مصوبه‌ای که مفهوم ایمنی را نشناخت

گروه جامعه خبرگزاری مهر، در روزهای ابتدایی آذرماه و در جریان دویست و پنجاهمین جلسه شورای شهر تهران طرح یک فوریتی ایجاد اداره کل سلامت، ایمنی و محیط زیست «HSE» شهر تهران بررسی شد.

زهرا صدراعظم نوری رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران به عنوان پیشنهاد دهنده این طرح، در دفاع از یک فوریت آن گفت: بحث ایمنی یکی از موضوعات بسیار جدی در همه کلانشهرها، دستگاه‌ها و سازمان‌هایی است که ضریب ریسک بالایی دارد. بر اساس قانون دستگاه‌ها موظف هستند واحد «HSE» را برای نظارت بر حسن اجرای اقدامات، تأمین سلامت کارکنان، پیمانکاران و محیط کار ایجاد کنند.

نوری با اشاره به اینکه در تبصره ۱۶ قانون هوای پاک این الزام را برای همه مراکز و واحدها قید کرده است گفت: تمامی واحدهای بیش از ۵۰ نفر، موظف به ایجاد واحد«HSE» هستند و باید نسبت بکارگیری افراد متخصص اقدام و سیستم سلامت کار، کارگر و محیط کار را مستقر کنند.

ایمنی در شهرداری متولی ندارد

وی با اشاره به فعالیت سازمان آتش نشانی، مدیریت بحران و اداره کل سلامت در این حوزه گفت: با وجود این فعالیت‌ها مساله ایمنی در شهرداری تهران متولی مشخصی ندارد.

حامد مظاهریان معاون شهردار تهران هم در جریان رسیدگی به این طرح به این مساله اذعان داشت و در پاسخ به این سوال که آیا« HSE» در تمامی زیرمجموعه شهرداری متولی‌اش شرکت شهر سالم بوده است و یا خیر پاسخ داد، یک متولی در تمامی ساختار شهرداری است که متولی آن شرکت شهر سالم است اما واقعیت این است که در مقیاس شهر تهران این کار جوابگو نیست، ساختار فعلی تناسب مسئولیتی ندارند و جوابگوی نیازها نیست.

در نهایت یک فوریت طرح ایجاد اداره کل سلامت ایمنی و محیط زیست به رأی گذاشته شد و با ۹ موافق و ۳ مخالف رأی آورد. و بر اساس پیش بینی‌های صورت گرفته الحاق این واحد در اداره کل محیط زیست و توسعه پایدار دنبال می‌شد.

طرح مصوب دارای اشکالات راهبردی است

اما تصویب آن واکنش‌هایی به همراه داشت و مخالفانی هم در بدنه شهرداری داشت که مهمترین آن زینب نصیری مدیرکل اداره سلامت معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران بود که در گفت و گو با خبرنگار مهر، با انتقاد از اینکه این طرح، بدون برگزاری هیچ گونه نشستی با اداره کل سلامت به تصویب رسیده است، آن‌را دارای اشکالات راهبردی دانست و گفت: در این طرح مفهوم اصلی و بنیادین «HSE» که به موضوع ایمنی محل کار مربوط می‌شود توجه نشده و به نظر می‌آید به یک مفهوم کلی از ایمنی اکتفا شده است.

وی با اشاره به اینکه «HSE » برگرفته از سه واژه Health (سلامت)، Safe (ایمنی) و Environment (محیط زیست) است، اظهار داشت: در واقع این واحد باید به سلامت، ایمنی و محیط زیست پرسنل، کارگران و زنجیره تأمین در ارتباط با شهرداری تهران بپردازد بنابراین با وجود اینکه این مفهوم به بُعدی از سلامت و محیط زیست می‌پردازد که در محیط کار و در ارتباط با پرسنل و پیشگیری از حوادث احتمالی برای شهروندان محدود می‌شود.

نصیری با تاکید بر اینکه موضوع تأمین ایمنی عامه مردم همیشه در شهرداری تهران مطرح بوده و این مساله باید از نظر ساختاری حل شود، گفت: اینکه اداره محیط زیست و توسعه پایدار را به عنوان متولی این مساله انتخاب کنیم، از لحاظ هویتی با ساختار این اداره کل مغایرت دارد. موضوع ایمنی فراتر از موضوعی است که در تعریف علمی «HSE » بیان می‌شود و می‌تواند به کارکرد اداره محیط زیست ضربه وارد کند.

ساختار «HSE» باید ذیل دفتر شهردار تعریف شود

مدیرکل اداره سلامت معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران گفت: به نظر می‌رسد پیشنهاد دهندگان این طرح با توجه به سیاست‌های موجود نمی‌خواهند ساختار جدیدی را به بدنه شهرداری اضافه کنند، اما ساختار یا دبیرخانه «HSE » باید ذیل دفتر شهردار تعریف شود، چون نیازمند هماهنگی تمام دستگاه‌های مرتبط است از جمله سازمان آتش نشانی، پسماند، سازمان مدیریت و بحران است.

وی تصریح کرد: این در حالی است که در طرح مصوب، سازمان‌های کلیدی بیرون مانده‌اند بنابراین باز هم آن هماهنگی اتفاق نخواهد افتاد.

ساختار کنونی «HSE» امکان به خط کردن ارکان مختلف شهرداری را نمی‌دهد

وی یکی از دلایل کارکرد نامناسب سیستم کنونی ایمنی را این‌طور توضیح داد که ساختار مذکور ذیل شرکت شهر سالم تعریف شده، در حالی که شرکت شهر سالم، خود ذیل معاونت شهرداری است و قدرت لازم را برای به خط کردن ارکان مختلف ندارد بنابراین در این بخش ما موافق هستیم که «HSE» ذیل دفتر شهردار باشد اما اداره کل سلامت با ساختار کنونی خود قطعاً نمی‌تواند ذیل دفتر شهردار باشد چون این اداره یک ساختار مویرگی دارد که به اذعان سازمان جهانی بهداشت، کامل‌ترین شبکه محلی سلامت در خاورمیانه است و این ظرفیتی است که شهرداری می‌تواند به آن ببالد و افتخار کند به جای اینکه بخواهیم ظرفیت‌های آن را از بین ببریم.

مدیرکل اداره سلامت معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران با اشاره به فعالیت موفق ساختار شبکه ای خانه‌های سلامت در ۳۵۲ خانه سلامت در ایام کرونا که مورد توجه سازمان جهانی بهداشت نیز قرار گرفته است، گفت: یک تصمیم اشتباه و جدا کردن این فعالیت از خاستگاه خود نه تنها نمی‌تواند قدرت بیشتری به آن بدهید بلکه عملاً آن را به سمت فروپاشی سوق داده‌اید.

وی افزود: ما نمی‌توانیم سلامت را به معنای عام و مؤلفه‌های اجتماعی (سلامت شهری) تقلیل داده و با بعد سلامت دادن به مفهوم «HSE » به مفهوم عام «ایمنی» که همه نگران آن هستند تقلیل دهیم. درباره محیط زیست هم همینطور، این اتفاق از منظر استراتژیک اشتباه است چون H به معنای سلامت نیست.

وی افزود: این ابزارها طی سالهای گذشته ایجاد شده و این جابه‌جایی‌ها باعث ناکارآمدی سیستم می‌شود. با وجود اینکه دغدغه این تغییرات قابل درک است اما نباید دو ساختار را برای رسیدن به آن از بین برد.

به عقیده نصیری این مساله حتماً باید در قوانین حل و فصل شود، یا باید ساختار جدیدی ایجاد شود و یا در ذیل سازمان‌های موجود این مساله تعریف شود.

وی با اشاره به اینکه تغییرات جمعیتی و کالبدی شهر تهران بسیار پرسرعت است افزود: تغییرات ساختاری در شهرداری نیز باید به سرعت اتفاق بیفتد. و باید ساختار پویاتر باشد.

نصیری تاکید کرد: تا حد زیادی می‌توان این مساله را حل کرد و نیاز است که از منظر قانونگذاری و ضمانت اجرایی به موضوع نگاه کرد.