علیرضا نادری در سفر به اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با اشاره به تنوع گونه‌ای حشرات در جهان، اظهار داشت: بیش از یک میلیون گونه حشره شناخته شده وجود دارد و دانشمندان تخمین می‌زنند بین ۱۰ تا ۱۵ میلیون گونه حشره تاکنون کشف نشده‌اند.
وی با اشاره به اینکه ۲۰۰ هزار گونه زنبور (نازک بالان) در جهان وجود دارد که ۲۰ درصد از حشرات شناخته شده را تشکیل می‌دهد، اضافه کرد: از این تعداد گونه زنبور در جهان، حدود پنج هزار گونه زنبور گرده افشان است که زنبور عسل یک گونه از خانواده گرده افشان‌ها به شمار می‌رود در حالی که در کنار زنبورها هزاران گونه دیگر مانند پروانه‌ها، بیدها، انواع بالتوری‌ها، سوسک‌ها و مگس‌ها وجود دارد که آنها نیز گرده افشانی می‌کنند.
استفاده از سموم باعث از بین رفتن گونه‌های گرده‌افشان می‌شود
کارشناس حشرات و پروانه‌شناس در معاونت محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: وجود زنبورهای عسل یک شاخص برای اکوسیستم محسوب می‌شود، وقتی این زنبورها از بین برود نشان دهنده کاهش گل‌های وحشی و گیاهان است. چرای بی رویه دام، تخریب مراتع، قطع درختان و توسعه بی ضابطه کشاورزی از جمله عواملی است که سبب می‌شود زنبورها منبع غذایی زیادی در طبیعت نداشته باشند.
تکامل ۲۰۰ میلیون ساله گرده‌افشان‌ها
نادری با بیان اینکه باغداری غیراصولی به نحوی زندگی زنبورها را تحت تأثیر قرار داده است، ابراز داشت: بسیاری از باغداران و کشاورزان که سم‌پاشی‌های فصلی انجام می‌دهند ممکن است از سموم حشره‌کش‌های نئونیکوتینوئید Neonicotinoid استفاده کنند که در سراسر جهان ممنوع شده است و این سموم باعث از بین رفتن گرده‌افشان‌ها می‌شود و وقتی زنبورهای عسل روی شکوفه‌های درختان می‌نشینند متأسفانه به این سموم آلوده می‌شوند و هنگامی که به کلونی باز می‌گردند و مرگ دسته جمعی زنبورها اتفاق می‌افتد.
وی با بیان اینکه تخریب اکوسیستم، حشرات گرده افشان را از بین می‌برد، ادامه داد: گرده افشان‌ها بیش از ۲۰۰ میلیون سال است که با گیاهان گلدار تکامل یافتند اما این تکامل ۲۰۰ میلیون ساله را انسان در مدت چند دهه با تخریب زیستگاه و آلودگی‌ها به قهقرا می‌برد و اکنون آثار تخریب در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران بسیار بیشتر است.
زنبورهای عسل وحشی در خطر انقراض
کارشناس حشرات و پروانه شناس در معاونت محیط طبیعی سازمان محیط زیست با اشاره به اینکه زنبورهای عسل وحشی نیز در کنار سایر گرده‌افشان‌ها در خطر انقراض قرار دارند، خاطرنشان کرد: وقتی کندوهای زنبور وحشی به دست انسان از بین می‌رود سایر گونه‌های وحشی گیاهی نیز در خطر نابودی است؛ زنبورهای عسل وحشی که در کلونی‌های بزرگ زندگی می‌کنند به لحاظ تعداد برای حفظ تعادل اکوسیستم بسیار اهمیت دارند.
نادری اضافه کرد: سازمان حفاظت محیط زیست برای حفظ زنبورهای عسل وحشی اسفندماه سال گذشته بخشنامه‌ای برای جلوگیری از برداشت و استحصال عسل وحشی و کندوهای وحشی به همه استانها ابلاغ کرد.
زنبورهای عسل رقیب جدی سایر گونه‌های گرده افشان
این کارشناس ابراز داشت: وقتی در یک منطقه چند کلونی زنبور عسل وجود داشته باشد، تعادل برقرار است اما وقتی با تخریب زیستگاه، چرای دام، قطع درختان و کشاورزی در مراتع تنوع پوشش گیاهی کاهش می‌یابد و از طرفی تعداد کلونی‌های زنبورهای عسل پرورشی افزایش می‌یابد طبیعتاً گیاهی برای گرده افشانی وجود ندارد و برخی از گیاهانی که حتی برای مراتع مفید نیستند، زنبور عسل با گرده افشانی آنها باعث تکثیر گونه‌های مهاجم گیاهی می‌شوند که این پدیده خوب نیست و پوشش و تنوع گونه‌ای گیاهی منطقه از بین خواهد رفت.
وی افزود: زنبورهای عسل وحشی به طور طبیعی به تعداد مشخص در همه مناطق وجود داشته‌اند و هیچ گاه تعدادشان از جمعیت مشخص فراتر نمی‌رود زیرا کنترل‌کرهای طبیعت درست عمل می‌کنند اما دخالت انسان و پرورش زنبور سبب افزایش تعداد زنبورهای عسل شده است در حالی که اگر تعداد یک گونه در اکوسیستم از حدی فراتر رفت، گونه مهاجم محسوب شده و باعث برهم خوردن تعادل اکولوژی می‌شود؛ اکنون زنبورهای عسل حتی رقیب جدی سایر گونه‌های گرده افشان هستند و اجازه تکثیر و زندگی به آنها نمی‌دهند.
پیشنهاد نامگذاری روزی به نام گونه‌های گرده‌افشان
کارشناس حشرات و پروانه شناس در معاونت محیط زیست طبیعی سازمان محیط زیست تاکید کرد: بهتر است روزی به نام گرده افشان‌ها گرامی داشته شود زیرا هزاران گونه گرده‌افشان در جهان وجود دارد که با ازدیاد گونه زنبور عسل از بین رفته‌اند چون اجازه تکثیر و زندگی به آنها داده نشده است.
نادری با بیان اینکه اکولوژی، تأثیر متقابل محیط و موجودات زنده بر یکدیگر است، اظهار داشت: در حال حاضر با توجه به اینکه محیط در دست انسان است، محیط بر گونه‌ها غلبه می‌کند و هنگامی که تعادل از بین می‌رود گونه‌های زیستی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
خطر هیبرید شدن زنبورهای پرورشی با گونه‌های وحشی
وی با اشاره به اینکه برای مدیریت جمعیت زنبورها باید ظرفیت مراتع مشخص باشد، گفت: از یک سو شرایط سخت معیشتی سبب می‌شود که زنبورداران پرورش و تعداد کلونی‌های زنبور را افزایش دهند در حالی که از سوی دیگر با توجه به تغییرات اقلیمی و کاهش بارندگی و تخریب مراتع، تعداد گل و گیاهان کمتر شده است از این رو باید تمام سازمان‌های متولی این وضعیت را مدیریت کنند، نمی‌توان ۷۰۰- ۸۰۰ کلونی در مرتع قرار داد اما برخی زنبورداران رعایت نمی‌کنند.
کارشناس حشرات و پروانه شناس در معاونت محیط زیست طبیعی سازمان محیط زیست خاطرنشان کرد: در مناطق حفاظت شده محیط زیست نیز نباید کلونی‌های زنبور عسل بدون هماهنگی و کارشناسی قرار گیرند زیرا زون امن مناطق حفاظت شده با گونه‌ها وحشی تکامل یافته است و وقتی گونه اهلی وارد مناطق شود خطرات هیبرید شدن زنبورهای عسل پرورشی خارجی می‌تواند زنبورهای بومی را دچار آسیب کند و سبب تداخل ژنتیکی با زنبورهای بومی شود.
به گزارش مهر، روز ۲۰ می (۳۰ اردیبهشت روز جهانی زنبور عسل) و ۲۲ می (یکم خرداد) روز تنوع زیستی نامگذاری شده است.
نظر شما