بختک شوم رانش زمین بر سر کالپوشی‌ها/ فاجعه‌ای که دوباره تکرار شد

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها- محمد حسین عابدی: حسین آباد کالپوش که روزگاری به آفتابگردان‌های طلایی و مزارع زیبای شقایق‌های وحشی‌اش شهره بود دو سالی می‌شود که سایه رانش زمین و خرابی خانه‌های مسکونی را مانند بختکی شوم بر سر خود احساس می‌کند.

کالپوشی‌ها زمستان ۹۷ را به بدترین شکل ممکن به پایان رساندند، بارش اسفند ماه باعث شد تا ده‌ها تیر چراغ برق خم شوند، برق روزها قطع بود و جاده‌ها مسدود؛ روزهای نخستین سال ۹۸ وقتی که برف‌های فروردین ماه آب شدند مردم با شگفتی به شکاف‌های عمیق پدید آمده در روستا می‌نگریستند. موضوعی که تا آن موقع کسی عمق آن را درک نکرده بود. موضوعی که شاید هنوز هم کسی عمق فاجعه آن را درک نکرده است.

رانش دوباره آمد

چند روزی طول کشید تا نخستین آمارها از فاجعه رانش زمین در کالپوش اعلام شود. ابتدا مسئولان گفتند ۳۰، سپس ۹۰ و بعد از آن ۱۲۰ خانه ویران شدند و بعد نخستین واکنش رسمی از سوی مدیرکل بنیاد مسکن استان سمنان بیان شد که می‌گفت: ۲۳۷ واحد از مجموع ۵۲۴ واحد مسکونی در روزهای نخستین رانش، ارزیابی شده در منطقه حسین آباد کالپوش شهرستان میامی، به دلیل رانش زمین، در آستانه تخریب است همچنین ۹۱۲ واحد مسکونی بر اساس سرشماری نفوس و مسکن ۱۳۹۵ در منطقه حسین آباد کالپوش وجود دارد که تا ابتدای دهه سوم فروردین ماه ۱۴۲ واحد به دلیل رانش زمین تخلیه شد و به ساکنان ۲۵۷ خانه نیز هشدار تخلیه داده‌ایم.

نزدیک به ۵۰۰ خانه یا ویران شدند و یا بیم ویرانی آنها می‌رفت خانه‌هایی که بسیاری از آنها تازه ساخته شده بودند و آن هم در این بحران اقتصادی که مردم با آن دست به گریبان هستند.

مردم می‌گویند خیلی‌ها در این بحران ورشکست شدند چرا که هزینه ساخت خانه و مصالح نه تنها در روستا و شهر یکسان است بلکه به واسطه فاصله بیش از ۲۷۰ کیلومتری کالپوش از شهرستان شاهرود و ۱۲۰ کیلومتری از میامی و افزایش کرایه انتقال مصالح، حتی خانه‌سازی گران‌تر هم شده است. معلوم نیست چه زمان کسی که تازه خانه‌اش را ساخته بود دوباره بتواند خانه‌ای دیگر بسازد موضوعی که متمولان هم این روزها نمی‌توانند.

فاجعه‌ای ۲ ساله

یک ماه و نیم دیگر فاجعه کالپوش وارد سومین سال می‌شود و هنوز خانه‌های مردم آماده نیست و مسئولان هم فقط شعار می‌دهند در بین مردم کالپوش که می‌روی می‌گویند این فاجعه اگر در سمنان یا شاهرود رخ می‌داد تا حالا دو برابر این روستا خانه ساخته و تحویل مردم شده بود اما اینجا از بس از مرکز استان دور است، کسی به فکر مردم نیست.

عجیب‌تر آنکه بیشتر این مردم حتی مصاحبه هم نمی‌کنند آن هم به دو دلیل نخست اینکه دو سال است همه می‌آیند فیلم و عکس می‌گیرند مسئولان را می‌آوردند چای و شیرینی و ناهار می‌خورند و جلسه می‌گذارند و می‌روند و حتی دانش آموزان خانه هم ندارند چه برسد به مدرسه! دلیل دوم این است که می‌ترسند همین چند خشتی را هم‌که به کمک وام و بخشودگی و استمهال وام‌ها داشته‌اند را از آنان بگیرند. کجاست گوش شنوا؟!

جمع شدن آب زیر روستا

مشکل امروز حسین آباد کالپوش دو موضوع مهم است نخست اینکه مشکل آب گرفتگی و رانش زمین هنوز تمام نشده و وجود دارد برخی علت جمع شدن آب زیر روستا را سد می‌دانند و برخی دیگر بارش باران و برف زیاد و مشکل دوم این است که در زمین اعطایی بنیاد مسکن برای انتقال خانه‌های تخریبی اقدامات خوبی صورت گرفته اما خانه‌ها کامل نیستند یعنی نه آب دارند و نه گاز و نه فاضلاب؛ این روزها مابقی خانه‌های حسین آباد که آسیب جزئی دیده و یا سالم مانده هم در خطر هستند موضوعی که مسئولان چندان تمایلی به بیان آن ندارند.

کریمی یکی از ساکنان حسین آباد با بیان اینکه ۲۰۰ خانه در حسین آباد تخریب شد و ۳۰۰ خانه دیگر هم ترک برداشتند و مردم از ترس تخریب آنها به خانه‌هایشان پا نمی‌گذاشتند اما مسئولان حتی اعلام هم نکردند، گفت: همان سال سیل شیراز آمد و ماجرای لرستان و کردستان و … پیش آمد در سمنان و شاهرود و… چادرهای کمک به غرب کشور بنا شد اما کسی برای کالپوش کمکی نکرد.

این ساکن حسین آباد می‌گوید: مقصر صد درصد مسئولان استان هستند که ماجرا را عادی جلوه دادند تا مردم باور نکنند که چه بلایی بر سر مردم آمده است. مسئولان و شخص استاندار اگر روز اول می‌گفت یک سوم حسین آباد تخریب شده و مردم بی خانمان شده‌اند و به خاک سیاه می‌نشستند مقداری از کمک‌های مردم به سیل زدگان که در اخبار اعلام می‌شد به کالپوش می‌آمد.

وی می‌افزاید: درد ما این است که همین مسئولان استان ماه‌ها بعد از طریق ارگان‌های سازندگی و … خبرهای کمک‌های مردمی به کردستان و غرب کشور را در خبرگزاری‌ها می‌دادند و اخبار تعهد ساخت فلان مقدار خانه در کردستان، فلان مقدار خانه در لرستان و… را وقتی ما کالپوشی‌ها می‌خواندیم جگرمان می‌سوخت که چرا چراغی که به خانه رواست به مسجد حرام است، در همه جا کاربرد دارد جز استان سمنان!

مردم ناراضی هستند

بیشتر مردم از عملکرد مسئولان ناراضی هستند اینجا مشکلات کم نیست، دولتی‌ها به جای برداشتن آنها، باری هم افزوده‌اند که نمونه آن عدم رفع مشکل فاضلاب منطقه جدید روستا که در آن ساختمان‌ها در حال ساخت هستند، است منطقه‌ای که با کمک‌های اندک دولتی و تسهیلات! و نه کمک‌های خیری مردم در حال ساخت است و مردم باید از جیب شأن هم پول بدهند.

دیگر ساکن حسین آباد که او هم نام خانوادگی کریمی دارد می‌گوید: مگر ما مردم عامل خرابی خانه‌هایمان هستیم که باید بیشتر هزینه ساخت آن را هم خودمان بدهیم؟ سدی که دولتی‌ها ساخته‌اند باعث شد تا منابع آبی پایین دست کاهش یابند در نتیجه خاک سست و خانه‌های ما ویران شد این را مگر ما مردم باید جبران کنیم؟ چرا مسئولان همان موقع کاری برای ما نکردند؟ چرا سد را ساختند مگر کالپوشی ها ۵۰۰ سال اینجا زندگی نمی‌کنند؟ چرا در همین ۱۰ سال اخیر که سد ساخته شد زمین رانش کرد؟ از پیرمردها بپرسید اصلاً رانش به عمرشان دیده‌اند یا خیر؟

این ساکن حسین آباد می‌گوید: مردم خون گریه می‌کنند چرا که ظاهراً تخریب چند خانه است اما در باطن حس روانی کار کردن در مزرعه‌ای که ممکن است هر لحظه زیر پایت خالی شود را کدام مسئولان استانداری سمنان درک می‌کند؟ مگر می‌شود مسئولی که زمستان کنار شوفاژ و تابستان کنار کولر است بفهمد من کشاورز چه می‌گویم؟ چرا یک بار برای همیشه نمی‌آیند بگویند دلیل این رانش چه بوده است؟ چرا نمی‌گذارند مردم خودشان کارشناس بیاورند؟ خوب مشخص است که کارشناس وزارت نیرو طوری کارشناسی می‌کند که به نفع دولت باشد.

کریمی می‌افزاید: روزی که از تهران برای کمک آمده بودند آنقدر به مردم فشار آمد که با چوب و چماق مسئولان کشوری را در روی سد زندانی کردند و اگر پلیس نبود ممکن بود فاجعه پیش بیاید چرا مسئولان کار را به آنجا رساندند؟ دقیقاً روز نوزدهم بهمن ماه ۹۹ دوباره رانش زمین دیده شده است چرا هیچ مسئولی به آن رسیدگی نمی‌کند؟

عمق زیاد شکاف‌ها

تصاویر ارسالی ساکنان حسین آباد کالپوش به خبرگزاری مهر نشان می‌دهد که طی بازه زمانی نوزدهم تا بیست و یکم بهمن ماه مجدداً رانش زمین در کالپوش رخ داده است. ساکن کالپوش که این تصاویر را در اختیار خبرنگار مهر، قرار داده می‌گوید: رانش زمین در چندین نقطه دیده شده اما ترس ما عمق زیادی این رانش‌ها است.

وی که نام خود را نمی‌گوید، می‌افزاید: با گذشت چند روز از رانش هنوز هیچ مسئولی از شهرستان و استان به کالپوش نیامده است تا آن‌ها را ارزیابی کند و لذا مردم نگران هستند که باقی خانه‌های حسین آباد هم دچار مشکل شود و این معضل به قوشه دگرمان و دیگر نقاط نیز کشیده شود.

تعهدات انجام شده است

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار سمنان مهرماه ۹۹ با بیان اینکه تعهدات دولتی در قبال کالپوش انجام شده است، گفت: به دلیل مشکلات اقتصادی روند تکمیل خانه‌ها در سایت جدید روستای حسین آباد کالپوش با مشکلاتی همراه است که با رایزنی‌های انجام شده با بنیاد مسکن انقلاب اسلامی برای رفع این دغدغه تدابیری اندیشیده شده است.

منوچهر فخری با بیان اینکه فرایند گاز و برق رسانی در سایت جدید روستای حسین آباد کالپوش در حال انجام و با تلاش شرکت آب و فاضلاب استان، برای رفع مشکلات آب و فاضلاب سایت جدید هم اقدام می‌شود، افزود: مردم منطقه مطالبه دارند که علت رانش زمین در روستای حسین آباد کالپوش بررسی و اعلام شود که انجام طرح مطالعاتی علت این حادثه اکنون توسط کارشناسان مجرب دانشگاه اراک در دست بررسی است.

معاون استاندار سمنان ابراز کرد: بنیاد مسکن انقلاب اسلامی اقدام‌های خوبی را برای رفع مشکلات زیرساختی در روستای حسین آباد کالپوش انجام داده اما برای تکمیل اقدامات انجام شده می‌بایست تلاش بیشتری در دستور کار قرار گیرد.

کار به کندی پیش می‌رود

مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان سمنان نیز با اشاره به بازدید میدانی از کالپوش و بخش‌های آسیب دیده از رانش، گفت: بخش قابل توجهی از تعهدات بنیاد در منطقه حسین آباد در گام اجرایی قرار گرفت اما به دلیل افزایش قیمت مصالح و فشارهای اقتصادی حاکم بر جامعه، عملیات ساخت مسکن در این منطقه با کُندی پیش می‌رود که برای رفع این چالش‌ها با پیگیری و اقدام‌های مستمر اقدام خواهد شد.

علی رضا فلاحی افزود: در بحث جانمایی زمین برای ساخت واحدهای مسکونی اقدام‌های لازم انجام شد و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی ۴۶ میلیارد ریال برای رفع مشکلات زیرساختی و ساخت خانه در سایت جدید پرداخت کرد که از این میزان مبلغ بیش از ۲۶ میلیارد ریال آن در قالب کمک‌های بلاعوض بوده است.

وی با بیان اینکه به تعداد قابل توجهی از اهالی محترم روستای حسین آباد کالپوش مبلغ ۱۰۰ میلیون ریال با مساعدت جمعیت هلال احمر استان سمنان پرداخت شد، افزود: همکاری دستگاه‌های اجرایی استان برای رفع مشکلات زیرساختی در حسین آباد کالپوش ستودنی است و مشکلات باقی‌مانده با ادامه همکاری برطرف خواهد شد.

آب زیر پوست روستا

این در حالی است که جواد شجاع، رئیس شورای روستای حسین‌آباد با بیان اینکه متأسفانه مشکل ادامه داشته و نفوذ آب از زیر سد کالپوش ادامه دارد، می‌گوید: قدر مشخص این است که زهکشی صورت گرفته در سد به خوبی صورت نگرفته و خانه‌های پایین‌دست سد با حفر چاله یک متری به آب می‌رسد این یعنی آب زیر پوست حسین آباد دویده و احتمال رانش باز هم وجود دارد.

شجاع بیان کرد: بنیاد مسکن محدوده‌ای را به‌صورت نقاط قرمز، نارنجی، سبز و زرد مشخص و به زمین‌های واقع در محدوده قرمز زمین واگذار کرده، ولی هم‌اکنون در نقاط نارنجی خانه‌هایی وجود دارند که وضعیت بدتری نسبت به نقاط قرمز دارند و هر لحظه امکان ریزش آنها است درباره زمینی که بنیاد مسکن برای ساخت خانه داده نیز باید گفت علی رغم اینکه سیم کشی و لوله کشی و … در شهرک جدید انجام شده اما مشکلات هنوز پابرجا هستند برای مثال خانه‌ها گاز ندارند که در سرمای کالپوش این موضوع بسیار بد است همچنین این خانه‌ها آب هم ندارند و فاضلاب هم برایشان تعبیه نشده است.

وی با بیان اینکه با وجود آب در حسین آباد ممکن است باز هم مشکلی رخ دهد، ابراز کرد: دلیل رانش ابتدا بررسی شد و کارشناسان اعلام کردند که مشکل رانش زمین ارتباط به سد ندارد و به دلیل بارش برف و باران است اما صحبت‌ها متناقض محسوب می‌شود مشخصاً در جلسات شفاهی به جانمایی نامناسب سد اذعان می‌شود اما در جلسات و بیانات و نامه‌های رسمی کسی حاضر به بیان این موضوع نیست و جوابی که به ما می‌دهند این است که ما همچنان در حال مطالعه و بررسی هستیم آن هم مطالعاتی که دو سال است تمام نشده است!

مشکل تمام نشده است

مشکل این روزهای حسین آباد کالپوش این است که آب روستا را فرا گرفته است و هر جا آب باشد الزاماً آبادانی نیست! آب همه خوب است جز زیر خانه‌های مسکونی مردم و این موضوعی است که مسئولان برایش فکری نمی‌کنند. امروز مردم نگران هستند که نشت آب ممکن است بقیه خانه‌ها را هم خراب کند.

یکی دیگر از اهالی کالپوش با بیان اینکه از ترس خراب شدن خانه‌هایمان روی سرمان شب‌ها نمی‌خوابیم اما چاره‌ای هم نیست در این اقلیم سرد حسین آباد که هشت ماه از سال زمستان است چه می‌توان کرد؟ مگر می‌شود با زن و بچه بیرون چادر زد؟

این ساکن حسین آباد با طرح این پرسش که آیا استاندار و مدیرکل بنیاد مسکن یک شب حاضر هستند با زن و همسرشان به خانه حسین آبادی‌ها بیایند و استراحت کنند؟، ابراز می‌کند: متأسفانه کارهایی که مسئولان کرده‌اند به دلیل سرمای زمستان و بارش برف تعطیل شده و روز به روز به نگرانی ما نیز افزوده می‌شود از سویی مسئولان در خبرها می‌گویند که برای حسین آباد کتابخانه راه اندازی شده، خانه‌ها تکمیل شده‌اند و … اما واقعیت چیز دیگری است.

زندگی کالپوشی‌ها این روزها لای یک انبر قفلی گیر کرده که دو فک آن را آب و رانش زمین و عدم رسیدگی درست مسئولان دولتی شکل می‌دهند مسئولانی که هر از گاهی می‌آیند وعده‌هایی می‌دهند و می‌روند اما اگر از ابتدا عمق فاجعه پدید آمده در کالپوش را بیان می‌کردند و اعلام می‌داشتند که خطر هنوز از هیچ خانه‌ای در کالپوش دور نیست، شاید امروز عزم جدی‌تری از مرکز کشور برای رفع مشکلات وجود می‌داشت.