به گزارش خبرنگار مهر، نمایشگاه‌های مجازی عکس «آئین یلدا» در تهران و پاریس شامل برگزیدگان دوره‌های دوم و سوم مسابقه عکس یلدا که توسط دبیرخانه مسابقات فرهنگی هنری سفره‌های ایرانی اسلامی برگزار شد، با موافقت و حمایت سازمان زیباسازی شهرداری تهران و همراهی رایزنی جمهوری اسلامی ایران در تهران و پاریس تا پنجشنبه ۱۱ دی ماه در حال برگزاری است.
آثار این نمایشگاه‌های مجازی از بین صدها اثر رسیده به دبیرخانه این مسابقات با دبیری محمدصالح حجت‌الاسلامی و توسط هیأت داوران متشکل از حسن غفاری، مجید ناگهی، حسین کریم‌زاده، بابک برزویه و آی‌تای شکیبافر انتخاب شدند.
دکتر پژمان دادخواه هنرمند، استاد دانشگاه و پژوهشگر هنرهای تجسمی در یادداشتی نگاهی به این نمایشگاه عکس داشته است که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.
برآی ای صبح مشتاقان اگر نزدیک روز آمد
که بگرفت این شب یلدا ملال از ماه و پروینم. سعدی
عکاسی یکی از هنرهایی است که از همان ابتدا ثبت وقایع را در کانون توجه خود قرار داده و بخش زیادی از این آثار شامل ثبت رخدادها بوده و در این راستا نگاهی واقع‌گرایانه و صریح به پیرامون داشته است. اگر به آثار پدیدآمده در تاریخ عکاسی بنگریم، با حجم زیادی از عکس‌هایی مواجه می‌شویم که به انسان و فرهنگ‌عامه پرداخته و این مضامین را ثبت و ضبط کرده است. معمولاً مخاطب این‌گونه آثار، عموم جامعه بوده و نسل‌های متمادی با مراجعه به این آثار با آداب، رسوم، نگرش‌ها و در یک کلام فرهنگ مردمان یک سرزمین آشنا می‌شوند. تاریخ عکاسی ایران نیز سرشار از چنین آثاری است که پس از گذشت سال‌ها همواره بستری برای تأمل علاقه‌مندان و محققین بوده و با شرح وقایع تصویری، اطلاعات ارزشمندی را در اختیار بیننده قرار می‌دهند. بخش زیادی از آثار تاریخ عکاسی ایران دربردارنده میراث فرهنگی مادی و معنوی بوده و از همان دوران ابتدایی، یعنی دوره قاجار تاکنون به عنوان یکی از موضوعات مهم، ذهن عکاس‌ها را به خود مشغول کرده است. این آثار شامل تصاویری از بناهای تاریخی، آداب، رسوم، آئین‌ها، جشن‌ها، مشاغل، حرف و … است که به عنوان اسناد ارزشمند برای ما به یادگار مانده و در حقیقت آنچه که باعث غنای اسناد تاریخی سرزمین‌مان می‌شود، همین روایت‌های تصویری در کنار روایت‌های نوشتاری است.
جشن شب یلدا یکی از رسوم باستانی و ماندگار ایرانیان است که هر ساله در تمامی مناطق این سرزمین برگزار شده و افراد در این شب طولانی گردهم‌آمده و جشن می‌گیرند. رویداد فرهنگی و هنری «عکس آئین یلدا» که به همت محمدصالح حجت‌الاسلامی و طی چند دوره مسابقه عکاسی یلدا برگزار شده، شامل ۵۴ عکس منتخب از عکاسانی است که به شکل‌های مختلف این سنت باستانی را ثبت کرده‌اند.
این عکس‌ها با نگاه صریح، مستقیم و صادقانه خود سعی در نمایش مراسم شب یلدا داشته و بدون واسطه با مخاطب و بیننده خود ارتباط برقرار می‌کنند و مخاطب فاصله زیادی میان خود و امر به نمایش گذاشته شده حس نمی‌کند. عکس‌ها روایت‌گر افرادی است که دور هم جمع شده‌اند تا لحظاتی را در خوشی سپری کنند. فارغ از این‌که بخواهیم به مسائل تکنیکی بپردازیم و عکس‌ها را از این منظر بررسی کنیم، آنچه که مجموعه حاضر را ارزشمند و متمایز کرده، این است که در عکس‌های پیش رو جوانب گوناگون این رسم، مورد کند و کاو قرار گرفته و برپایی این مراسم در مکان‌های گوناگون و در میان تمامی طبقات و اقشار جامعه به نمایش گذاشته شده و این تنوع و گوناگونی را می‌توان نقطه قوت این مجموعه دانست.
یعنی جهت مستندسازی مراسم شب یلدا، به گردهم‌آیی در خانه‌ها بسنده نشده و استمرار و برپایی این مراسم در آسایشگاه، پادگان، زورخانه، خوابگاه، فضاهای عمومی شهری و سایر اماکن به نمایش گذاشته شده که همین مساله حاکی از اهمیت این سنت و مشارکت، دلبستگی و پایبندی مردم ایران نسبت به آداب و رسوم‌شان است. هم‌چنین با تأمل در این عکس‌ها می‌توان این‌گونه استنباط کرد که مردمان جامعه علی‌رغم تفاوت‌هایی که ممکن است با یکدیگر داشته باشند، در رسوم و سنت‌هایشان مشترک هستند، ولو این‌که با کیفیت‌ها و صورت‌های متفاوتی این رسوم و آئین‌ها را برگزار کنند. مساله دیگری که در مورد این عکس‌ها می‌توان به آن اشاره کرد و طبیعتاً از جنبه‌های فرهنگی و جامعه‌شناختی در کانون توجه قرار دارد، این است که بیننده این آثار نه تنها با برگزاری یک رسم دیرینه مواجه است، بلکه ضمن مرور عکس‌ها با تنوع اقلیمی، مکان‌های مختلف، طبقات مختلف اجتماعی، خانه‌های متفاوت، تنوع پوشش و لباس و در کل با نمودهای مختلفی از زیست اجتماعی روبرو می‌شود.
طبیعتاً اهمیت و ضرورت برگزاری چنین رویدادهای فرهنگی و هنری در این است که این مجموعه آثار با توضیحات بصری که به همراه دارند، می‌توانند به عنوان ذخایر فرهنگی برای نسل‌های بعد در نظر گرفته شوند. به بیانی دیگر در صورت استمرار چنین رویدادهایی و جمع‌آوری آثار بیشتر در پرتو نگرش‌های مذکور، می‌توان این عکس‌ها را به عنوان گزارش‌های اصیل جامعه‌شناختی و انسان‌شناختی در نظر گرفت.
نظر شما