگزاری مهر؛ گروه جامعه: حدود ۳ سال پیش بود که در سی و ششمین جلسه کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا درباره وضعیت موتورسیکلت‌های رسوبی بحث و بررسی صورت گرفت و دبیر وقت کار گروه ملی کاهش آلودگی هوا، اظهار کرد: در راستای اجرای ماده ۱۱ آئین‌نامه ماده دو قانون «هوای پاک» کمیته تخصصی اسقاط در دبیر خانه کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا تشکیل شده و در گام نخست، ستاد اجرایی فرمان امام که صاحب موتورسیکلت‌های رسوبی و بلا صاحب است، قرار شده نسبت به اسقاط ۲۵ هزار دستگاه موتور رسوبی تا پایان سال جاری اقدام کند.

مالک موتورسیکلت‌های رسوبی کیست؟

اگر موتورهای رسوبی اسقاط نشوند، یا به شکل قطعات یدکی وارد بازار می‌شوند و یا دوباره پلاک شده و به چرخه مصرف بازمی‌گردند اما در همین جلسه در مورد مالکیت ستاد اجرایی فرمان امام در مورد موتورسیکلت‌های رسوبی اختلاف نظر وجود داشت. وحید حسینی دبیر وقت این کارگروه گفت: از آنجا که ستاد اجرای فرمان امام موتورسیکلت‌های رسوبی را به مزایده می‌گذارد و می‌فروشد، مالک این موتورها به حساب می‌آید. چون تقریباً هرگز هیچیک از مالکان موتورسیکلت‌های رسوبی برای دریافت وجه موتور مراجعه نمی‌کنند. و اگر موتورهای رسوبی اسقاط نشوند، یا به شکل قطعات یدکی وارد بازار می‌شوند و یا دوباره پلاک شده و به چرخه مصرف بازمی‌گردند و این روال به این معنا است که موتورسیکلت کاربراتوری که با مشقات فراوان مجوز منع شماره‌گذاری آن گرفته شده حالا دست دوم آن وارد بازار شود.

ترخیص، راه حلی خطرناک برای سلامت مردم

با این وجود اسقاط موتورسیکلت‌های رسوبی بی نتیجه باقی ماند تا اینکه اواسط آبان ماه امسال، رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی ناجا از طرح ترخیص ۸۳۰ هزار موتورسیکلت‌های رسوبی خبر داد و با بیان اینکه این اقدام گامی در راستای خدمات دهی به مردم، احقاق حقوق آنان و توسعه سرمایه اجتماعی است، توضیح داد: از ۹۸/۱۲/۲۹ به قبل، موتورسیکلت‌های رسوبی (از سال ۹۰ تا ۹۸) که در پارکینگ‌ها هستند با رفع موانع و ایجاد شرایطی خاص ترخیص می‌شوند. طرحی که از نظر مسعود تجریشی معاون محیط انسانی سازمان محیط زیست اقدامی بسیار خطرناک برای سلامت مردم عنوان شده است. و وی اعلام کرده است، این سازمان تقریباً تمام مسیرها را در ارتباط با این موضوع را تا سال گذشته رفته اما نتیجه نگرفته، ناامید شده و مساله را رها کرده است.

رسوبی‌ها «بیش آلاینده» هستند
موتورسیکلت‌های فرسوده از عمده‌ترین منابع انتشار آلاینده‌ها هستند و مطابق آمار سیاهه انتشار شهر تهران، سهم ۲۱.۳ درصدی از انتشار کل گازهای آلاینده را به خود اختصاص داده‌اند و همچنین ۱۰.۱ از سهم انتشار ذرات معلق در هوای تهران، مربوط به این وسیله نقلیه است، این حجم از آلایندگی نسبت به کارکرد موتورسیکلت‌های فرسوده و کاربراتوری بالاست و به همین دلیل موتورسیکلت‌های فرسوده و کاربراتوری به عنوان وسایل نقلیه «بیش‌آلاینده» محسوب می‌شوند. البته این حجم از آلایندگی از طریق یک موتورسیکلت فرسوده کاربراتوری خارج می‌شود که آلایندگی‌اش معادل ۱۵ گرم بر هر کیلومتر است، در حالی که یک موتورسیکلت انژکتوری ٢.٧ گرم در هر کیلومتر آلایندگی تولید می‌کند.

هرچند ۹۰ درصد موتورسیکلت‌های کشور فرسوده و کاربراتوری هستند اما به دلیل خلاء قانونی برخورد با آنها ممکن نیست سید محمد مهدی میرزایی رئیس مرکز هوا و اقلیم سازمان محیط زیست نیز در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با اشاره به سهم قابل توجه موتورسیکلت‌ها در تولید آلایندگی گفت: بر اساس آمار پلیس راهور در حدود ۹۰ درصد موتورسیکلت‌های کشور فرسوده و کاربراتوری هستند اما ترخیص ۸۳۷ هزار موتورسیکلت رسوبی از پارکینگ‌های پلیس راهور به دلیل مشکلات بی شماری بوده که برای پلیس به وجود آورده بودند. و ما در زمینه مدیریت این موتورها دچار خلاء قانونی هستیم و پلیس با گذشت حدود ۹ سال دیگر قادر به نگه‌داری این موتورسیکلت‌ها نبود.

حسین شهیدزاده مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران چند روز پیش در واکنش به طرح ترخیص موتورسیکلت‌های رسوبی پیشنهاد داده بود: مراکز معاینه فنی سیار در پارکینگ‌های محل ترخیص ایجاد شود، تا موتورسیکلت‌های ترخیصی حداقل از نظر آلایندگی مورد ارزیابی قرار بگیرند، این پیشنهاد البته از نظر حسین مقدم رئیس مرکز معاینه فنی شهر تهران مورد قبول نبوده و اعلام کرده است: ۹۵ درصد موتورسیکلت‌های ترخیصی آلاینده‌اند و معاینه فنی آنها راهکار قابل قبولی نیست.

۹۵ درصد موتورسیکلت‌های ترخیصی آلاینده‌اند و معاینه فنی آنها راهکار قابل قبولی نیست

رئیس مرکز هوا و اقلیم سازمان محیط زیست هم پیشنهاد ایجاد معاینه فنی سیار در محل‌های ترخیص موتورسیکلت‌های رسوبی را در کنترل آلایندگی آنها مؤثر ندانسته و گفت: با توجه به عدد و رقم قابل توجه این موتورسیکلت‌ها و پراکندگی‌شان در ۱۳۴۷ شهر کشور، تحقق این پیشنهاد به جهت اجرایی بسیار سخت است، ضمن اینکه به علت انجام معاینات فنی موتورسیکلت در سطح کشور به صورت کامل و گسترده، زیرساخت‌های لازم در این خصوص نیز در تمامی مراکز معاینه فنی مهیا نیست. ضمن اینکه موتورسیکلت‌های رسوبی عمدتاً فرسوده هستند و با مشکلات فنی و ایمنی مواجه‌اند، شاید از این منظر بتوان گفت، انجام معاینه فنی از جهت کنترل پارامترهای ایمنی خوبی است، اما باز هم قابلیت اجرایی داشته باشد.

بر اساس قانون، کالایی که اعمال قانون شده است و برای مدتی نزد دستگاه‌های دولتی می‌ماند و اگر احراز هویت نشود، مشمول «کالای بلا صاحب» شده و بدین ترتیب به ستاد اجرایی فرمان اجرایی اما م واگذار می‌شود تا بر اساس حکم حاکم شرع درباره آن تصمیم‌گیری شود، اما چون در حال حاضر موتورسیکلت‌های رسوبی، در پارکینگ‌های پلیس مشمول کالاهای بلا صاحب می‌شوند، امکان اسقاط آنها بدون واگذاری به ستاد اجرایی فرمان امام مهیا نیست.

مسئولان محیط زیست معتقدند با این رویه در نهایت این موتورسیکلت‌ها دوباره در قالب مزایده به فروش می‌رساند، و از چرخه حمل و نقل کشور خارج نمی‌شوند و باید به دنبال راه حل دیگری بود. چراکه از نظر قانون هوای پاک موتورسیکلت‌های رسوبی که کاربراتوری و فرسوده هستند، نباید وارد چرخه حمل و نقل شوند.

رئیس مرکز هوا و اقلیم سازمان محیط زیست با تاکید بر این موضوع، گفت: این موتورسیکلت‌ها یا باید به مراکز اسقاط واگذار شوند و یا برای بر اساس آئین نامه فنی ماده ۲ قانون هوای پاک به انجمن موتورسیکلت سازان واگذار شوند که به ازای تولید هر موتورسیکلت بنزینی یک موتورسیکلت فرسوده را اسقاط کنند. برای این راه هم یک تعریف قانونی وجود دارد، که مشمول «کالای متروکه» شده و در مجموعه «سازمان املاک تملیکی» وارد شوند.

واگذاری موتورسیکلت‌های رسوبی به سازمان املاک تملیکی بهترین راه برای سرعت بخشی به اسقاط است

میرزایی با بیان اینکه پیشنهاد سازمان محیط زیست هم بر همین اساس بوده است، ابراز داشت: اگر موتورسیکلت‌های رسوبی به جای اینکه مشمول «کالای بلا صاحب» شوند، مشمول «کالای متروکه» قرار گیرند و قابلیت واگذاری به سازمان املاک تملیکی را پیدا کنند، قابلیت مدیریت از سوی دولت را دارند و این واگذاری بهترین راه است چراکه امکان انتقال آنها به انجمن اسقاط و یا موتورسیکلت‌سازان فراهم می‌شود و به این ترتیب می‌توان در صورت ادعای مالک هزینه اسقاط را به صاحب موتورسیکلت پرداخت کرد.

اکنون با گذشت یک‌ماه از آغاز اجرای این طرح، رئیس پلیس پایتخت اعلام کرده است که استقبال تهرانی‌ها که بیشترین سطح اشغال موتورسیکلت را از پارکینگ‌های پلیس به خود اختصاص داده‌اند از این طرح پایین بوده و تنها ۱۵۰۰ نفر برای بازپس‌گیری موتورسیکلت‌هایشان اقدام کرده‌اند. با این شرایط آخرین اولتیماتوم پلیس برای بازپس‌گیری موتورسیکلت‌ها از سوی مالکان رو به پایان است و باز هم باید منتظر ماند و دید که آیا راه حل اسقاط برای عاقبت این مرکب‌های آلاینده از سوی مسئولان مورد توجه قرار می‌گیرد یا اینکه باید منتظر یک اقدام ضرب‌الاجل دیگر بود.