احیای عروسک‌ها با هدف افزایش هویت اجتماعی مردم محلی

به گزارش خبرگزاری مهر، نشست «اسباب‌بازی و عروسک، رد پای هنرمند در بازآفرینی و تولید عروسک‌ها و اسباب‌بازی‌های بومی» برگزار شد. در این نشست افسانه احسانی، مؤلف و کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی توریسم، با اشاره به اجرای طرح بقچه ایرانی، در مورد این طرح توضیح داد: یکی از برنامه‌هایی که در جوامع محلی برگزار کردیم مأموریت بقچه‌ی ایرانی بود. با هدف بازآفرینی هنرهای سنتی، برایشان فضایی برای معیشت ایجاد کنیم. یعنی به جای قطع درخت بلوط برای تهیه‌ی ذغال، به جای آن عروسک‌های زاگرس درست کنند و با فروش عروسک‌ها بتوانند درآمد به دست بیاورند.

او افزود: یکی دیگر از اهداف ما از این طرح تسهیلگری و توان افزایی جوامع بومی جهت تولید محصولات باکیفیت ایرانی بود که به دنبال آن موجب کاهش وابستگی به سایر کشورها می‌شود. همچنین هدف دیگر ذائقه‌سازی و بازارسازی برای این محصولات بومی بوده است.

افسانه احسانی با اشاره به تفاوت هنرمندان بومی و هنرمندان شهری اظهار کرد: تفاوت هنرمندان بومی و هنرمندان شهری در این است که دسته‌ی دوم به شکل آکادمیک سواد و مهارتی را به دست می‌آورند اما هنرمندان بومی معمولاً سواد ندارند اما دانا هستند، تجربه‌ی زیستی دارند و حافظه‌ی تاریخی‌شان میراث ملموس را از اجدادشان به ما رسانده است.

این کارآفرین اجتماعی با طرح سوال اینکه چرا بازآفرینی عروسک‌های بومی میراث ناملموس اهمیت دارد، توضیح داد /: طبق کنوانسیون ۲۰۰۳ میراث فرهنگی ناملموس یا میراث زنده انگیزه‌ی اصلی تنوع فرهنگی ما و حفظ آن، ضمانتی برای تداوم نوآوری است. این کنوانسیون میراث فرهنگی ناملموس را مجموعه‌ی آداب و رسوم، اجراها، نمایش‌ها و نیز دانش‌هایی می‌داند که جوامع، گروه‌ها و افراد آن‌ها را بخشی از میراث فرهنگی خود محسوب می‌کنند.

احسانی خاطرنشان کرد: در گروه بقچه‌ی ایرانی با شروع فعالیت از سال ۱۳۹۲ تا اکنون تلاش کردیم تا عروسک‌های روستای در خراسان جنوبی در مرز افغانستان را بازآفرینی کنیم. ۷۵۰۰ عروسک بومی این منطقه به همراه ۷۵۰۰ جلد کتاب از سوی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تولید شده و قرار است به بازار عرضه شود.

این فعال حوزه گردشگری اضافه کرد: برای شروع این طرح ابتدا بررسی کردیم که کدام روستاها پتانسیل کارآفرینی را دارند به این معنا که محصولی از خود روستا بیرون می‌آید که با اصالت و هویت آن روستا همراه است. من به عنوان یک پژوهشگر با شناسایی این پتانسیل‌ها و با کمک از از بزرگان و ریش‌سفیدان روستا کار را شروع کردیم. با ارزیابی طرح‌ها اثرات مثبت و منفی فرهنگی و اجتماعی و محیط زیستی آن را سنجیدیم.

احسانی در مورد گام‌های این طرح فرهنگی بیان کرد: گام‌های این طرح به طور خلاصه از این قرار است: رفتن به میان مردم، تجربه‌ی زندگی بین آن‌ها، آموختن از آن‌ها، دوست داشتن‌شان، یافتن افراد توانمند گروه و کمک و پشتیبانی.

وی گفت: یکی از دلایلی که در فرایند کارآفرینی توجه ما را به خود جلب کرد این بود که عروسک‌ها به جامعه بومی احساس افتخار می‌داد و بین نسل‌ها ارتباط برقرار می‌کرد.

احسانی بیان کرد: یکی از نکاتی که برای ما اهمیت داشت دوری کردن از رقابت‌های ناسالم بود، ما به دنبال این بودیم که فرصت کسب تجربه را برای مردم محلی فراهم کنیم و اعتمادشان را به یکدیگر افزایش دهیم و همچنین هویت اجتماعی آن‌ها را افزایش بدهیم. علاوه بر این هدف ما این بود که سرمایه‌گذاران و سخنرانان بومی داشته باشیم.

احسانی همچنین اضافه کرد: از نقاط قوت فعالیت ما حضور داوطلبانی بود که در دوره‌های آموزشی گردشگری دوست داشتند گام به گام با ما همراه شوند و کار بزرگشان این بود که عروسک‌ها را در نمایشگاه‌ها و بازارهای گوناگون به فروش می‌رساندند.