اجلاس جی ۷؛ از رویاهای بایدن تا حقیقت ماجرا

خبرگزاری مهر، گروه بین‌الملل- عبدالحمید بیاتی: چهل و هفتمین اجلاس جی ۷ از روز جمعه در انگلیس آغاز شده و امروز یکشنبه به پایان می‌رسد. این اجلاس در حالی برگزار می‌شود که جهان همچنان درگیر ویروس کرونا است و هر چند کشورهای ثروتمند و صنعتی واکسیناسیون را آغاز کرده و برخی در مراحل پایانی آن هستند اما با این وجود کرونا همچنان در سطح جهان قربانی می‌گیرد.

با وجود تعهدی که کشورهای عضو جی ۷ برای مقابله با بحران‌های جهانی دارند اما سران این کشورها فقط به دادن وعده برای تامین واکسن کشورهای نیازمند بسنده کردند.

برای مثال جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا مدعی شد که واشنگتن ۵۰۰ میلیون دوز واکسن کرونا را خریداری کرده و برای استفاده از سوی حدود ۱۰۰ کشور با سطح درآمد پایین و متوسط در طی سال آینده میلادی اهدا خواهد کرد.

بر اساس اعلام بایدن و شرکت فایزر، ۲۰۰ میلیون دوز اول این واکسن‌ها تا پایان سال جاری میلادی و ۳۰۰ میلیون دوز دیگر تا ماه ژوئن سال آینده میلادی توزیع خواهد شد.

بوریس جانسون، نخست وزیر انگلیس نیز که کشورش میزبان گروه هفت و پذیرای ریاست دوره‌ای آن است گفت: ضروری است که از فرصت پیش رو برای اقدام متحد علیه همه‌گیری کرونا استفاده کنیم.

دولت انگلیس نیز دیروز شنبه در بیانیه‌ای مطبوعاتی اعلام داشت: رهبران گروه هفت به هنگام نشست روز شنبه خود در کورنوال متعهد به استفاده از تمامی منابعشان به منظور پیشگیری از رخداد مجدد یک همه‌گیری جهانی دیگر خواهند شد. انتظار می‌رود کشورهای دموکراتیک پیشروی جهان بر سر «اعلامیه خلیج کاربیس»، یک بیانیه تاریخی در طرح تعهداتی ملموس برای پیشگیری از هر گونه تکرار آسیب‌های انسانی و اقتصادی وارد شده توسط کرونا ویروس، توافق کنند.

این اعلامیه شامل تعهدات به کاهش چشمگیر زمان لازم برای تولید و صدور مجوز برای واکسن‌ها، درمان‌ها و معاینات برای هر گونه بیماری در آینده به زیر ۱۰۰ روز است. همچنین این اعلامیه شامل اهدافی برای تقویت ردیابی جهانی بیماری و ظرفیت مربوط به توالی یابی ژنتیکی به همراه وعده اصلاح و تقویت سازمان بهداشت جهانی است.

فرار از میراث ترامپ

بدون شک یکی از اصلی‌ترین میراث‌های به جا مانده از چهار سال ریاست جمهوری دونالد ترامپ، ضربات هولناکی بوده که وی به «چندجانبه گرایی» وارد کرده است. اقدامات ترامپ به حدی مخرب بوده و چنان فاصله‌ای میان آمریکا و متحدان قدیمی این کشور و حتی دیگر کشورهای غربی ایجاد کرده که ترمیم آن به چندین سال کار و پرهیز از تک روی از سوی کشورهای مختلف از جمله آمریکا بستگی دارد.

در همین رابطه «آنگلا مرکل» صدر اعظم آلمان در اولین روز از برگزاری اجلاس گروه هفت گفت: در اجلاس امسال پیام مهمی در خصوص چندجانبه گرایی به جهان مخابره خواهد شد. خوشحالم که رئیس جمهور آمریکا در اینجا حضور دارد. بدیهی است که ملاقات با جو بایدن مهم است زیرا او بر تعهد به چند جانبه گرایی که در سال‌های اخیر از دست داده بودیم پایدار است.

نکته مهم در این رابطه تامین هزینه‌های مورد نیاز برای مهار چین است و هنوز مشخص نیست که این هزینه چگونه تامین خواهد شد و آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان، نیز به صراحت اعلام کرده که گروه هفت هنوز در موقعیتی برای آزاد سازی بودجه نیست

مرکل افزود: ما در اینجا سخنان محکمی در حمایت از چند جانبه گرایی و همچنین چند جانبه گرایی مبتنی بر ارزش‌ها خواهیم یافت که منجر به اختلاف با روسیه و از برخی جنبه‌ها با چین نیز می‌شود.

صدر اعظم آلمان ابراز امیدواری کرد که رهبران گروه هفت بتوانند در مورد موضوعاتی از جمله شروع مجدد اقتصاد جهانی، حفاظت از آب و هوا و دسترسی جهانی به واکسن‌های ویروس کرونا به نتایج مثبت دست یابند.

مرکل تاکید کرد: ما به همه در سراسر جهان نیاز داریم، ما می‌خواهیم با هم کار کنیم به خصوص در مورد مسئله حفاظت از آب و هوا و تنوع زیستی که هرگز بدون همکاری چنین راه حلی پیدا نمی‌کنیم.

رویای بایدن

بایدن در حالی پای در اجلاس جی ۷ گذاشت که از همان ابتدا در اندیشه راضی کردن سران دیگر کشورهای صنعتی جهان برای ایجاد جبهه‌ای واحد در برابر چین بود. در همین رابطه ایندیپندنت در گزارشی اعلام کرد که جو بایدن رئیس جمهور آمریکا به سران هفت کشور صنعتی موسوم به گروه هفت (G۷) فشار آورده که همگی هم‌راستا با اتهامات حقوق بشری واشنگتن علیه چین هم صدا شوند.

بایدن امیدوار است با ایجاد ائتلاف‌های همفکر، چین را به دلیل اتهامات حقوق بشری که مطرح می‌کند همچون ادعای سرکوب‌ها در هنگ‌کنگ، سرکوب اویغورها، مانورهای ارتش چین در دریاهای جنوب و شرق چین و استفاده از فشار مالی برای انتقام از منتقدان توبیخ کند.

رئیس جمهور آمریکا امیدوار است که هم صدایی سران این کشورها با اتهامات حقوق بشری واشنگتن علیه کشور چین بتواند بخشی از بیانیه مشترک این اجلاس در پایان آن باشد اما برخی از متحدین اروپایی آمریکا مایل به این هم صدایی که منجر به ایجاد تنش با پکن می‌شود نیستند.

بایدن از زمان ورود به کاخ سفید در ماه ژانویه، یکی از اهداف خود را همکاری با متحدان ایالات متحده برای مهار چین عنوان کرده است.

در همین خصوص رهبران هفت کشور صنعتی موسوم به گروه هفت در دومین روز نشست موافقت کردند تا برنامه گسترده‌ای را برای سرمایه گذاری در زیرساخت‌ها در کشورهای در حال توسعه آغاز کنند.

جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا گفته خواستار آن است تا ابتکار عمل زیرساختی جدید جهانی این کشور جایگزینی با کیفیت بالاتر برای برنامه چین باشد.

در همین راستا، آمریکا خواستار اتحادی جدید برای رقابت با هزینه‌هایی است که چین صرف زیرساخت‌ها در کشورهای در حال توسعه می‌کند.

هنوز مشخص نیست که گروه هفت چگونه این طرح را از نظر مالی تامین خواهد کرد و آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان هم گفته این گروه هنوز در موقعیتی برای آزاد سازی بودجه نیست.

اما کاخ سفید می‌گوید، جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا و دیگر رهبران گروه ۷ امیدوارند این طرح و ابتکار عمل زیرساختی جدید جهانی که هزینه‌ای بالغ بر ۴۰ تریلیون دلاری خواهد داشت، جایگزینی با کیفیت بالاتر برای طرح «راه ابریشم جدید» چین باشد. قرار است این طرح تا سال ۲۰۳۵ محقق شود.

این در حالی است که چین میلیاردها دلار در سراسر جهان در زمینه عملی کردن ابتکار کمربند و راه (یک کمربند یک جاده) سرمایه گذاری کرده است.

طرح یک کمربند و یک جادهِ شی جینپینگ رئیس‌جمهوری چین که به طرح راه ابریشم جدید هم معروف است، می‌خواهد دو سوم جمعیت جهان در هفتاد کشور را از طریق شبکه‌ای از خطوط زمینی (کمربند) و مسیرهای دریایی (جاده) به هم متصل کند، اما منتقدان می‌گویند که این طرح چین کشورهای فقیر را با بدهی‌هایی که قادر به بازپرداخت آن نیستند، روبرو می‌کند.

واکنش چین

سفارت چین در انگلیس با صدور بیانیه‌ای به اجلاس گروه هفت که با تمرکز بر احیای اقتصاد جهان پس از همه‌گیری ویروس کرونا جریان دارد واکنش نشان داده و اعلام کرد: خیلی وقت است از روزگاری که تصمیم‌های جهانی به یک گروه کوچکی از کشورها اختصاص داشت می‌گذرد.

در این بیانیه که یک نسخه آن در تارنمای سفارت چین در انگلیس منتشر شده آمده است: تنها یک نظام در جهان وجود دارد تحت عنوان نظام بین‌الملل که سازمان ملل متحد در مرکز آن قرار دارد و نظامی که بر پایه قوانین بین‌المللی استوار است.

حقیقت ماجرا

هر چند آمریکا به دنبال مهار چین با استفاده از ظرفیت دیگر کشورهای جهان است اما آیا این کشورها با رویای بایدن همراه خواهند شد؟ جو بایدن از زمان ورود به کاخ سفید در ژانویه، یکی از اهداف خود را همکاری با متحدان ایالات متحده برای مهار چین عنوان کرد.

با پایان دوران پر هیاهوی ترامپ، رئیس‌جمهور جدید آمریکا در تلاش است که روابط خود را با متحدانش احیا کند تا در برابر پکن جبهه‌ای واحد تشکیل دهند.

بایدن در ماه فوریه به کنفرانس امنیتی مونیخ توصیه کرد که ایالات متحده، اروپا و آسیا نباید علیه آنچه که آن را سوءاستفاده‌های اقتصادی و زورگویی‌های دولت چین نامید، عقب‌نشینی کنند. او این مسئله را چالش مهمی دانست.

چندجانبه گرایی نیز با رویکرد تقابل با کشوری که رفته رفته در حال تبدیل شدن به بزرگترین اقتصاد جهان است همخوانی ندارد و دمیدن در شیپور مقابله و محدود کردن چین نتیجه‌ای جز دور شدن تدریجی کشورها از یکدیگر نخواهد داشت

طرح بایدن در آسیا و در میان کشورهایی مانند ژاپن، کره جنوبی و استرالیا موفقیت‌هایی کسب کرده اما در اروپا این داستان به گونه دیگری است.

تلاش‌های ایالات متحده برای جلب همکاری اروپا در حالی صورت می‌گیرد که مواضع اتحادیه اروپا در مورد چین بسیار جنجالی است. اولویت‌های مالی و استراتژیک اروپا با اهداف آمریکا کاملاً متفاوت است و خطر آشکار شدن این اختلافات وجود دارد.

یکی از دیپلمات‌های ارشد اتحادیه اروپا می‌گوید: «آنها به‌درستی نگرانی‌های اتحادیه اروپا را در نظر می‌گیرند و سعی می‌کنند از رویکرد جنجالی که دولت ترامپ و پمپئو به آن اعتقاد داشتند، جلوگیری کنند اما واقعیت این است که ما ۱۰۰ درصد همسو نیستیم و چینی‌ها هم این را می‌دانند».

نکته مهم در این رابطه تامین هزینه‌های مورد نیاز برای مهار چین است و همانگونه که پیشتر اشاره شد هنوز مشخص نیست که این هزینه چگونه تامین خواهد شد و آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان، نیز به صراحت اعلام کرده که گروه هفت هنوز در موقعیتی برای آزاد سازی بودجه نیست.

نکته دیگر آنکه کشورهای صنعتی جهان برای مقابله با چالش‌هایی همچون تغییرات اقلیمی و مقابله با بیماری‌های همه گیر نیازمند همکاری با کشوری همانند چین هستند و اگر این گروه در مسیر مقابله با پکن حرکت کند قطعاً چالش‌های اشاره شده بیش از گذشته از کنترل خارج شده و تبدیل به بحران‌های حل نشدنی می‌شوند.

علاوه بر این مسائل، چندجانبه گرایی نیز با رویکرد تقابل با کشوری که رفته رفته در حال تبدیل شدن به بزرگترین اقتصاد جهان است همخوانی ندارد و دمیدن در شیپور مقابله و محدود کردن چین نتیجه‌ای جز دور شدن تدریجی کشورهای از یکدیگر نخواهد داشت.