فعالان فضای مجازی از دولت آینده چه انتظاراتی دارند

به گزارش خبرنگار مهر، نشست هم اندیشی فعالان فضای مجازی پاک با موضوع توقعات و انتظارات نخبگان و فعالان فضای مجازی از دولت آینده و مطالبات از رئیس جمهور، برگزار شد.

در این نشست رسول جلیلی عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی با تاکید بر اینکه رئیس جمهور به دلیل اینکه ریاست شوراهای عالی همچون فضای مجازی، امنیت ملی و انقلاب فرهنگی را به موازات ریاست دولت بر عهده دارد، نقش بسیار زیادی در سمت و سوی فضای مجازی کشور خواهد داشت، گفت: اینکه برخی می‌گویند رئیس جمهور کاره‌ای نیست به هیچ عنوان درست نبوده و وی قدرت و اختیار ۱۰۰ درصدی در سیاستگذاری کشور دارد.

وی با اشاره به نمونه بارز قدرت رئیس جمهور گفت: در شورای عالی فضای مجازی هر چه داد زدیم چون رئیس جمهور نخواست، حتی اتفاقی که به صلاح کشور بود نیافتاد. از سوی دیگر به دلیل همین قدرت، مصوبات شورای عالی فضای مجازی با سمت و سو دادن به عدم اجرا، به مرحله اجرا نرسید. رئیس جمهور در نظام جمهوری اسلامی همه کاره است و قدرت دارد و به راحتی می‌تواند مصوبه مجلس و مصوبه شورای عالی فضای مجازی را به بهانه‌های مختلف اجرا نکند. رئیس جمهور قدرت این را دارد که بتواند جلسه شورای عالی را در عرضه یک هفته، دوبار برگزار کند و یا اینکه ماه‌ها بگذرد و کشور در تب فعل و انفعالات فضای مجازی منتظر یک تصمیم از سوی شورای عالی باشد اما رئیس جمهور آن جلسه را تشکیل ندهد.

جلیلی افزود: با این وجود انتخاب رئیس جمهور دولت آینده بسیار دارای اهمیت است و کمترین انتظار این است که رئیس دولت آینده حداقل دغدغه جمهوری اسلامی و انقلاب و دغدغه اقتدار در فضای مجازی را داشته باشد.

عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی وجه غالب دهه آینده را فضای مجازی عنوان کرد و گفت: رئیس جمهور آینده باید متقاعد به مفهومی به نام «رایا ایران» و یا «رایا جمهوری اسلامی» شود. چرا که همه چرخ‌های کشور از این پس روی ریل‌های فضای مجازی حرکت می‌کند.

وی بر لزوم داشتن حکمرانی روابط بین الملل و ساماندهی قدرت سایبری تاکید کرد و گفت: در قیاس با اینترنت، رئیس جمهور باید «ایرانت» را قبول کند که یک فضای مجازی گسترده در نقاط مختلف جمهوری اسلامی با کیفیت خوب، ارزان، در دسترس و در عین حال متصل به اینترنت جهانی است. رئیس جمهور باید قبول کند که در عرصه فضای مجازی نیز ما با دشمن مواجه هستیم و باید داشتن استقلال در فضای مجازی، موضوعیت پیدا کند. در همین حال موضوع مدیریت بر تنظیم گری بین المللی فضای مجازی از دیگر انتظارات است. چرا که ما معتقدیم نباید فقط آمریکا بر این فضا مدیریت کند.

دکتر جلیلی با تاکید بر اینکه ما باید در کشور شورای امنیت فضای مجازی داشته باشیم تا در معاهدات در شرف انجام بین المللی در این فضا، ایفای نقش کنیم، ادامه داد: رئیس جمهور آینده باید سیاستگذاری پیش دستانه‌ای در قبال فناوری‌های نوظهور مانند هوش مصنوعی، ۵G، اینترنت اشیا و اینترنت ماهواره‌ای داشته باشد تا این فناوری‌ها به صورت قانونمند و تحت مدیریت حاکمیت، در کشور توسعه یابند.

به گفته این استاد دانشگاه، اگر رئیس جمهور به عنوان رئیس شورای عالی فضای مجازی، دبیر شورا و وزیر ارتباطات مثلث وفاق در حوزه فضای مجازی را تشکیل دهند و به استقلال و اقتدار ما در فضای مجازی باور داشته باشند و جربزه ایران را در فضای مجازی به منصه ظهور برسانند، مشکلات رفع خواهد شد.

وی با تاکید بر اینکه نگاه جناحی به فضای مجازی نباید داشته باشیم، گفت: در همین حال باید نگاه بی ارزشی به داده را در کشور اصلاح کنیم. چرا که داده منابع غنی است که باید ملی شود و حاکمیت در فضای مجازی با اتکای داده باید شکل گیرد.

حکمرانی نوین در فضای مجازی طراحی شود

آرش وکیلیان کارشناس فضای مجازی نیز در این نشست با تاکید بر اینکه باید تلقی مان از فضای مجازی شفاف باشد، گفت: اینکه فضای مجازی به عنوان خدمت و ظرفیت فنی و اجتماعی در نظر گرفته شود که متناسب با جامعه خودمان به آن سر و شکل می‌دهیم، در طرح شبکه ملی اطلاعات آمده و اگر رئیس جمهور آینده اراده و درکی از اهمیت موضوع داشته باشد، می‌تواند در ۴ سال این اهداف را محقق کند.

وی گفت: اما فراتر از آن نیاز است که رئیس جمهور طرحی در فضای مجازی داشته باشد که دیگر فقط ظرفیت‌های فنی و اجتماعی نیست. فضای مجازی نوع مناسبات جامعه را تغییر می‌دهد و لازم است که رئیس جمهور آینده، طرحی متناسب با حکمرانی در این شرایط داشته باشد. رئیس دولت باید ایده‌های الهام بخشی فراتر از دولت الکترونیک و پروژه‌های فناوری اطلاعات، برای تحول دولت به کار گیرد. به بیان کلی‌تر نیاز است که طرحی از حکمرانی نوین در فضای مجازی از سوی رئیس جمهور ارائه دهد.

وکیلیان تاکید کرد: هم اکنون برخی کشورها طرح حکمرانی نوین را ارائه کرده اند که جایگاه فضای مجازی هر کشور و نسبت آن با قدرت‌های اجتماعی مختلف از جمله پلتفرم‌ها و اعمال حکمرانی روی آنها، مشخص است.

وی گفت: اگر رئیس جمهور آینده طراح سیاست نباشد، به طور قطع تنها نقش مجری پروژه را خواهد داشت.

مطالبات فضای مجازی از رئیس جمهور در ۵ لایه

محمدحسین سیاح طاهری کارشناس فضای مجازی نیز در این نشست با اشاره به لایه مختلف در ترسیم فضای مجازی و انتظاراتی که رئیس جمهور برای مواجهه با این موضوعات می‌رود، گفت: در لایه فنی و تکنیکال، اشراف رئیس جمهور به لایه زیرساخت مهم است و انتظار این است که رئیس جمهور آینده کلان پروژه‌هایی که بر زمین مانده اند را دقیق‌تر پیگیری کنند. در این زمینه مهمترین لایه فنی، شبکه ملی اطلاعات است و رئیس جمهور باید برنامه‌های عملیاتی برای رسیدن به سطح مطلوب این پروژه ارائه دهد. در همین حال بحث سیستم عامل ملی به عنوان یک زیرساخت مهم در عرصه نرم افزاری و فضای مجازی کشور مطرح است. ابر پروژه پیام رسان ملی که با وجود تلاش‌های زیادی مثمر ثمر واقع نشد، بحث جویشگر ملی و مرورگر ملی و خودکفایی در ابزار دسترسی و دیوایس برای برآورده کردن نیازهای داخلی از دیگر مواردی است که رئیس جمهور در این لایه باید مورد توجه قرار دهد.

وی گفت: در لایه سیاسی بحث استقلال و حفظ مرزهای دیجیتال و به طور کل مرزهای حاکمیت ملی در عرصه فضای مجازی و امکان اعمال حاکمیت در مرزهای دیجیتال مطرح است. موضوع امنیت فضای مجازی برای فراهم کردن امنیت سرویس‌های حیاتی و پرکاربرد، قدرت در فضای مجازی (قدرت سایبری و قدرت نرم) به این معنی که مردم تحت تأثیر عملیات روانی دشمن و جنگ اطلاعاتی و شناختی قرار گیرند از دیگر موضوعاتی است که رئیس جمهور آینده باید برای آن برنامه داشته باشد. در زمینه روابط بین الملل نیز رابطه با قدرت‌های مرسوم و موجود فضای مجازی و ارتباط عمیق و دقیق با کشورهای منطقه و همکاری چند جانبه با کشورهایی که در عرصه فضای مجازی با ما همسو هستند، از دیگر مطالبات است.

این کارشناس با اشاره به لایه اقتصادی فضای مجازی که بحث اشتغال دیجیتال، دولت الکترونیک، بیمه و مالیات در فضای مجازی را در بر می‌گیرد و لازم است که از تولیدکننده داخلی با جهتگیری درست، حمایت شود، گفت: در لایه اجتماعی و فرهنگی، محتوای فضای مجازی مطرح است. میزان آزادی‌های عمومی مردم، خبرنگاران و احزاب باید در این فضا تعریف شود. اسلامیت در فضای مجازی با تاکید بر داشتن فضای مجازی پاک، مفید و ایمن از دیگر مطالبات از رئیس جمهور آینده است.

وی با بیان اینکه در لایه حقوقی و قضائی، رئیس جمهور آینده باید به سرعت اسناد بر زمین مانده در سیاستگذاری در شورای عالی فضای مجازی و شوراهای کلان دیگر را به تصویب برساند و اسناد جدیدی در لایه سیاستگذاری به عنوان قرارگاه اصلی فضای مجازی کشور به تصویب برساند، گفت: در زمینه قانونگذاری در بسیاری از موارد در فضای مجازی خلأ قانونی داریم و دولت باید متناسب با خلأ موجود، به مجلس لایحه دهد.

سیاح طاهری گفت: انقلاب اسلامی در فضای مجازی هنوز محقق نشده و امیدواریم در دولت آینده طلیعه حکمرانی اسلامی بر فضای مجازی را ببینیم.

نگاه تخصص محور باید از نگاه سیاست کاری جدا شود

در این نشست همچنین محمدمهدی حبیبی کارشناس فضای مجازی با تاکید بر اینکه فضای مجازی کشور مسموم است و رئیس جمهور آینده باید این فضا را از بین ببرد، گفت: باید نگاه تخصص محور در حوزه فضای مجازی جایگزین نگاه سیاستکارانه شود.

وی گفت: مدیریت بر فضای مجازی صرفاً مساله فنی نیست و موضوعات سیاسی و فرهنگی نیز با آن درگیر است. زندگی کردن در فضای مجازی نیازمند سواد پایه است و تا زمانی که طرح واحد، حرف واحد و همکاری در این فضا وجود نداشته باشد، نمی‌توان به آینده خوشبین بود.

این کارشناس با بیان اینکه صرف تغییر دولت مشکل فضای مجازی ما را حل نمی‌کند و ما طرح واحدی وابسته به آرمان‌های انقلاب در این فضا نداریم، گفت: دوستان تاکیدشان بر تحقق ۱۰ درصدی اقتصاد دیجیتال است و سوال اینجا است که رسیدن به این رقم در فضایی که یک سرویس پایه داخلی در کشور وجود ندارد به چه معنایی است؟ آیا این اقتصاد به امضای امثال ترامپ و بایدن وابسته نیست؟

وی با انتقاد از عملکرد مسئولان وزارت ارتباطات در دفاع از پلتفرم کلاب هاوس و جرایم درنظر گرفته شده برای اپراتورها گفت. گوگل نرم افزار تلگرام طلایی را روی گوشی ۴۰ میلیون کاربر ایرانی به صورت بی شرفانه ای حذف کرد و وزارت ارتباطات در دفاع از حقوق مردم کاری نکرد. اما اختلال در سرویس خارجی کلاب هاوس را تضییع حق مردم می‌داند. وزارت ارتباطات فقط بلد است برای داخلی‌ها شاخ و شانه بکشد.

در این نشست ابوالقاسم رجبی کارشناس فضای مجازی نیز با تاکید بر اینکه از نظر قانونگذاری فضای مجازی در وضعیت ضعف قرار داریم و آنهایی که ایده فضای مجازی پاک را دنبال می‌کنند صدایشان به نهادهای قدرت نمی‌رسد، تاکید کرد: رئیس جمهور آینده باید به سمت کارکردهای مؤثر در این فضا برود. دولت آینده باید از ظرفیت لوایح ۵ گانه ای که وزارت ارتباطات قول تصویب آنها را داده بود اما به آن عمل نکرد، استفاده کند.

وی گفت: ما به مانع زدایی در کسب و کارهای فضای مجازی نیاز داریم و این یک مطالبه از رئیس جمهور آینده است. برای شروع یک کسب و کار با بروکراسی عظیمی روبرو هستیم که ربطی به جناح‌های سیاسی ندارد و صدور مجوزهای متعدد در این فضا، به نقض حقوق بخش خصوصی می‌انجامد.