افزایش بهره‌وری در نظام آماری کشور با جایگزینی سرشماری ثبتی‌مبنا

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از مرکز آمار ایران، جواد حسین‌زاده، رئیس مرکز آمار ایران به مناسبت روز «بهره‌وری» اظهار داشت: اجرای سرشماری ثبتی مبنا یکی از مهم‌ترین راهکارهای افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها در سطح ملی است.

وی با اشاره به اینکه سرعت بسیار بالای تولید و انتقال داده‌های اطلاعاتی (دیتا) در حال تبدیل‌شدن به شاهرگ حیاتی اقتصاد جهانی امروز است و ایجاد حجم انبوهی از دیتا، مفاهیم جدیدی مانند Big Data، Open Data، Mobile Data، Administrative Data و… را پدید آورده و باعث شده است نگاه ویژه‌تری به دیتا داشته باشیم، توضیح داد: امروزه تولید و پردازش داده‌ها به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل تولید و به احتمال بسیار زیاد، مهم‌ترین عامل تولید در آینده خواهد بود که از فرآوری داده‌های خام و تبدیل آنها به اطلاعات، دانش و آمار حاصل می‌شود و حکمرانی‌ای را که بر اساس دیتا، آمار، دانش و شواهد و تجربیات عینی و آزمون‌شده باشد را اصطلاحاً «حکمرانی مبتنی بر شواهد» نامید که در آینده محقق خواهد شد.

رئیس مرکز آمار ایران با توضیح این نکته که بهره‌گیری از داده‌های کلان در اجرای سرشماری‌های آماری با سرعت بسیار زیادی در حال تبدیل‌شدن به یک گرایش مسلط در نظام‌های آماری دنیاست، گفت: مرکز آمار ایران نیز با همین رویکرد، چند سالی است که روی نوین‌سازی نظام آماری کشور متمرکز شده است و بر همین اساس، شعار آماری سال ۱۴۰۰-۱۳۹۹ «ورود به قرن جدید، با حکمرانی داده‌ها در نظام آماری نوین» انتخاب شده و با مشارکت بدنه دولت و مجلس شورای اسلامی، حرکت‌های خوبی در راستای تحقق آن انجام گرفته و اتفاقات بسیار خوبی در حوزۀ تولید آمارهای رسمی در حال رقم خوردن است.

حسین‌زاده، با بیان اینکه «حکمرانی شایسته» از مسیر «حکمرانی هوشمند» به‌دست خواهد آمد، لازمۀ افزایش کارایی و اثربخشی حکمرانی شایسته را استفادۀ هوشمندانه از داده، اطلاعات، شواهد و آمار دانست و تأکید کرد: با تحقق این امر، به‌سمت «حاکمیت هوشمند» حرکت خواهیم کرد که با گسترش خدمات دولت الکترونیک، ایجاد شفافیت بیشتر، کاهش تصدی‌گری دولت و همچنین کاهش بار پاسخگویی مردم، باعث توسعۀ پایدار و ارتقای کیفیت زندگی و گسترش عدالت اجتماعی می‌شود.

دبیر شورای عالی آمار کشور، تولید داده‌های باکیفیت از طریق نوین‌سازی و ثبتی مبنا کردن روش‌های آماری را یکی از مهم‌ترین عوامل ارتقای کیفیت تولید آمارهای رسمی دانست که منجر به ارتقای کیفیت نظام حکمرانی داده در کشور خواهد شد و تأکید کرد که تمام این فرآیند، باید با نظارت یک ساختار مشخصی در قالب «هیئت امنای داده» هدایت شود تا هم بدنۀ حاکمیت، هم قوانین و مقررات و هم فرآیندهای تولید آمار در آن مورد توجه قرار گیرند.

وی با مقایسه دو شیوه سنتی و مدرن سرشماری عمومی نفوس و مسکن، به کاهش بسیار زیاد هزینه‌های مالی، به‌کارگیری نیروی انسانی کمتر، اجرا در زمان کوتاه‌تر و گستردگی و پوشش بیشتر روش نوین سرشماری ثبتی مبنا نسبت به روش سنتی سرشماری اشاره کرد و توضیح داد: اجرای این روش، علاوه بر اینکه باعث افزایش بهره‌وری و ایجاد ارزش افزودۀ بیشتر برای کشور می‌شود، به‌واسطۀ یکپارچه‌سازی و تعریف استانداردهای دقیق در زیرساخت‌ها و فرآیند جمع‌آوری و پردازش داده‌ها، ایجاد نظم در ساختار اداری کشور را هم به‌دنبال خواهد داشت و موجب حذف موازی‌کاری‌ها و تولید داده‌های تکراری می‌شود و ما را به‌سمت یک نظام اداری مطلوب در کشور سوق خواهد داد.

حسین‌زاده یکی از الزامات حرکت به سمت حکمرانی داده را تعریف شناسه‌های یکتا برای افراد، اماکن و کسب‌وکارها دانست و توضیح داد: با ایجاد و ارتقای این شناسه‌ها، زمینۀ اتصال بین پایگاه‌های دادۀ دستگاه‌های اجرایی فراهم خواهد شد که تنها یکی از خروجی‌های آن اجرای سرشماری‌های عمومی نفوس و مسکن به شیوۀ ثبتی مبناست؛ چراکه داده‌های تجمیع‌شده در این قالب، می‌تواند برای سیاستگذاری بهتر در اختیار حاکمیت قرار گیرد و از سردرگمی و بی‌نظمی‌ای که در نبود تبادل درست داده در کشور ایجاد می‌شود، جلوگیری کند و عملاً به افزایش کیفیت خدمات دولت نیز منجر شود.

وی از اجرای یک نمونه کوچک سرشماری ثبتی مبنا توسط مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۹ در قالب «ثبت جمعیت عشایر کوچندۀ کشور» خبر داد که بدون انجام سرشماری عشایر به شکل سنتی و صرفاً از تلاقی داده‌های ۱۵ پایگاه اطلاعاتی در حوزۀ عشایر کشور حاصل شده است.

رئیس مرکز آمار ایران ورود و حمایت جدی تمام نهادها و دستگاه‌های حاکمیتی به این حوزه را به‌عنوان مهم‌ترین عامل در نوین‌سازی نظام آماری کشور برشمرد و از انجام فعالیت‌های اثربخش در مجلس و دولت در حوزۀ حکمرانی داده و تدوین قانونی برای نظم بخشیدن به تبادل داده و تأمین امنیت آن در نظام اداری کشور، خبر داد و مصوبه دولت مبنی بر انجام سرشماری عمومی نفوس و مسکن به شیوۀ ثبتی مبنا در سال ۱۴۰۵ را اوّلین و مهم‌ترین قدم در این خصوص معرفی کرد و به همکاری مناسب دستگاه‌های اجرایی مختلف در اجرای این پروژه بزرگ ملی اشاره کرد و ابراز امیدواری کرد: با توجه به تحولات خوبی که در سال‌های اخیر در حوزۀ دیتا و خدمات دیتامحور دولت رخ داده است، شاهد این باشیم که اقتصاد ایران هم اجزای مختلف اقتصاد هوشمند را داشته باشد که مسلماً منجر به افزایش بهره‌وری کل خواهد شد و اثرات و مزایای آن نصیب همه کشور و حاکمیت و مردم خواهد شد.