به جای حسرت، ائمه‌وار زندگی کنیم

خبرگزاری مهر؛ مجله مهر _ مرضیه کیان: از زمانی‌که روز دختر شروع می‌شود، فکر و خیال از ذهن آدم؛ این موجود دو پای محدود به مکان و زمان، با فکر و خیالی که اگر دست و پایش را با غل و زنجیر هم به زمین میخ کنی باز هم حریفش نمی‌شوی به هرجایی که دلش بخواهد سفر می‌کند، مخصوصاً اگر آن آدم، جنسش دختر باشد یا نسبتش با آن دختر پدر و مادری باشد که عظمت روح و دردانه کریمه عالم، معصومه (س) که بهانه نامیدن روز دختر است را درک کرده باشد، حالا هر چقدر هم دلش را به کلیپ‌هایی که با چیدن عکس‌های بزک شده با چاشنی خنده و آهنگ شیش و هشت خوش شود و چند تا اسلاید قلب و ستاره قِر و فِر دار هم از پایین و بالا و گوشه چپ و راست ضمیمه‌اش کند، باز هم یک جای کار می‌لنگد. استیکر قلب و گل هم پاسخگو نیست! هر چه این روزها به روزهای ولادت امام رضا (ع) نزدیکتر می‌شود، شاید خلأ بیشتر احساس می‌شود… کار با شربت زعفرانی و کیک یزدی هم درست نمی‌شود، درمان را باید جای دیگر جستجو کرد.

خب انسان است دیگر… حسادت هم یکی از ویژگی‌های انسان بودن است، جای حسودی کردن هم دارد! وقتی آدمی می‌بیند که آدم‌های بزرگ چطور برای خواهر و برادری که ۱۲۴۱ سال و ۱۲۳۹ سال پیش عروج یافته‌اند دست و پا می‌شکنند که خود را راهی حرمشان کنند و خود را متوسل به این شخصیت بزرگوار می‌کنند و سعی دارند تا ایشان را به عنوان الگوی خود قرار دهند، کنجکاو می‌شویم تا به بحث‌ها و توصیه‌های تربیتی که از پدر بزرگوار این دو عزیز بزرگ در روایات و احادیث آمده دقیق شویم تا ما هم کمی شیوه‌ای زندگی‌مان را سروسامان دهیم:

درست است عمل کردن از حرف زدن بیشتر جواب می‌دهد اما...

درست است که عمل کردن از حرف زدن بیشتر جواب می‌دهد و معصومین نیز بیش از آنچه چیزی بگویند با رفتار و کردار مردم را ارشاد می‌کردند، اما گاهی وقت‌ها هم نیاز است که مستقیم توصیه‌ها بیان شود که امام کاظم (ع) فرزندانش را چنین اندرز می‌دهد: «فرزندم! بپرهیز از اینکه خداوند تو را در گناهی که از آن نهی‌ات کرده، ببیند؛ بپرهیز از اینکه پروردگار تو را از اطاعتی که بدان فرمانت داده، دور مشاهده کند. بر تو باد به تلاش و کوشش. هرگز خود را از کوتاهی در عبادت خداوند تهی مشمار؛ زیراخداوند چنان که شایسته است عبادت نمی‌شود؛ و از مزاح بپرهیز که نور ایمانت را می‌برد و تو را سبک می‌سازد؛ و از اندوه و کسالت دور باش، که از بهره دنیا وآخرتت جلوگیری می‌کنند.» (۱)

این روایت را به ذهن بسپارید برای روزهای بعد از کرونا …

با این بساطی که کرونا به پا کرده نمی‌شود خیلی روی این توصیه مانور داد، ولی خواندن و به ذهن سپردن این روایت برای روزهایی که بساط این کرونای لعنتی جمع شود، خالی از لطف نیست، چرا که مسافرت‌های خانوادگی می‌تواند اثر تربیتی داشته باشد، زیرا: علاوه بر اینکه مسافرت رفتن باعث نشاط و شادابی اعضای خانواده می‌شود، سبب حس کردن حضور بیشتر در جمع خانواده نیز می‌شود؛ در جامعه‌ای که به خاطر مشغله‌های کاری و اقتصادی، حضور پدر در خانواده کمتر حس می‌شود و دخترها که به بابایی بودن معروفند، از این نیاز عاطفی تا حدودی محرومند، مسافرت‌ها بهانه خوبی هستند تا خلأهای عاطفی جبران شود.

از طرفی دیگر مسافرت‌ها، میدان مناسبی برای بروز اخلاق اجتماعی و تمرین همکاری، تعاون، نوع‌دوستی، ایثار و گذشت را شکل می‌دهد.

اگر سفرها زیارتی باشد، مقدمه تحکیم اعتقادات و توجه به معنویات را هم شامل می‌شود.

علی بن جعفر، برادر امام کاظم (ع) می‌گوید: چهار مرتبه در رکاب حضرت کاظم (ع) بودم و حضرت همراه خانواده ایشان سمت حج راه می‌سپرد. این سفرها گاه ۲۶ روز، زمانی ۲۴ روز و گاه ۲۱ روز به درازا می‌کشید .(۲)

یادگیری در زمان کودکی حکاکی روی سنگ است پس...

احتمالاً شما هم شنیده‌اید که یادگیری در زمانی کودکی مانند حکاکی و نقش روی سنگ ماندگار است. این سخنی است که به شیوه‌ها و بیان‌های مختلف در کلام امام علی آمده و اگر خودمان هم در کودکان اطرافمان دقت کرده باشیم متوجه شده‌ایم عادتی که از سنین خردسالی بر کودک غالب شود، به سختی می‌توان از او جدا کرد، پس چه خوب است نماز را که ستون دین و سرچشمه همه نیکی‌هاست هرچند که همزمان با سن تکلیف بر انسان واجب می‌شود زودتر با فرزندان آشنا کرد تا سریع‌تر در راه کسب فضایل اخلاقی گام بردارند. انسانی که از کودکی با نماز آشنا و مانوس شود، زودتر شیرینی عبادت و ارتباط با پروردگار را می چشد و دیگر هرگز ذائقه دلش طعم تلخ گناه را نمی‌پسندد. بدین جهت ائمه علیهم السلام فرزندان خود را، قبل از سن تکلیف، با نماز آشنا می‌ساختند. امام کاظم (ع) فرمود: مرواصبیانکم بالصلاه اذا کانوا سبع سنین …؛ هنگامی که فرزندانتان به سن هفت سالگی رسیدند، آنها را به نماز فرمان دهید. (۳)

هرچند مهدکودک بُعد اجتماعی کودکان را پرورش می‌دهد اما...

امام کاظم (ع) به نقل از رسول خدا (ص) از فاصله انداختن بین پدر و فرزند نهی فرمود. (۴) شما این توصیه را با حال و روز این روزهای جامعه در نظر بگیرید که بنا به هر دلیلی کودک از والدینش فاصله می‌گیرد و چند ساعتی از ساعات روز در مهدکودک‌ها سپری می‌کند؛ هرچند مهدکودک بُعد اجتماعی کودکان را پرورش می‌دهد، اما هرگز پاسخگوی نیاز حیاتی کودک به عاطفه نیست.

شاید تنها جایی که می‌توان کمی از وجود کرونا تقدیر کرد، همین‌جا باشد که به خاطر حضور اجباری آن، برخی خانواده‌ها از ترس، و برخی خانواده‌ها به دلیل تعطیلی مهدها مجبور شدند کودکشان را در خانه نگه دارند و با این توفیق اجباری، ساعات بیشتری را کنار دلبندشان باشند.

مواردی که در این گزارش مطرح شد، کوتاه و گذرا بود. اما در این دنیای مجازی زده‌ای که از روز دختر فقط چند آهنگ و کلیپ و استیکر نثار دختران می‌شود و نهایتاً تنها چیزی که دستگیرمان می‌شود این است که سالروز ولادت حضرت معصومه (س)، بهانه‌ای برای نامگذاری اول ذی‌القعده به روز دختر است و از جشن ولادت امام رضا (ع) به خوردن شیرینی و شربتش بسنده کردیم، خواندن چند نکته تربیتی که از توصیه‌های پدر این خواهر و برادر بزرگوار است، خالی از لطف نیست.

* (۱): تحف العقول، ص ۳۰۶.

(۲): بحار، ج ۴۸، ص ۱۰۰.

(۳): مستدرک الوسائل، ج ۳، ص ۵۵۸.

(۴): الکافی، ج ۶، ص ۵۰.