عید فطر زمان رسیدن به پاکی و طهارت در بندگی خداوند است

خبرگزاری مهر- گروه دین آئین -عصمت علی‌آبادی: برای مسلمانان عید فطر یکی از دو عید بزرگ است که طبق سنت اسلامی برای آن جایگاه و حرمت خاصی را قائل هستند، مسلمانان در عید فطر طبق وعده الهی اجر و پاداش اعمال خود را دریافت می‌کنند.

بهترین اجر و پاداش برای کسانی است که یک ماه با امساک از خوردن و آشامیدن، توبه واقعی و پرهیز از هر نوع گناه به انجام اعمال عبادی خاص این ماه پرداختند و قصد دارند که پس از ماه رمضان طبق دستور الهی بنده واقعی خداوند متعال باشد.

طبق فرمایش ائمه معصومین (ع) عید یک مسلمان زمانی است که از گناه پرهیز می‌کند و تقوا الهی را پیشه زندگی کرده است. به همین منظور با حجت‌الاسلام والمسلمین رضا برنجکار رئیس انجمن کلام حوزه علمیه، رئیس مرکز تخصصی معارف اهل بیت (ع) و استاد دانشگاه تهران، به گفتگو پرداختیم که در ادامه می‌خوانید:

*بفرمائید معنا و مفهوم عید فطر چیست؟

عید از ریشه عود به معنای بازگشت است و معمولاً وقتی عید گفته می‌شود به مفهوم رسیدن به موفقیت و پیروزی است، در روایات روزی که گناه نشود عید دانسته شده و در اعیاد اسلامی مانند عید قربان و عید فطر انسان‌ها در عبادت خدا یعنی حج و روزه پیروز شده‌اند و به مرحله پاکی و طهارت از گناهان رسیده‌اند.

به عید فطر عید گفته می‌شود زیرا روح انسان پس از یک ماه روزه‌داری با گرسنگی و تشنگی و پرهیز از گناهان پاک می‌شود، در واقع انسان در ماه رمضان پس از یک ماه پرهیز از گناه و کسب حسنات می‌تواند از خداوند پاداش‌های مختلفی دریافت کند، اما آنچه اصل و اساس است پاکی از گناهان و بخشش الهی است که انسان‌ها را به فطرت الهی خود برمی‌گرداند.

معنای ریشه‌ای فطر به معنای آغاز است. افطار هم به معنای آغاز خوردن و آشامیدن بعد از یک روز امساک و خودداری است، روز عید فطر هم به دستور الهی افطار می‌کنیم، یعنی شروع به خوردن و آشامیدن می‌کنیم بعد از یک ماه امساک.

فطر دو معنای ظاهری و باطنی دارد، یک معنای ظاهری فطر آغاز به خوردن و آشامیدن است، در معنا و مفهوم دیگری که معنوی و باطنی است انسان پس از یک ماه مجاهدت و عبادت، از گناهان پاک شده و پاداش بخشش گناهان و بازگشت به فطرت الهی را می‌گیرد.

*اهمیت عید فطر و آداب آن چیست؟

از مهم‌ترین عباداتی که انسان انجام می‌دهد روزه‌داری است که پس‌از موفقیت در آن از خدا پاداش می‌گیرد و آن روزی که این پاداش داده می‌شود عید است یعنی عید فطر. برای عید فطر آداب زیادی ذکر شده است ازجمله این‌که در شب عید فطر گفته‌شده است که غسل کنید، نماز بخوانید، زیارت امام حسین (ع) را به‌جا بیاورید احیا داشته باشید و همچون شب‌های قدر دعاهای مخصوص آن را انجام بدهید.

روز عید فطر هم اهمیت زیادی دارد و یک روز عادی نیست، روز عید فطر غسل قبل از نماز آراستگی ظاهر و آماده شدن برای نماز عید فطر و پرداخت زکات فطریه قبل نماز عید از جمله اعمال و آداب این روز است.

*فلسفه پرداخت زکات فطریه و اهمیت آن در چیست؟

در چندین روایت آمده که زکات فطریه مصداق آیه «قد أفلح من تزکی» است، کسی که زکات فطریه می‌دهد تزکیه می‌شود و رستگار می‌شود.

زکات عید فطر واجب بوده و بسیار بر آن تاکید شده است، در روایت وارد شده که زکات فطریه را قبل از نماز عید فطر پرداخت کنید و چیزهایی مثل خرما که زود مصرف می‌شود بهتر است. تاکید بر این است که زکات فطریه زود به دست فقیر برسد و مصرف شود، مستحب است که صبح روز عید فطر قبل از نماز، فطریه داده شود و اگر نشد تا ظهر روز عید حتماً پرداخت شود.

در روایت هست که زکات فطریه سبب کامل شدن اعمال انسان در ماه رمضان می‌شود، یعنی کسی که روزه گرفته و فطریه را نداده روزه او معلق است تا زمانی‌که زکات فطریه را پرداخت کند، در واقع روزه ماه رمضان زمانی تمام و کامل می‌شود که فطریه داده شود. دادن فطریه واجب است، به عنوان مثال اگر ما در آخر نماز خود تشهد و سلام را نگوییم نماز است، پس شرط قبولی روزه‌های ماه رمضان در دادن زکات فطریه در روز عید فطر است، یک ماه روزه‌داری با پرداخت زکات فطریه کامل می‌شود.

*چرا تا این حد بر پرداخت زکات فطریه تاکید شده است؟

درباره زکات آیات زیادی در قرآن وجود دارد، یکی از آن آیات همین آیه «قد أفلح من تزکی» است که گفته‌اند درباره زکات فطریه است، تاکید خداوند بر زکات در قرآن نشان‌دهنده نگاه او به انسان است که نمی‌خواهد کسی دچار فقر شود، لذا همه جای قرآن توصیه کرده که زکات بدهید، در هر جامعه‌ای برخی آسیب می‌بینند و فقیر می‌شوند خداوند در بسیاری از ارکان اسلام بخصوص پایان رمضان فطریه و در حج قربانی را قرار داده که فقر فقرا را کاهش دهد و انسان‌ها به فکر یکدیگر باشند

دادن زکات فطریه دو جنبه دارد، یکی این‌که خداوند به فقرا توجه خاص می‌کند که از فقر خارج شوند و دیگر این‌که شخص عطا کننده فطریه را پاک کند. اگر چه آن کس که پول خود را به‌عنوان فطریه می‌دهد بیشتر از آن کسی است که سه کیلو گندم یا خرما را می‌گیرد، اما عطا کننده فطریه هم از نظر معنوی چیزهای بسیار مهمی به دست می‌آورد و هم از نظر مادی خداوند آنچه را که او عطا کرده چند برابر به او بازمی گرداند.

کمک به دیگران را نباید کم ارزش بدانیم خداوند آنان را که به دیگران کمک می‌کند از نظر روحی تعالی می‌دهد و به خود نزدیک می‌کند، روحیه سخاوت و معنویت در آن‌ها افزوده می‌شود، افزون بر آنکه هر آنچه را که به فقرا می‌دهند چند برابر آن را دریافت می‌کنند.

*چرا روز عید فطر روزه گرفتن حرام است؟

خداوند با چنین دستوراتی می‌خواهد عبودیت و بندگی ما را آزمایش کند، در هنگام حج به دستور الهی ما در مقابل کعبه که از سنگ ساخته شده نماز می‌خوانیم، طبق دستور او دست به رکن یمانی می‌زنیم و سنگ دیگری که مظهر شیطان است را هم باید سنگ بزنیم، با این اعمال خداوند می‌خواهد بگوید عبودیت و اطاعت خود را نشان دهید.

خداوند می‌فرماید در ماه رمضان سی روز چیزی نخورید اما روز عید فطر حتماً بخورید که اطاعت و عبودیت خود را به او نشان دهیم، انسان تنها برای عبودیت و اطاعت الهی خلق شده است که نتیجه عبودیت الهی رسیدن به کمال است.

شاید یکی از حکمت‌های روزه نگرفتن در روز عید فطر این باشد که عید زمان جشن و مهمانی است که در آن از میهمانان پذیرایی می‌شود. غیر از اینکه انسان پس از سی روز روزه داری به استراحت هم نیاز دارید.