هشدار جامعه باستان‌شناسی درباره وضعیت نامناسب حفاظت آثار تاریخی

به گزارش خبرنگار مهر، سال هاست که میراث فرهنگی ایران چوب بی تدبیری، ناکارآمدی، و سیاست‌های غلط مدیران کم دانش، ناآزموده و سیاست زده خود را می‌خورد و روزی نیست که در گوشه و کنار کشور شاهد مرگ و تخریب یک اثر باستانی نباشیم. تجربه دهه‌های گذشته نشان داده است که با آمدورفت دولت‌ها نه تنها دردهای میراث فرهنگی التیام نیافته، بلکه سبب بی جان شدنِ امید و آرزوی حداقلیِ کارشناسان، پژوهشگران، دلسوزان و دوستداران میراث شده است. بر خلاف انتظار، هر کجا که میراثی گرانبارتر دارد، پردرد و رنج‌تر است! برای نمونه کافی است به وضعیت استان خوزستان نظری بیفکنیم. آنچه امروزه در خوزستان بر مجموعه میراث جهانی شوش و محوطه‌های شاخصی چون چگاسفلی، جوبجی، ایوان کرخه، جندی شاپور، نگارکندهای ایذه و صدها محوطه باستانی دیگر می‌گذرد، مأیوس کننده و دلهره آور است.

وضعیت سایر استان‌ها هم بهتر نیست. محوطه میراث جهانی فیروزآباد، برم دلک، کاروانسرای خان‌خوره و صدها محوطه دیگر در فارس وضعیتی بغرنج و بحرانی دارند.

خبر فروش قرآن نفیس به سرقت رفته از موزه پارس شیراز در حراجی‌های بین المللی و پاسخگو نبودن مدیران و مسئولان مربوطه، تنها انفعال و آشفتگی این وزارتخانه و ادارت استانی را نشان می‌دهد.

متجاوزین به حدود و حریم آثار تاریخی در سایه تنبلی و پیگیر نبودن بخش‌های حقوقی، بیش از پیش احساس امنیت کنند. قاچاقچیان آثار تاریخی در سکوت و بی اعتنایی بخش‌های مسئول وزارتخانه و ادارات، آزادانه فعالیت می‌کنند و قانون را به ریشخند می‌گیرند. یگان حفاظت میراث فرهنگی از کمبود امکانات به شدت رنج می‌برد و بدون ابتدایی‌ترین ابزارها و دست خالی به نبرد با قاچاقچیان مسلح و پشتوانه دار می‌رود. این نیروها در برخی استان‌ها بر خلاف مأموریت سازمانی به کارهای اداری گمارده می‌شوند! در چنین شرایطی که محصول مدیریت شایسته نیست، محوطه‌های باستانی بی پناه مانده و به یغما می‌روند.

به موازات شرایط ناگوار داخلی، میراث فرهنگی ایران در بیرون از مرزها نیز از هرگونه حمایتی بی نصیب مانده است. سالهاست کارشناسان از شرایط نامناسب حفاظتی تاق کسری در کشور عراق سخن گفته‌اند و از مدیران مربوطه تنها وعده‌های بی سرانجام، شعار و مصاحبه شنیدند. به راستی آیا مسئولان وزارتخانه و مدیران مربوطه، توان بهره بردن از ظرفیت‌های دیپلماسی خارجی یا امکانات نهادهای بین المللی و سایر سازمان‌های فعال در کشور عراق را نداشتند تا از تخریب بیشتر این میراث بزرگ معماری بشری جلوگیری کنند؟

جامعه باستان شناسان ایران بار دیگر شرایط نامناسب میراث فرهنگی کشور را هشدار می‌دهد و مصرانه خواهان رسیدگی به چنین شرایطی از سوی نهادهای نظارتی است. از مدیران و مسئولان وزارتخانه و ادارات استانی می‌خواهد بدون بهانه، در برابر سرنوشت آثار ارزشمند تاریخی و فرهنگی بویژه محوطه‌های باستانی در خطر همچون چگاسفلی، جوبجی، شوش، فیروزآباد، تاق بستان، ایوان مدائن و … پاسخگو بوده و مسئولانه رفتار کنند.