نام گذاری امام حسن مجتبی(ع) توسط پروردگار متعال

حجت الاسلام حاجیان قمی در گفتگو با خبرنگار مهر، ضمن تبریک میلاد کریم اهل بیت حضرت امام حسن مجتبی (علیه السلام) گفت: در خصوص تاریخ ولادت با سعادت امام حسن مجتبی (علیه السلام) اختلاف وجود دارد اما بر طبق قول مشهور، آن حضرت در روز پانزدهم ماه مبارک رمضان سال سوم هجری، در شهر مدینه چشم به جهان گشود.

نام گذاری امام حسن مجتبی (علیه السلام) توسط پروردگار متعال

استاد حوزه علمیه قم با بیان جریان نامگذاری امام حسن مجتبی (علیه السلام) افزود: امیرالمؤمنین (علیه السلام) او را نزد پیامبر خدا (صلی‌الله علیه و آله) برد، سپس رسول خدا (ص) پرسید آیا برای او نامی نهاده‌اید؟ امیر مؤمنان عرض کرد: بر شما در نامگذاری او سبقت نمی‌گیرم. آن حضرت نیز فرمود: من هم بر پروردگار خود سبقت نمی‌گیرم. پس از آن، خداوند متعال جبرئیل را نازل کرد و فرمود: از برای محمد پسری متولد شده، سلام مرا به او برسان و تهنیت و تبریک بگو و بگو که علی نسبت به تو به منزله هارون است نسبت به موسی، پس او را به اسم پسر هارون نام گذاری نما، اسم پسر هارون به زبان عربی «حسن» است. آنگاه رسول خدا (صلی‌الله علیه و آله و سلم) گوسفندی را قربانی کرد و پس از تراشیدن موی سر آن مولود مبارک، به اندازه وزن آن، نقره صدقه داد و با دستان مبارکش نوعی عطر مخلوط، به نام «خَلوق» به سر آن حضرت مالید. امام مجتبی (علیه السلام) در خانه وحی، دوران کودکی را سپری نمود و قریب هفت سال از عمر شریفش آن حضرت با حیات پربار خاتم الانبیا (صلی‌الله علیه و آله و سلم) مصادف بود و در کنار وجود نورانی رسول اعظم (صلی‌الله علیه و آله و سلم) رشد پیدا کرد.

امام حسن (علیه السلام) عابدترین در زمان خود

حجت الاسلام حاجیان قمی با بیان گوشه‌ای از مراتب زهد و عبادت کریم اهل بیت امام حسن مجتبی (علیه السلام)، افزود: از امام ششم شیعیان امام جعفر صادق (علیه السلام) نقل است که حسن بن علی (علیه السلام)، عابدترین اهل زمان خود بود، زاهدترین و فاضل‌ترین آنان بود، اگر حج می‌نمود پیاده و گاه با پای برهنه می‌رفت و هرگاه مرگ و قبر و برانگیختن قیامت را به یاد می‌آورد، می‌گریست. اگر به نماز می‌ایستاد بندهای بدنش می‌لرزید، و اگر بهشت و دوزخ را به یاد می‌آورد همچون مار گزیده به خود می‌پیچید و از خدا بهشت را مسالت می‌نمود و از آتش دوزخ به خدا پناه می‌برد و هرگاه آیه «یا ایّها الذین آمنوا» را تلاوت می‌کرد، می‌فرمود: لبیک اللهم لبیک. در هیچ حالی از احوالش دیده نمی‌شد مگر اینکه ذاکر خداوند سبحان بود و زبانش راست‌گوترین و پیامش فصیح‌ترین بود.

شهرت به کریم اهل بیت (علیهم السلام)

پژوهشگر تاریخ اسلام با اشاره به جود و بخشش و کرامت امام حسن مجتبی (علیه السلام)، تصریح کرد: فردی از چادرنشینان خدمت امام مجتبی (علیه السلام) شرفیاب شد. قبل از آنکه اظهار نیاز کند، حضرت امر فرمود که هرچه هست، به او بدهند. وقتی به سراغ خزانه رفتند، مبلغ بیست هزار درهم یافتند و همه را به سائل نیازمند دادند. مرد سائل که از رفتار سخاوتمندانه امام شگفت زده شده بود، عرض کرد: آقای من! چرا به من فرصت ندادید تا نیاز خود را بیان کنم و در مدح شما سخن بگویم؟ امام در پاسخ فرمود: «ما گروهی هستیم که بخشش‌هایمان تازه و بی درنگ صورت می‌گیرد». امام مجتبی (علیه السلام) در جود و کرم از همگان سبقت گرفته بود، آن چنان که با انفاق‌های خداپسندانه، دست از دارایی‌های خویش می‌کشید و همه را در راه رضای حضرت حق تعالی تقدیم می‌کرد. در واقع این کرامت و سخاوت، بیانگر بی اعتنایی آن حضرت به مظاهر فریبنده دنیا بود. فلذا در همین مورد نقل شده است: «امام مجتبی (علیه السلام) در طول عمر خود، دو بار تمامِ اموال و دارایی خود را در راه خدا بخشید و سه بار ثروت خود را به دو نیم تقسیم کرد و نصف آن را برای خود نگهداشت و نصف دیگر را در راه خدا بخشید.» امام مجتبی (علیه السلام) نسبت به جاهلان امت و فریب خوردگان دستگاه معاویه در آن زمان نیز، قلبی رئوف و دلی مهربان داشت. گرچه آنها بر اثر فریب دشمنان با هتّاکی و بی حرمتی با امام برخورد می‌کردند، اما امام هیچگاه از سخنان بیهوده آنان غضبناک نمی‌شد و با لطف و مهربانی آنها را نوازش می‌کرد و به رفع نیازهایشان همت می‌گماشت. آنان نیز با دیدن برخوردهای خاضعانه امام به حیرت می‌افتادند و در اندک مدّت از گفته‌های خویش ندامت می‌جستند و اظهار پشیمانی می‌کردند. نمونه بارز فروتنی امام با فقر زدگان فرهنگی و دین باختگان بی هویّت، ملاقات با آن مرد اهل شام است که تحت تأثیر تبلیغات مسموم دستگاه اموی، به اهانت به امام مجتبی (علیه السلام) پرداخت ولی پس از برخورد کریمانه حضرت، پشیمان شد و از کردارش عذرخواهی نمود.

فضائل و مناقب امام حسن مجتبی (علیه السلام)

حجت الاسلام حاجیان قمی در ادامه افزود: از برجسته‌ترین فضائل امام مجتبی (علیه السلام) این است که او جز اصحاب کساء و آل عبا و از اهل بیت پیامبر گرامی اسلام (صلی‌الله علیه و آله و سلم) است؛ اهل بیتی که آیات فراوانی در شأن ایشان نازل شده است. آیه تطهیر از جمله آن آیات است: عمر بن ابی سلمه (پسر همسر رسول خدا صلی‌الله علیه و آله وسلم) می‌گوید: پیامبر در خانه امّ سلمه حضور داشت که این آیه نازل شد: «انّما یُریدُ اللّه لیُذهب عنکم الرّجس اهل البیت و یطهّرکم تطهیراً»؛ خداوند اراده کرده است که از شما اهل بیت (علیهم السلام)، پلیدی را بزداید و پاکیزگیتان بخشد. در این هنگام حضرت، دخترش فاطمه و پسرانش حسن و حسین (علیهم السلام) را فراخواند و عبایی را بر سر آن‌ها افکند و در حالی که علی پشت سر او ایستاده بود، فرمود: «اللّهمّ هؤُلاء اهلُ بیتی فَاذْهبْ عَنهُمُ الرّجسَ و طَهِّرْهُم تَطهیراً؛ پروردگارا! اینان اهل بیت (علیهم السلام) من هستند، پس پلیدی را از آنان دور فرما و آنان را پاکیزه گردان». امّ سلمه از آن حضرت پرسید: آیا من نیز جزو آنان هستم؟ رسول خدا (صلی‌الله علیه و آله و سلم) پاسخ داد: «تو در جایگاه خودت هستی، جایگاه تو بسیار نیکو است».حضور امام مجتبی (علیه السلام) در جریان «مباهله» نیز نشانه اعتبار و اهمیّتی است که رسول خدا (صلی‌الله علیه و آله و سلم) برای امام مجتبی (علیه السلام) قائل شده است. و نیز حضور آن حضرت در «بیعت رضوان» و بیعت نمودن پیامبر با او (علیهم السلام)، جایگاه رفیع آن امام همام را نشان می‌دهد.

زندگی امام حسن (علیه السلام) در اختناق کامل

استاد حوزه علمیه قم با بیان دوران سخت زندگی امام مجتبی (علیه السلام)، تاکید کرد: امام حسن (علیه السلام)، پس از شهادت پدر بزرگوار خود به امر خدا و طبق وصیت آن حضرت، به امامت و خلافت رسید و نزدیک به شش ماه به اداره امور مسلمین پرداخت و در این مدت معاویه که دشمن سرسخت امام علی و خاندان او (علیهم السلام) بود و سال‌ها به طمع خلافت جنگیده بود، به سمت عراق لشکر کشید و بر طبل جنگ می‌کوبید و از سوی دیگر، سرداران و لشکریان امام حسن (علیه السلام) را تدریجاً با پول‌های گزاف و نویدهای فریبنده اغوا نمود و لشکریان را بر آن حضرت شورانید تا جایی که بعضی افراد داخل در خیمه حضرت شده و اقدام به ترور حضرت و مجروح نمودن ایشان کردند. که در نهایت آن حضرت مجبور به صلح با معاویه شد، خلافت ظاهری را با شرایطی به معاویه واگذار نمود. معاویه نیز که خلافت اسلامی را در قبضه خود می‌دید وارد عراق شده و در یک سخنرانی عمومی، شرایط صلح را الغاء نموده و از هر راه ممکن استفاده کرد و سخت‌ترین فشار و شکنجه را بر اهل بیت (علیهم السلام) و شیعیان ایشان روا داشت و از شرایطی که در صلح با امام به آن متعهد شده بود تخطی نمود و آن شرایط را زیرپا گذاشت.

صلح امام حسن (علیه السلام) مفیدترین کار برای اسلام

حجت الاسلام حاجیان قمی با اشاره به مهمترین واقعه زمان حیات امام مجتبی (علیه السلام) یعنی صلح با معاویه، گفت: امام حسن (علیه السلام)، مسئولیت امامت مسلمین را در فضایی بسیار مضطرب و ناآرام و در وضعی کاملاً پیچیده و پر کشاکش که در پایان زندگانی پدر بزرگوارش امیرالمومنین حضرت علی (علیه السلام) بروز کرده بود به عهده گرفت. امام حسن (علیه السلام) حکومت خود را با مردمی شروع کرد که به مکتبی بودن مبارزه و هدف‌های آن، ایمان واضح و کاملی نداشتند و نسبت به دیدگاه‌های اعتقادی در خصوص اصول مبارزه و جهاد با دشمن متزلزل بودند، ضمن اینکه به گروه‌ها و دسته‌های مختلفی تقسیم شده بودند. در این شرایط بسیار سخت و پیچیده، مفیدترین کار برای اسلام و مسلمین، صلح بود. این عمل مفید برای کسانی که آگاهی تاریخی و اسلامی ندارند، مورد شک است که چرا امام حسن (علیه السلام) با معاویه صلح کرد و چرا مثل امام حسین (علیه السلام) قیام ننمود؟! مطلبی که قبل از هر چیز لازم است متذکر شویم، این است که قیام امام حسین (علیه السلام) بعد از گذشت بیست سال از صلح امام حسن (علیه السلام) واقع شده است. امام حسین (علیه السلام)، ده سال با حضرت امام حسن (علیه السلام) و در زمان امامت آن حضرت همراه ایشان بود و تابع نظر امام حسن (علیه السلام) بود. سیدالشهدا (علیه السلام) ده سال بعد از امام حسن (علیه السلام)، امام بود و در امامت اختیار تام داشت، ولی قیام نکرد و قیام ایشان پس از ده سال از امامتش به وقوع پیوست. خود این مطلب دلیلی است که قیام، زمینه و اقتضا می‌خواهد و در آن بیست سال، چنین زمینه و اقتضایی نبوده است.

حلم و بردباری مثال‌زدنی برای دوست و دشمن

وی با اشاره به حلم و بردباری فوق‌العاده آن حضرت در نگاه دوست و دشمن، افزود: نقل شده است که؛ معاویه، مروان را به عنوان امیر مدینه تعیین کرد و او هر جمعه بر فراز منبر نمازجمعه، به امیرالمؤمنین (علیه السلام) ناسزا می‌گفت، پس از شهادت امام مجتبی (علیه السلام)، زیر پیکر مطهر آن حضرت گریه می‌کرد. امام حسین (علیه السلام) رفتار او را در حیات آن حضرت به او تذکر داد که چه مصیبت‌ها بر او وارد کردی، گفت: با کسی آن رفتار را کردم که حلم او از کوه سنگین‌تر بود. امام حسن مجتبی (علیه السلام) شخصیتی است که دشمن، بردباری او را این چنین ستایش می‌کند و حتی عداوت و دشمنی‌های دشمنان نیز نمی‌تواند منکر کمالات او نشود تا جایی که دشمن بر او اشک می‌ریزد.

امام مظلوم حتی در داخل خانه

استاد حوزه علمیه افزود: امام حسن (علیه السلام) در تمام مدت امامت خود که قریب ده سال طول کشید در نهایت سختی و اختناق زندگی کرد و هیچ‌گونه امنیتی حتی در داخل خانه خود و از سوی همسر خود نداشت و در سال پنجاه هجری به تحریک معاویه و به دست همسر خود مسموم و شهید شد.