افزایش حضور دانشگاه های ایران در رتبه بندی جهانی ISC

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)، نتایج نظام رتبه بندی جهانی ۲۰۲۰-ISC در جلسه مجازی با حضور دکتر خاکی صدیق معاون آموزشی وزارت علوم و دکتر محمدجواد دهقانی سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام و رئیس مرکز منطقه‌ای اطلاع رسانی علوم و فناوری، معاون پژوهش و فنآوری پایگاه و مدیر گروه رتبه بندی ISC اعلام شد.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) گفت: در رتبه بندی جهانی «۲۰۲۰-ISC» تعداد ۲۱۸۲ دانشگاه از ۱۰۲ کشور و ۶ قاره جهان حضور دارند که از ایران تعداد ۴۶ دانشگاه در این رتبه بندی حضور دارند. در رتبه بندی جهانی ISC سال ۲۰۱۹ از ایران تعداد ۴۳ دانشگاه حضور داشتند.

دهقانی در هنگام اعلام نتایج رتبه بندی جهانی ۲۰۲۰-ISC گفت: به منظور مقایسه حرکت علمی و عملکرد دانشگاه‌های کشور در سطح بین المللی و با توجه به تجارب ارزشمند گروه رتبه بندی پایگاه استنادی علوم جهان اسلام در زمینه رتبه بندی دانشگاه‌ها در سطح ملی، از سال ۲۰۱۸ رتبه بندی بین المللی با عنوان «رتبه بندی جهانی ISC (ISC world University rankings)» را انجام داده است.

وی افزود: یکی از مهمترین دستاوردهای رتبه بندی جهانی، ایجاد یک پایگاه داده از جزئیات کامل اطلاعات علمی و پژوهشی کشورها و دانشگاه‌های تراز اول دنیا است که در نتیجه آن امکان برنامه ریزی و تهیه نقشه راه به منظور دستیابی به اهداف و چشم انداز کشور و نیز دانشگاه‌های کشور در سطح بین المللی وجود خواهد داشت.

سرپرست ISC گفت: رتبه بندی‌هایی که در سطح جهان انجام می‌گیرد غالباً ترکیبی از اطلاعاتی است که مؤسسات مجری رتبه بندی تهیه می‌کنند و اطلاعاتی که بر اساس خوداظهاری دانشگاه‌ها به این مؤسسات ارائه می‌شود. در نهایت با استفاده از این داده‌ها رتبه دانشگاه‌ها محاسبه و اعلام می‌شود بدون اینکه دانشگاه‌ها از جزئیات این داده‌ها و نحوه محاسبه آنها اطلاعات دقیقی در دست داشته باشند. عدم دسترسی به این اطلاعات باعث می‌شود که سیاستگذاران آموزش عالی و مدیران دانشگاه‌ها نتوانند چگونگی عملکرد دانشگاه‌ها را در شاخص‌های مختلف بدانند.

دهقانی ادامه داد: در «رتبه بندی جهانی ISC» یک بانک اطلاعاتی جامع از داده‌های دانشگاه‌های جهان و دانشگاه‌های ایران بدست می‌آید، که با استفاده از این بانک اطلاعاتی، می‌توان برنامه‌های کوتاه مدت و بلند مدت برای ارتقای جایگاه دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور تدوین کرد.

وی خاطرنشان کرد: از سوی دیگر با توجه به دریافت بخش‌هایی از اطلاعات مراکز و دانشگاه‌ها در قالب خوداظهاری، اطمینان کاملی از مجموعه داده‌ها و نیز امتیازهای محاسبه شده توسط مؤسسه‌های رتبه بندی وجود ندارد، حال اینکه داده‌های گردآوری شده در نظام رتبه بندی جهانی ISC از صحت و سقم بالاتری برخوردار بوده زیرا علاوه بر نهایت دقت در جمع آوری، تقریباً اکثر داده‌ها مستقلاً از پایگاه‌های معتبر بین المللی جمع آوری شده و عاری از خوداظهاری بوده و لذا مشکلات مربوط به عدم مستند سازی و راستی آزمایی در آن وجود ندارد.

سرپرست ISC گفت: «رتبه بندی جهانی ISC» به منظور رتبه بندی دانشگاه‌های جهان در معیارهای خود، مهم‌ترین مأموریت دانشگاه‌ها که عبارتند از پژوهش، آموزش، نوآوری و فعالیت‌های بین المللی را در نظر می‌گیرد و بر این اساس دانشگاه‌ها را مورد سنجش و ارزیابی قرار می‌دهد، نکته مهم در معیارهای این رتبه بندی این است که بعد کیفی و کمی پژوهش هم زمان با هم مورد بررسی قرار می‌گیرند.

وی افزود: با گردآوری داده‌ها در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام بدون خوداظهاری دانشگاه‌ها از سراسر جهان، پایگاه داده موثق و معتبری شکل گرفته که می‌توان از آن در جهت سیاستگذاری‌های پژوهشی و بررسی موقعیت دانشگاه‌های ایران در سطح جهان استفاده کرد. «رتبه بندی جهانی ISC» می‌تواند نقش مهمی در سوق دادن دانشگاه‌های ایران به سمت دانشگاه‌های تراز جهانی داشته باشد.

روش شناسی رتبه بندی جهانی ISC

دهقانی گفت: پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) به منظور رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهان در معیارهای خود، مهم‌ترین مأموریت دانشگاه‌ها که عبارتند از پژوهش (با وزن ۶۰ درصد)، نوآوری (با وزن ۱۵ درصد)، آموزش (با وزن ۱۰ درصد) و فعالیت‌های بین‌المللی (با وزن ۱۵ درصد) را در نظر می‌گیرد و بر این اساس دانشگاه‌های کشورهای اسلامی را مورد سنجش و ارزیابی قرار می‌دهد.

وی گفت: تفاوتی که رتبه بندی ۲۰۲۰ با سال‌های پیش دارد، محاسبه تعداد مقالات سلب اعتبار شده ( Retractions) دانشگاه‌ها با نمره منفی است که در شاخصی تحت عنوان اعتبار منفی (Neg Rep) آورده می‌شود.

سرپرست ISC اظهار داشت: در «رتبه بندی دانشگاه‌های جهان ISC» دانشگاه‌هایی مورد بررسی قرار می‌گیرند که حداقل ۸۵۰ مدرک در سال‌های ۲۰۱۸-۲۰۱۶ در پایگاه وب آو ساینس به ثبت رسانیده باشند. اطلاعات این رتبه‌بندی از پایگاه‌های اطلاعاتی USPTO، WoS، Incite گردآوری شده است.

جدول زیر شاخص‌های مورد استفاده در «رتبه بندی جهانی ISC» نشان داده شده است.

در «رتبه بندی جهانی ۲۰۲۰-ISC» تعداد ۲۱۸۲ دانشگاه از سراسر جهان مورد بررسی قرار گرفته و رتبه بندی شده‌اند.

جدول زیر دانشگاه‌های حاضر در «رتبه بندی جهانی ۲۰۲۰-ISC» را به تفکیک قاره در سال‌های ۲۰۱۸، ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ نشان می‌دهد.

سرپرست ISC گفت: از کشور جمهوری اسلامی ایران ۴۶ دانشگاه در «رتبه بندی جهانی ۲۰۲۰-ISC» حضور داشته‌اند.

براساس مأموریت‌های دانشگاه‌ها، تعداد ۲۴ دانشگاه جامع کشور در این رتبه بندی حضور دارند. دانشگاه‌های جامع حاضر در این رتبه بندی عبارت از: دانشگاه تهران، تربیت مدرس، فردوسی مشهد، شهید بهشتی، شیراز، تبریز، اصفهان، یزد، کاشان، گیلان، بوعلی سینا، رازی، سمنان، شهید باهنر کرمان، کردستان، مازندران، شهید چمران اهواز، محقق اردبیلی، ارومیه، یاسوج، الزهرا، بین المللی امام خمینی، شاهد و شهرکرد است.

از دانشگاه‌های علوم پزشکی نیز ۱۳ دانشگاه حضور داشتند که شامل: دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران، شهید بهشتی، ایران، اصفهان، مشهد، تبریز، شیراز، جندی شاپور اهواز، کرمانشاه، بقیه الله، کرمان، مازندران و زاهدان قرار دارند.

از دانشگاه‌های صنعتی نیز ۹ دانشگاه شامل: دانشگاه‌های صنعتی اصفهان، صنعتی شریف، صنعتی امیرکبیر، علم و صنعت ایران، صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، صنعتی نوشیروانی بابل، صنعتی شاهرود، صنعتی سهند و صنعتی شیراز در این نظام رتبه بندی قرار دارند.

تعداد و رتبه‌های دانشگاه‌های ایران در رتبه‌بندی جهانی ISC و نیز در سطح کشور در جدول نشان داده شده است.

دانشگاه‌های کردستان، صنعتی شیراز و علوم پزشکی زاهدان امسال برای اولین بار در رتبه بندی جهانی ISC حضور دارند.

دانشگاه‌هایی که رتبه بندی آنها در بازه یکسان هستند همگی هم رتبه بوده و ترتیب اسامی ذکر شده در این گزارش مطابق با سامانه رتبه بندی ISC براساس حروف الفبا (به لاتین) است. بنابراین دانشگاه‌های تهران و علوم پزشکی تهران در رتبه اول، دانشگاه‌های صنعتی اصفهان، علوم پزشکی شهید بهشتی، صنعتی شریف در رتبه سوم و سایر دانشگاه‌ها نیز در بازه‌های یکسان هم رتبه هستند.

جایگاه دانشگاه‌های جهان در رتبه بندی ۲۰۲۰ ISC

دهقانی گفت: در رتبه بندی جهانی ISC ۲۰۲۰، تعداد ۲۱۸۲ دانشگاه برتر از ۱۰۲ کشور و ۶ قاره دنیا وجود دارند. در رتبه بندی ISC ۲۰۲۰، سه دانشگاه هاروارد، انستیتوی فناوری ماساچوست MIT و دانشگاه استنفورد در رتبه‌های اول تا سوم قرار دارند. دانشگاه‌های جان هاپکینز، میشیگان، کالیفرنیا سانفرانسیسکو، پنسیلوانیا، واشنگتن سیاتل، کلمبیا و دانشگاه داک به ترتیب در رتبه‌های ۴ الی ۱۰ دنیا قرار گرفته‌اند. در بین ۱۰ دانشگاه برتر جهان تمام دانشگاه‌ها از کشور ایالات متحده آمریکا بوده‌اند.

وی افزود: کشور آمریکا با ۳۱۲ دانشگاه، چین ۳۱۱ دانشگاه، ژاپن ۱۱۷ دانشگاه، انگلستان ۹۹ دانشگاه، هند ۹۸ دانشگاه، فرانسه ۷۹ و ترکیه ۷۷ دانشگاه، آلمان ۷۱ دانشگاه، ایتالیا ۶۵، برزیل ۶۳ دانشگاه، کره جنوبی ۶۲ دانشگاه، اسپانیا ۵۵ دانشگاه، لهستان ۴۷ دانشگاه، ایران ۴۶ دانشگاه، کانادا ۴۳ دانشگاه و روسیه ۴۲ دانشگاه در این رتبه‌بندی حضور داشته‌اند.

سرپرست ISC یادآور شد: بهترین رتبه بین المللی دانشگاه‌های برتر دنیا در کشورهای آمریکا رتبه ۱، انگلستان رتبه ۱۲، چین رتبه ۱۳، کانادا رتبه ۱۸، ژاپن رتبه ۲۲، دانمارک رتبه ۲۵، فرانسه رتبه ۲۷، سنگاپور رتبه ۳۶، استرالیا رتبه ۴۵، کره جنوبی رتبه ۴۷، سوئیس رتبه ۴۹، آلمان رتبه ۵۱، بلژیک رتبه ۵۲، هلند رتبه ۵۵، تایوان رتبه ۶۰، برزیل رتبه ۶۹، عربستان سعودی رتبه ۸۱، سوئد رتبه ۸۴، فنلاند و هنگ کنگ مشترکا رتبه ۸۹ را کسب کرده‌اند.

جایگاه دانشگاه‌های کشورهای آسیایی در رتبه بندی ۲۰۲۰ ISC

وی گفت: کشور چین با دانشگاه تسینگ هوا، کشور ژاپن با دانشگاه توکیو و کشور سنگاپور با دانشگاه ملی سنگاپور که به ترتیب در رتبه‌های ۱۳، ۲۲ و ۳۶ قرار دارند بهترین رتبه‌های دانشگاه‌های آسیا را از آن خود کرده است. بهترین رتبه دانشگاه‌های کشورهای کره جنوبی رتبه ۴۷، تایوان رتبه ۶۰، عربستان سعودی رتبه ۸۱، هنگ کنگ رتبه ۸۹، در رده‌های بعد قرار دارند.

جایگاه دانشگاه‌های کشورهای اسلامی در رتبه بندی ۲۰۲۰ ISC

سرپرست ISC گفت: تعداد ۲۷۳ دانشگاه از ۲۵ کشور اسلامی در این رتبه بندی حضور داشتند. در رتبه بندی سال ۲۰۲۰ ISC از نظر تعداد دانشگاه‌ها، ترکیه با ۷۷ دانشگاه بیشترین تعداد حضور را داشته است.

وی افزود: در بین سایر کشورهای اسلامی، ایران با ۴۶ دانشگاه، مالزی با ۲۲ دانشگاه، مصر ۲۰ دانشگاه، عربستان سعودی و پاکستان و اندونزی هر کدام با ۱۷ دانشگاه، تونس و مراکش هر کدام با ۸ دانشگاه، نیجریه و الجزایر هر کدام با ۷ دانشگاه، قطر و عمارات متحده عربی هرکدام با ۴ دانشگاه، لبنان و اردن هرکدام ۳ دانشگاه، بنگلادش، قزاقستان و عراق هر کدام با ۲ دانشگاه و سایر کشورهای اوگاندا، عمان، کامرون، کویت، برونئی، سنگال و سودان هر کدام با ۱ دانشگاه در این رتبه بندی قرار گرفته‌اند.

دهقانی گفت: در میان دانشگاه‌های برتر کشورهای اسلامی، عربستان سعودی در رتبه ۸۱، مالزی در بازه ۳۰۱-۳۵۰، مصر در بازه ۴۵۰-۴۰۱، ترکیه در بازه ۵۰۰-۴۵۱، لبنان و پاکستان و ایران ۶۰۰-۵۰۱ و قطر و تونس در بازه ۷۰۰-۶۰۱ بهترین رتبه جهانی را کسب کرده‌اند.

وی یادآور شد: در مجموع تنها ۷ دانشگاه از میان کشورهای اسلامی دارای رتبه زیر ۵۰۰ بوده‌اند. این در حالی است که طبق برنامه ۱۰ ساله علم، نوآوری و فنآوری کشورهای اسلامی عضو (OIC مصوب ۲۰۱۷ در قزاقستان) لازم است تا سال ۲۰۲۶، تعداد ۵۰ دانشگاه از کشورهای اسلامی در میان ۵۰۰ دانشگاه برتر دنیا قرار گیرند.

دهقانی اظهار داشت: به همین دلیل باید تلاش‌های جدی همراه با تهیه برنامه راهبری و نقشه راه مناسب توسط دانشگاه‌های این کشورها صورت گرفته تا علاوه بر افزایش تعداد دانشگاه‌ها رتبه و جایگاه مناسب را در سطح بین المللی کسب کنند.