به گزارش خبرنگار مهر، حسین عسکری، تاریخنگار و البرزپژوه و نویسنده کتاب‌هایی چون «کتابشناسی ساوجبلاغ»، «نقد دل»، «بیداری دشت کهن»، «علمای مجاهد استان البرز»، «دشتی به وسعت تاریخ»، «کهن دشت»، «روستای ایستا» و «روستازادگان دانشمند» در یادداشت ارسالی خود به مهر درباره چگونگی به ثبت رسیدن روز فرهنگی هشتگرد سخن گفته و از انتشار قریب الوقوع پژوهش خود در موضوع «تاریخ هشتگرد» خبر داده است. این یادداشت را در ادامه بخوانید:
به پیشنهاد دکتر حکمت الله ملاصالحی (استاد باستان شناسی دانشگاه تهران) و عمومی شهرستان ساوجبلاغ، ۱۷ آذر ۱۳۷۷ سالروز ثبت کاروانسرای صفوی «ینگی امام» به شماره ۲۱۷۵ در فهرست آثار ملی ایران به عنوان روز فرهنگی هشتگرد برگزیده شد. هشتگرد نخستین و تنها شهر استان البرز به شمار می‌رود که به طور رسمی دارای روز فرهنگی است. افتخار مطالعه و تدوین طرح پیشنهادی این روز هم نصیب بنده شد و همچنین نگارش کتاب «تاریخ هشتگرد» که در دست انجام است.
کاروانسرا یا مهمانخانه چهار ایوانی ینگی امام بنایی است منسوب به شاه عباس صفوی (درگذشت ۱۰۳۸ ق) که در کنار تپه تاریخی ساخته شده است. طول خارجی آن ۶۹ متر و عرض آن ۶۰/۶۷ متر است. این کاروانسرا در سه دوره صفویان، پیش از حکومت محمدشاه قاجار (درگذشت ۱۲۶۴ ق) و مقارن با نخستین سفر ناصرالدین شاه قاجار (درگذشت ۱۳۱۳ ق) به فرنگ رونق داشته و در بیشتر سفرنامه‌های ایرانی و خارجی روزگار قاجار از این کاروانسرا یاد شده است.
کاروانسرای ینگی امام به هنگام حکومت مظفرالدین شاه قاجار (درگذشت ۱۳۲۴ ق) دچار حریق شده و از آن پس مدتی متروک ماند. در رویدادهای مربوط به نهضت مشروطه خواهی ایرانیان، از این کاروانسرا به عنوان پایگاه قوای مسلح دولتی و مشروطه خواه استفاده شده است. در کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ هم این کاروانسرا محل دیدار و هماهنگی چهره سیاسی کودتا یعنی سید ضیاالدین طباطبایی با چهره نظامی کودتا یعنی رضاخان میرپنج بود.
بر اساس بررسی‌های من تاکنون بیش از هشتاد چهره سیاسی، فرهنگی، مذهبی و علمی ایرانی و خارجی در سفرنامه‌ها و خاطرات خود به کاروانسرای صفوی ینگی امام اشاره کرده‌اند. نام برخی از آنان عبارتند از:
ناصرالدین شاه (چهارمین پادشاه سلسله قاجار)، مظفرالدین شاه (پنجمین پادشاه سلسله قاجار)، حاج محمدعلی سیاح محلاتی (جهانگرد مشروطه خواه)، مسعود میرزا ملقب به ظل السلطان (حاکم اصفهان در دوره قاجار)، میرزا علی خان قاجار ملقب به ظهیرالدوله (حاکم کرمانشاهان)، میرزا علی خان دیوسالار مشهور به سالار فاتح (از رهبران مشروطه خواه مازندران)، یوشیدا ماساهارو (نخستین فرستاده امپراطوری ژاپن به ایران)، نوبویوشی فوروکاوا (جهانگرد ژاپنی)، اینووه ماساجی (جهانگرد ژاپنی)، ارنست اورسل (جهانگرد بلژیکی)، میرزا حسین فراهانی (نویسنده و جهانگرد دوره قاجار)، میرزا علی اصغرخان امین السلطان (صدراعظم ناصرالدین شاه)، میرزا علی خان امین الدوله (صدراعظم مظفرالدین شاه)، میرزا محمدحسن خان اعتمادالسلطنه (وزیر انطباعات دوره ناصری)، میرزا محمد ولی خان تنکابنی ملقب به سپهدار تنکابنی (فرمانده مشروطه خواهان گیلان در فتح تهران به هنگام استبداد صغیر)، یپرم خان ارمنی (فرمانده فوج مشروطه خواهان ارمنی در دوره استبداد صغیر)، قهرمان میرزا سالور ملقب به عین السلطنه (نایب الحکومه زنجان)، سون هه دین (دانشمند و جهانگرد سوئدی)، سلطان مراد میرزا ملقب به حسام السلطنه (فرزند عباس میرزا)، مرحوم آیت الله سید احمد شبیری زنجانی (مجتهد معاصر)، کیکاووس میرزا قاجار (فرزند فتحعلی شاه)، دکتر فووریه (پزشک مخصوص ناصرالدین شاه)، اوژن اوبن (مورخ و باستان شناس فرانسوی)، رضا خان میرپنج و سید ضیاالدین طباطبایی (عوامل کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹)، احمد امیراحمدی (نخستین سپهبد ایران و از عوامل کودتای سوم اسفند)، گرترود بل (نویسنده و جهانگرد انگلیسی)، میرزا نصرالله طباطبایی دیبا مشهور به ناصرالسلطنه (وزیر زراعت در حکومت مظفرالدین شاه قاجار).
روستای تاریخی ینگی امام متعلق به دوره صفوی، از توابع شهرستان ساوجبلاغ در استان البرز است که اکنون در محدوده شهر هشتگرد قرار دارد. این روستا در دوره صفویه، بارویی چهار ضلعی و بلند داشته که در هر ضلع آن چهار برج نگهبانی وجود داشت. اکنون آثاری از سه برج و بخشی از باروی این روستا برجای مانده است. سه اثر تاریخی شامل بقعه دو امامزاده، کاروانسرا و تپه تاریخی در ینگی امام وجود دارد که در سال‌های ۱۳۷۷ و ۱۳۷۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
«یِنگی» در گویش ترکی ساوجبلاغی به معنای تازه و نو است. وقتی در اوایل قرن یازدهم هجری قمری گنبدی مشترک بر فراز مزار امامزادگان هادی و علی النقی از نوادگان امام موسی کاظم علیه السلام ساخته شد از آن پس به آن ینگی امام (= امامزاده نو) اطلاق شد. این روستا در روزگار قاجار در ردیف املاک صدر اعظم میرزا علی اصغر خان اتابک (درگذشت ۱۳۲۵ ق) ملقّب به امین السلطان بوده که پس از مدتی به میرزا علی خان امین الدوله (درگذشت ۱۳۲۲ ق) صدر اعظم بعدی واگذار شده است. امین السطان به هنگام صدارت، بقعه امامزدگان ینگی امام را مرمت کرد. سنگ قبری به تاریخ ۱۰۷۲ ق در ورودی صحن امامزادگان قرار دارد و تاریخ مندرج بر روی ضریح چوبی مربوط به سال ۱۳۵۴ ق است.
تپه ینگی امام در جنوب غربی روستا و در شمال جاده کرج - هشتگرد واقع شده است. براساس کاوش‌های باستان شناختی، این تپه ۱۸ متری متعلق به دوره ایلخانیان است.
نظر شما