خبرگزاری مهر، گروه استانها: زرشک از جمله ظرفیت‌های خراسان جنوبی بوده که سالانه بخش قابل توجهی از صادرات را به خود اختصاص می‌دهد. امروزه علی رغم جولان بی آبی در این دیار کویری، هزاران نفر از کاشت و خرید و فروش زرشک ارتزاق می‌کنند.
به گفته هنرمندان، نه تنها این یاقوت‌های سرخ ارزش بالایی دارد بلکه شاخ و برگ‌های این درخت مقاوم هم فواید ممتازی دارد. در حالی که کشاورزان خراسان جنوبی سالانه صدها تن چوب خشک زرشک را می‌سوزاند، دیگر کشورها مانند چین برای استفاده از آن رایزنی می‌کنند.
چوبی که پیش روی اهل هنر طلا نام دارد و در آثار هنری، معرق و منبت کاری و ساخت زیور آلات نقش فراوانی ایفا می‌کند، در نگاه غفلت کشاورزان، تنور سرنوشت نهایی اش می‌شود.
آنچه مسلم است، کشاورزان تنها مقصر نیستند بلکه متهم اصلی در ارزش به باد رفته از این چوب‌ها، متولیان بوده که نه تنها در خصوص اهمیت شاخه‌های خشک آگاه سازی نداشته بلکه تاکنون هیچ برنامه‌ای برای ورود به این عرصه و خلق ثروت ندارند.
از سویی دیگر کشاورزان معتقدند که اگر نهادی برای خرید شاخ و چوب زرشک پای کار باشد نه تنها آینده این طلای فراموش شده با خلق آثاری زیبا گره زده می‌شود بلکه سودی زیادی هم عاید کشاورزان می‌شود.
نمی‌توان چوب‌های خشک را انبار کرد
یکی از شهروندان قاینی که در کار کشاورزی و کشت زرشک است، در گفت و گو با مهر بیان کرد: هر ساله در فصل خواب درخت، شاخ و برگ اضافی را جدا می‌کنیم.
رضا مولایی ادامه داد: این کار باعث می‌شود که درخت محصول بیشتری بدهد و شاخه‌های جدیدی برویاند.
وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه سرنوشت چوب‌های بریده شده چه می‌شود، گفت: برای پختن نان و ایجاد آتش استفاده می‌کنیم چراکه کاربرد دیگری ندارد.
مولایی با بیان اینکه نزدیک به ۷۰۰ اصله درخت دارم و هر سال تعداد قابل توجهی از آنها هرس می‌شود، گفت: نمی‌توان چوب‌های هرس شده را انبار و نگهداری کرد بنابراین آنها را می‌سوزانیم.
وی بیان کرد: در شرایطی که به دلیل سخت گیری منابع طبیعی و محدود بودن استفاده از درختان موجود در طبیعت، چوب‌های خشک زرشک برای سوزاندن در تنور بسیار مناسب است.
عدم آگاهی کشاورزان از ارزش چوب‌های طلایی
یکی دیگر از کشاورزان هم در گفت و گو با مهر بیان کرد: درخت به طور طبیعی هر ساله نیازمند برش و هرس است.
موسی اسماعیلی با بیان اینکه نباید از بریدن شاخه‌های خشک و اضافی درختان زرشک غافل شد، اظهار کرد: درخت هم مانند هر موجود جانداری نیازمند پیرایش است.
وی ادامه داد: کشاورزان مهمویی هم هر ساله در فصل مناسب سال، نه تنها زرشک بلکه تمام درختانشان را هرس می‌کنند تا محصول بهتری بدهد.
اسماعیلی با بیان اینکه چوب زرشک برای برافروختن آتش و به ویژه پخت نان بسیار مناسب است، گفت: بسیاری از کشاورزان این چوب‌های خشک را برای سوزاندن استفاده می‌کنند چرا که کاربرد دیگری ندارد.
وی که گویی از ارزش این چوب‌های طلا غافل است، گفت: سالانه بخش قابل توجهی چوب خشک از هرس درختان تولید می‌شود که فقط برای سوزاندن کارایی دارد.
اسماعیلی در پاسخ به گفته خبرنگار مهر مبنی بر اینکه می‌توان از این چوب ها آثار هنری زیبایی خلق کرد، گفت: بسیاری از کشاورزان از این موضوع بی اطلاع بوده و هنر این کار را هم ندارند.
این کشاورز قاینی افزود: اگر نهادی برای خرید چوب‌های زرشک وجود داشته باشد، نه تنها سودی عاید کشاورزان می‌شود بلکه این چوب‌ها به جای خاکستر، به پول تبدیل می‌شوند.
کوتاهی مسئولان
یکی دیگر از کشاورزان در گفت و گو با مهر با اشاره به سوزاندن چوب و شاخه‌های خشک درختان زرشک بیان کرد: کشاورزان از این چوب‌ها به عنوان ساخت آغل برای گوسفندان، ایجاد حصار و سوزاندن استفاده می‌کنند.
حسن حسینی با طرح این پرسش که مگر چند تیکه چوب خشک و بی جان کارایی دیگری هم دارد؟ گفت: با توجه به وجود خار در شاخه‌های درختان زرشک، نمی‌توان آنها را نگهداری کرد.
وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا می‌دانید از این چوب‌ها می‌توان در آثار هنری استفاده‌های زیادی کرد، گفت: من و بیشتر کشاورزان این استان از این موضوع اطلاعی نداریم.
حسینی ادامه داد: در چنین شرایطی، کوتاهی از مسئولان است چراکه می‌توانند با آگاه سازی کشاورزان و خریداری چوب‌ها، مانع سوزاندن آنها شوند.
وی با بیان اینکه کشاورزان که به دنبال کسب سود و ارتزاق هستند، گفت: اگر باز هم پای دلال‌ها به میان نیاید، می‌توان از این موضوع در راستای منفعت کشاورزان و تولید ارزش برای استان به نحو احسن استفاده کرد.
چوب‌های بی جان، جان می‌دهند
یک هنرمند فعال در عرصه منبت کاری در گفتگو با مهر بیان کرد: چوب زرشک به دلیل رنگ و الیاف خاص، بعد از خاتم کاری در ساخت انواع زیور آلات کاربردهای زیادی دارد.
وی با بیان اینکه بافت طبیعی چوب زیبایی خاصی دارد، اظهار کرد: کمتر کسی در خراسان جنوبی و حتی سطح کشوری نسبت به این خواص زیبا آگاهی دارد.
وی با اشاره به نحوه استفاده از چوب بیان کرد: چوب‌ها زرشک را در کارگاه به شکل‌های خاص برش داده و بعد از جلا برای جان دادن به تابلو ها استفاده می‌کنیم.
این هنرمند بیان کرد: ارزش اقتصادی چوب برای صنعت معرق و منبت کشور پنهان مانده و نیازمند آگاه سازی است.
وی با بیان اینکه رنگ چوب زرشک کاملاً منحصر به فرد بوده و در هیچ چوب دیگری دیده نمی‌شود، گفت: عرض تنه درخت زرشک کم بوده بنابراین در معرق بسته به طرح اولیه، برای قسمت‌های کوچک مثل گل‌ها یا نقش و نگار قالی یا حتی لباس از این چوب استفاده می‌شود.
وی بیان کرد: همچنین در کارهای رزینی، برای سازه‌هایی که اولویت با طیف رنگی در یک بخش از اثر است، از این چوب استفاده می‌شود.
چینی‌ها دست به کار شدند
یک کارشناس گیاهان دارویی در گفت و گو با مهر با اشاره به خواص قسمت‌های مختلف درخت زرشک بیان کرد: زرشک یکی از گیاهان کم آب بر بوده که با توجه به شرایط جغرافیایی خراسان جنوبی، یکی از محصولات استراتژیک این منطقه به شمار می‌رود.
محسن پویان با اشاره به خواص ریشه و پوست ساقه درخت زرشک، گفت: این اجزای درخت زرشک کبد را پاک و تقویت و اعمال دستگاه گوارش را منظم می‌کند.
وی با بیان اینکه همچنین سو هاضمه، بی‌اشتهایی و رماتیسم را برطرف می‌کند، اظهار کرد: برای رفع یبوست، درمان یرقان و زردی و معالجه بواسیر مفید است.
پویان بیان کرد: با توجه به الیاف و رنگ خاص چوب زرشک، از آنها در هنر منبت کاری، معرق کاری و زیور آلات استفاده می‌شود.
وی با بیان اینکه استفاده و فرآوری چوب زرشک در استان ناشناخته است، گفت: سالانه ده‌ها تن از این چوب به هدر می‌رود.
این کارشناس گیاهان دارویی اظهار کرد: این در حالی است که چینی‌ها وارد میدان شده، چوب زرشک را خریداری کرده و بعد از فرآوری وارد ایران می‌کنند.
متأسفانه نه تنها هنرمندان کمی در خراسان جنوبی نسبت به ارزش اقتصادی چوب اشرافیت دارند بلکه این ثروت پنهان برای صنعت معرق و منبت کشور هم ناشناخته بوده و اگر دیر جنبیده شود، چینی‌ها بازار پر سود فرآوری چوب زرشک را تصاحب می‌کنند.
۰۴:۱۵ - ۱۴۰۰/۰۱/۰۵
نظر شما