به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «مقدمه ای بر پول رمز نگاری شده؛ مبانی فنی، مالی و فقهی» در مورد مبانی فنی و مالی و فقهی پول رمز نگاری شده و سرمایه گذاری در یکی از این پول ها تحت عنوان «بیت کوین» و پاسخ فقه اسلامی به جواز و حرمت این پدیده مستحدثه، به قلم علیرضا نواب پور از دانش آموختگان دانشگاه امام صادق علیه السلام تألیف گشته و از سوی انتشارات دانشگاه امام صادق علیه السلام در اختیار علاقه مندان قرار گرفته است.
بعد از جنگ جهانی دوم با پیدایش پول های حاکمیتی (فیات) و حذف پیشتوانه طلا، مسائلی رخ داد که اعتماد عموم مردم را نسبت به نهادهایی همچون بانک مرکزی از بین برد. خلق پول بی رویه، کاهش ارزش پول، بلوکه کردن حساب ها به دلایل مختلف و نقض حریم شخصی از این دست مسائل بودند.
پس از اینترنت که به رؤیای انتقال آزادانه «اطلاعات و داده ها» تحقق بخشید، سالیان متمادی خبرگان حوزه فناوری اطلاعات به دنبال راهی برای بازگشت به پول با پشتوانه طلا بودند. پولی که تعیین ارزش آن وابسته به عملکرد نهادی نباشد، پولی که بتوان آن را آزادانه بدون نظارت و دخالت نهاد ثالثی به شخص دیگر منتقل کرد و کسی حق بلوکه کردن آن را نداشته باشد.
حاصل این تلاش ها توسط فردی با نام مستعار ساتوشی ناکاماتو در سال ۲۰۰۹ به ثمر نشست و فناوری «بلاک چین» و محصول اول آن به نام «بیت کوین» به دنیا معرفی شد. افزایش تقاضا و قیمت بیت کوین باعث شد توجه سرمایه گذاران به آن جلب و تبدیل به یک ابزار سرمایه گذاری جذاب شود.
امروزه با محبوب شدن پدیده مستحدثه پول رمز نگاری شده و گسترش استفاده از آن، این سؤال در ذهن مسلمانان به وجود آمد که آیا از منظر شریعت اسلامی، خرید و فروش و
استفاده از پول رمز نگاری شده و سرمایه گذاری در بیت کوین جائز است یا خیر؟ سود حاصل از آن چه حکمی دارد؟ بر این اساس به دنبال توسعه این پدیده در جهان امروز، ضروری بود که با بهره‌گیری از منابع معتبر موجود در این حوزه، موضوع‌شناسی پول‌های رمزنگاری‌شده انجام شود و سپس بر اساس مباحث فقه اسلامی، به تبیین فقهی آن و طراحی چارچوبی برای بررسی فقهی این پول‌ها پرداخته شود که این پژوهش به آن همت گماشته است. از این رو برای آشنایی هرچه بیشتر خوانندگان این گزارش، ابتدا به معرفی پول رمز نگاری شده به طور مختصر پرداخته می شود.
پول رمزنگاری‌شده یک نوع پول خصوصی شبیه به نظام طلا و نقره است که متعلق به هیچ دولت یا حکومتی نیست و نیازی به نهادهای واسط مانند بانک مرکزی ندارد. به عبارت دیگر نهاد متولی و ناظر در آن وجود ندارد و افراد می توانند بدون نیاز به شخص ثالث، اقدام به مبادله و انتقال پول نمایند. این پول دیجیتال و مجازی، غیرمتمرکز بوده و هیچ واسطه¬ای برای نقل و انتقال وجوه وجود ندارد؛ به همین دلیل دربردارنده مزیت هایی همچون سرعت بالای انتقال و هزینه پایین تراکنش می باشد.
این تمرکز زدایی و انحصار شکنی (اصل آزادی در معاملات)، به نظام نقدین در صدر اسلام نزدیکتر است و هیچ فرد و دولتی نمی تواند به خاطر منافع شخصی خود بر روی دارایی های سایر مردم اثر بگذارد. چیزی که در سیاست های پولی نادرست کشورها مشاهده می شود مانند سیاست های آمریکا به واسطه دلار بر دیگر پول ها.
در مرحله پیاده سازی این نظام پولی است که نیاز به انجام این پژوهش احساس شد. در این پژوهش به این سؤال اساسی پرداخته شده است که از منظر فقه اسلامی آیا این پول رمز نگاری شده در مرحله اجرا با موازین اسلامی تطابق دارد یا خیر؟.
برای پاسخ به این سوال لازم بود یکی از انواع این پول های رمز نگاری شده که در حال حاضر بیش از سایر انواع این پول ها در کشور ما مورد استفاده قرار گرفته است، مورد مداقه و کنکاش قرار گیرد که در این پژوهش، رمز ارز «بیت کوین» انتخاب شده است.
این پژوهش از روش «اجتهاد چند مرحله ای» استفاده کرده است. در این روش بعد از تحلیل تفصیلی یک موضوع، بعدهای مختلف فقهی مسئله به وسیله پژوهشگر بررسی می شود. سپس با شناسایی خبرگان مالی اسلامی، نظرهای تخصصی فقهی درباره مسئله مورد نظر دریافت شده و پس از پردازش اطلاعات دریافتی، بحث ها جمع بندی می شود و در صورت اختلاف نظر، پژوهشگر بایستی به تبادل نظر بین خبرگان بپردازد. زمانی که پژوهشگر به اطمینان کافی رسید، با بیان نکته های لازم و ضروری، مسئله را جهت استفتاء به مراجع تقلید عرضه می کند و در صورت تایید مراجع، پاسخ نهایی فقهی درباره مسئله مورد نظر به دست می آید.
از این رو نگارنده در این کتاب، بر اساس روش مذکور، محورهای فقهی مسئله با رویکردهای فقه فردی و حکومتی را استخراج کرده و با استفاده از نظر خبرگان مالی اسلامی و مراجع عظام تقلید به تبیین و تشریح این مسئله پرداخته است.
طبق پژوهش صورت گرفته، در قدم اول در رابطه با پول رمز نگاری شده فلسفه و هدف این پول مورد تایید اسلام و مشابه طلا و نقره است، زیرا مانع از تأثیر دیگران بر روی دارایی های(ملکیت) افراد بدون اجازه و اختیار آنان می شود و افراد در فضایی آزاد می توانند به نقل و انتقال پول بپردازند، بدون این که نیازمند دادن هزینه یا کارمزدی به شاخص ثالث و فاش شدن حوزه حریم خصوصی و اطلاعات کاربران آن باشد.
بررسی های فقهی، آرای نخبگان و استفتاء از مراجع عظام توسط پژوهشگر نشان داد که بیت‌کوین اگرچه از منظر فقه فردی و احکام ثمن و مثمن دارای اشکال نمی باشد اما به دلیل خطرات و ریسک های مذکور، اقتصاد کشور و سرمایه مسلمین را تهدید می‌نماید و دارای شبهه ضرر و ضرار است، لذا استفاده از بیت‌کوین از منظر شریعت و فقه حکومتی بدون اشکال نمی باشد. این در حالی است که سایر رمزینه‌ارزها مانند اتریوم و ریپل باید به طور مجزا با همین روش و مدل پژوهش بررسی شوند و این امکان وجود ندارد که برای کلیه آن‌ها حکم واحدی اعلام نمود.
کتاب ««مقدمه ای بر پول رمز نگاری شده؛ مبانی فنی، مالی و فقهی» در قطع رقعی با قیمت ۳۰۰۰۰۰هزار ریال و در ۱۵۹ صفحه از سوی انتشارات دانشگاه امام صادق علیه السلام، روانه بازار نشر دانشگاهی شده است.
نظر شما