مخفی کردن هزینه‌های نظام سلامت پشت دیوار کرونا

به گزارش خبرنگار مهر، لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ در حالی دوازدهم آذرماه به مجلس شورای اسلامی تقدیم شد که میزان مصارف عمومی دولت با افزایش ۴۸ درصدی نسبت به بودجه سال جاری به ۸۴۱ هزار میلیارد تومان رسیده است. به اعتقاد بسیاری از کارشناسان اقتصادی، این افزایش در منابع و مصارف، غیر منطقی بوده و آسیب‌های اقتصادی بسیاری را به دنبال خواهد داشت.

افزایش جدی هزینه‌های سلامت

در جدول ۶ ماده واحده لایحه بودجه، اعتبارات سلامت در کنار ۹ امور دیگر مطرح شده است. بر اساس این جدول، سهم اعتبارات نظام سلامت در سال ۱۴۰۰ به رقم باورنکردنی ۱۱۱ هزار میلیارد تومان رسیده است. بخش عمده این اعتبار از بودجه عمومی تأمین شده و تنها در حدود ۴۰ درصد از این رقم از محل درآمدهای اختصاصی تأمین می‌شود.

رقم ۱۱۱ هزار میلیاردی اعتبارات نظام سلامت در حالی است که این رقم در قانون بودجه سال جاری تنها ۷۰ هزار میلیارد بوده است. به عبارت دیگر اعتبارات حوزه سلامت در لایحه بودجه افزایش ۵۸ درصدی نسبت به قانون بودجه ۹۹ داشته است.

افزایش ۵۸ درصدی اعتبارات سلامت در حالی است که سایر امور با افزایش کمتری همراه بوده‌اند؛ در واقع سهم امور سلامت بودجه افزایش چشمگیری داشته و به ۱۵ درصد رسیده است. از طرف دیگر افزایش اعتبارات حوزه سلامت بیشتر از محل منابع عمومی بودجه رخ داده و وابستگی نظام سلامت به درآمدهای ناپایدار نفتی را بیشتر کرده است. ضمن اینکه این افزایش عمدتاً صرف افزایش حقوق و دستمزد پزشکان و کارکنان خواهد شد.

سهم ۷۵ درصدی درمان در امور سلامت

به طور کلی هزینه‌های سلامت در لایحه بودجه به سه فصل بهداشت، درمان و تحقیق و توسعه تقسیم می‌شود که بخش درمان با بودجه ۸۳ هزار میلیارد تومانی، حدود ۷۵ درصد از این امور را شامل می‌شود. ۲۷ هزار میلیارد تومان از اعتبارات حوزه سلامت به فصل بهداشت و بودجه‌ای در حدود ۸۰۰ میلیارد تومان به فصل تحقیق و توسعه می‌رسد.

در حوزه سلامت بیشترین افزایش نسبت به قانون بودجه ۹۹، مربوط به فصل بهداشت با افزایش ۷۸ درصدی است. بودجه فصل درمان هم ۵۳ درصد افزایش یافته و کمترین سهم مربوط به امور تحقیق و توسعه با رشد ۲۹ درصدی است که البته همین میزان کم مربوط به تحقیق و توسعه با توجه به هیأت امنایی بودن دانشگاه‌های علوم پزشکی عمدتاً در اموری غیر از تحقیق و توسعه هزینه می‌شود.

افزایش ۱۰۰ درصدی منابع دانشگاه‌های علوم پزشکی با وجود کاهش ۴۰ درصدی بیماران بستری

بخش عمده بودجه امور سلامت از طریق دانشگاه‌های علوم پزشکی هزینه می‌شود. مطابق با لایحه بودجه، دانشگاه‌های علوم پزشکی در حدود ۶۹ هزار میلیارد تومان از محل منبع عمومی بودجه دریافت خواهند کرد، این در حالی است که این دانشگاه‌ها حدود ۳۸ هزار میلیارد تومان هم از طریق درآمدهای اختصاصی در اختیار خواهند داشت. درواقع دانشگاه‌های علوم پزشکی در حدود ۱۰۷ هزار میلیارد تومان اعتبار خواهند داشت که برابر با یک ششم کل بودجه عمومی است.

این در حالی است که کل بودجه دانشگاه‌های علوم پزشکی در سال گذشته تنها ۵۹ هزار میلیارد تومان بوده است به عبارت دیگر بودجه دانشگاه‌های علوم پزشکی نزدیک به دوبرابر شده است. از طرف دیگر بررسی جداول پیوست لایحه بودجه نشان می‌دهد تعداد بیماران بستری نه تنها افزایش پیدا نکرده بلکه در مجموع با کاهش بیش از ۴۰ درصدی همراه بوده است.

بر اساس جدول شماره ۲ پیوست ۴ لایحه بودجه تعداد بیماران بستری در بیمارستان‌های دانشگاه‌های علوم پزشکی از رقم ۲۱ میلیون و ۶۰۰ هزار بیمار (مندرج در پیوست‌های قانون بودجه امسال) به ۱۲ میلیون و ۹۵۰ هزار بیمار (مندرج در پیوست‌های لایحه بودجه ۱۴۰۰) رسیده است. که این موضوع احتمالاً به علت بی‌میلی بیماران برای بستری شدن در بیمارستان‌ها به دلیل شیوع بیماری کروناست. همچنین بررسی میزان مصرف دارو در کشور از کاهش ملموس مصرف خبر می‌دهد که خود تأییدی بر این مدعاست. با این شرایط افزایش دو برابری بودجه دانشگاه‌های علوم پزشکی از یک طرف و کاهش تعداد بیماران و مصرف دارو از طرف دیگر نشان دهنده افزایش بی‌قاعده و توجیه ناپذیر بودجه دانشگاه‌های علوم پزشکی است و این احتمال را مطرح می‌کند که این افزایش بودجه برای پرداخت حقوق‌های نجومی و کارانه‌های بالا به پزشکان در نظر گرفته شده باشد.

افزایش ۲.۵ برابری منابع عمومی در بودجه دانشگاه‌های علوم پزشکی

همچنین در سالیان اخیر همواره میزان درآمدهای اختصاصی دانشگاه‌های علوم پزشکی، از میزان منابع عمومی که از طریق بودجه دولت به دانشگاه‌های علوم پزشکی تخصیص پیدا می‌کند بیشتر بوده است. به طور مثال در سال گذشته از مجموع ۵۹ هزار میلیارد تومان منابع دانشگاه‌های علوم پزشکی ۳۴ هزار میلیارد تومان از طریق درآمدهای اختصاصی و ۲۵ هزار میلیارد از طریق منابع عمومی تأمین می‌شده است. به عبارت دیگر تنها ۴۳ درصد اعتبارات دانشگاه‌های علوم پزشکی از طریق منابع عمومی بودجه تأمین می‌شد.

با این وجود در لایحه بودجه امسال این نسبت تغییر جدی داشته و همانطور که گفته شد از مجموع ۱۰۷ هزار میلیارد تومان حدود ۶۷ هزار میلیارد تومان از طریق منابع عمومی بودجه تأمین می‌شود که بالغ بر ۶۵ درصد کل اعتبارات دانشگاه‌های علوم پزشکی را شامل می‌شود.

از طرفی در صورتی که شیوع بیماری کرونا دلیل افزایش بودجه عمومی حوزه سلامت مطرح شود، سوال اصلی اینجاست که از آنجایی که هزینه بیماران کرونایی از طریق بیمه‌ها پرداخت شده و جزو درآمدهای اختصاصی دانشگاه‌ها به حساب می‌آید، چرا درآمدهای اختصاصی رشدی نداشته اما منابع عمومی این دانشگاه‌ها ۲.۵ برابر شده است؟ همچنین بر اساس سیاست‌های کلی سلامت تأمین مالی حوزه سلامت باید از طریق بیمه‌ها صورت بگیرد که روند فعلی بودجه‌ریزی خلاف این سیاست بوده و نیاز به بازنگری جدی دارد.