به گزارش خبرگزاری مهر، رسالت نوشت: این روزها عدم اطلاع‌رسانی صحیح درباره واکسیناسیون و سیاست‌های توزیع واکسن در شهرها، سالمندان را به زحمت انداخته است. آن‌ها روزها انتظار کشیدند تا پیامک تزریق نوبت واکسن را دریافت کنند، اما هرچه صبر کردند و دندان روی جگر گذاشتند خبری از پیامک نشد. همین دو هفته اخیر بود که «نبود» واکسن برای تزریق، مراکز واکسیناسیون را به تعطیلی کشاند و آنان که موعد تزریق دوز دوم واکسنشان فرارسیده بود، نمی‌دانستند باید چه کنند. نگرانی از بی‌اثر شدن دوز اول واکسن وضعیت روحی و روانی برخی سالمندان را به‌هم‌ریخته بود. در حال حاضر هم که مراکز واکسیناسیون، برای ادامه فرآیند تزریق چراغ سبز نشان داده‌اند، جمعیت کثیری شال و کلاه کرده‌اند و صف‌های طویلی را برای دریافت واکسن کرونا تشکیل داده‌اند تا از قافله تزریق جا نمانند، تا اگر دوباره در مسیر واردات سنگ‌اندازی شد، سر آن‌ها بی‌کلاه نماند. تا اگر کسی از آن‌ها پرسید واکسن تزریق کرده‌اید؟ با افتخار بگویند، بله.
اما آنچه این روزها به چشم می‌خورد، بلاتکلیفی و سرگردانی است و سالمندان دست به عصا و با هزار و یک درد و رنج، خود را می‌رسانند به مراکز واکسیناسیون اما به در بسته می‌خورند، به در بسته خوردن یعنی شنیدن این پاسخ که «منتظر پیامک بمانید» یا «واکسن جیره‌بندی شده، صبر کنید تا نوبت‌تان شود».
سامانه‌ای هم برای واکسیناسیون در کار نیست تا بر اساس اولویت‌ها و حفظ کرامت سالمندان اقدام شود. کمبود واکسن وارداتی و ضعف اطلاع‌رسانی، نشانگر سیستم ناکارآمد واکسیناسیون عمومی و فقدان برنامه‌ریزی است و درعین‌حال امنیت روانی جامعه را نیز مخدوش کرده، اظهارنظرهای متناقض درباره واکسن و نبود انسجام در سیستم اطلاع‌رسانی در کنار ناتوانی وزارت بهداشت برای ساماندهی واکسیناسیون، علاوه بر بحران کمبود واکسن، بحرانی مضاعف را به جامعه تحمیل کرده است و این روزها بسیاری از سالمندان و خانواده‌های آن‌ها در شرایط روحی مناسبی به سر نمی‌برند.
تغییر در تاریخ دریافت دوز دوم بدون اطلاع قبلی
دو هفته اخیر پر از اتفاق و حاشیه بوده است، هم اتفاقات بد و هم خوب که ازجمله رخدادهای خوب، تولید واکسن اسپوتنیک در یکی از شرکت‌های داروسازی داخلی و صدور مجوز استفاده اضطراری واکسن کووایران برکت و رونمایی از واکسن نورا است که هریک دستاوردهای قابل‌ستایشی به شمار می‌روند اما در این دو هفته، با کمبود واکسن هم مواجه شده‌ایم و این روند تا آنجا ادامه پیدا کرد که در ابتدا مسئولان وزارت بهداشت از جایگزین کردن واکسن کرونای ایرانی با دوز دوم واکسن خارجی سخن به میان آوردند. درنهایت مقامات اعلام کردند که هر دوز یکسان خواهد بود و اکنون پس از آغاز مجدد واکسیناسیون، برخی از سالمندان روایت کرده‌اند که در هنگام دریافت دوز دوم واکسن به آن‌ها اعلام‌شده اگر تمایل دارند می‌توانند واکسن دیگری به غیر از واکسنی که دوز اول آن را تزریق کرده‌اند، دریافت کنند.
برخی مسئولان معتقدند، تزریق واکسن ایرانی در دوز دوم، برای کسانی که در دوز اول واکسن خارجی تزریق کرده‌اند، ایجاد مشکل نخواهد کرد و این مسئله با واکنش برخی دیگر از مسئولان مواجه شده و مینو محرز، محقق تیم پروژه‌اش واکسن کوو ایران برکت دراین‌باره گفته است: «افرادی که در مرحله اول دریافت واکسن کرونا، با واکسن‌های خارجی واکسینه شدند، اکنون می‌توانند برای تزریق دوز دوم از واکسن ایرانی برکت استفاده کنند، چراکه میزان واکسن تولیدشده در دنیا بسیار کم است.» این در حالی است که حامد حسینی، مدیر کارآزمایی بالینی واکسن برکت، گفته است اطلاعات دقیقی درباره تزریق برکت به جای واکسن چینی ندارد و به باور کارشناسان، پلتفرم واکسن‌های برکت و سینوفارم مشابه است، اما بهتر است این کار انجام نشود.»
این اظهار نظرهای بعضا متفاوت نشان می‌دهد مسئولان حتی درباره تفاوت میان دوز اول و دوم و تأخیر دریافت دوز دوم واکسن نیز با یکدیگر اتفاق نظر ندارند و برمبنای شواهد علمی سخن نمی‌گویند.
در این بین موضوع مهم‌تر آن است که وضعیت واکسیناسیون توأمان با آغاز فصل گرما، دچار اختلال شده و بسیاری از شهروندان در شبکه‌های اجتماعی با انتشار ویدئوهایی از صف‌های طویل بلاتکلیف واکسیناسیون نسبت به این مسئله ابراز نارضایتی کرده‌اند. از سوی دیگر برای برخی از شهروندان نیز پیامک‌های تزریق دوز دوم واکسن ارسال‌شده، اما در مراجعه به مراکز دچار مشکل شده‌اند و یا تاریخ دریافت دوز دوم آن‌ها در مراجعه حضوری، بدون اطلاع آنان، تغییر کرده است.
این بی‌برنامگی و عملکرد ضعیف در مسئله واکسیناسیون، فرآیند تزریق را کُند کرده، تا بدان جا که رئیس مجلس شورای اسلامی هم تسریع درروند واکسیناسیون و جلوگیری از وقوع موج‌های بعدی کرونا در کشور را انتظار بحق مردم از مسئولان اجرایی دانسته است.
وب‌سایت انتخاب نیز نوشته است: «اینکه هرروز هزار سالمند ۷۰ ساله و بالاتر به یک مرکز درمانی بروند و ۷۰۰ نفرشان دست خالی برگردند، بی‌تردید نمره قابل قبولی برای مسئولان به همراه ندارد.»
افراد مسن در صف‌های بلند و شلوغ حسینیه ارشاد گیج و مستأصل‌اند و به خبرگزاری ایلنا گفته‌اند: «با وجود آنکه نوبتشان در روزهای گذشته بود اما هیچ تماس یا پیامکی جهت تزریق واکسن دوز دوم دریافت نکرده بودند و برای همین به شکل حضوری در این مرکز حاضر شدند.»
بعد از صف مرغ نوبت به صف واکسن رسید!
همواره عدم تشکیل صف دارو مایه فخر و مباهات سعید نمکی وزیر بهداشت بوده است. او اخیرا با اشاره به تشکیل صف مرغ، طی نامه‌ای به معاونان خود، از بی‌توجهی‌های پیش از تعطیلات نوروز به ویژه بازارهای شلوغ، و صف‌های طولانی و درهم فشرده مرغ انتقاد کرده و این مسئله را از دلایل عمده افزایش ابتلا به کووید ۱۹ در کشور و موارد بستری ناشی از آن دانسته است.
او پرسیده، آیا شما یک مورد صف مرغ را در حوزه دارو دیدید؟ اصلا کسی پرسید، وزیر فلک‌زده بهداشت، تو چطور ۴۷۵۰ قلم دارو را مدیریت کردی؟ چطور یک روز کارخانه‌های داروسازی مملکت به دلیل کمبود ماده اولیه تعطیل نشد؟
حالا آنچه ما با چشم‌های خود می‌بینیم، تشکیل صف‌های عریض و طویل واکسن است. اگرچه مرکز روابــط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشـت، با صدور اطلاعیه‌ای از مردم درخواست کرده بدون دریافت پیامک برای تزریق واکسن به مراکز واکسیناسیون مراجعه نکنند و در این اطلاعیه ذکرشده که زمان مراجعه برای تزریق دوز دوم واکســن کووید ۱۹ از طریق پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت و همچنین پیامک،اطلاع‌رسانی می‌شود اما شهروندان هرچه صبر کرده‌اند، پیامکی ارسال نشده و به همین خاطر خود راهی مراکز تزریق واکسن شده‌اند.
مرکز روابــط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت در اطلاعیه خود تأکید کرده است، تأخیر چندروزه حتی تا چند هفته و برای برخی از واکسن‌ها تا چند ماه، تأثیر منفی در اثربخشی و ایمنی زایی واکسن نخواهد داشت. علیرضا رئیسی، سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا هم تلاش دارد برخلاف آنچه مشاهدات خبرنگاران نشان می‌دهد به ما بقبولاند مشکلات واکسیناسیون رفع شده و مدام اطمینان خاطر می‌دهد که مردم به هیچ‌وجه درزمینه تزریق دوز دوم واکسن نگرانی نداشته باشند، به‌اندازه کافی واکسن برای تزریق دوز دوم در دسترس قرار گرفته و توزیع هم شده است. امروز هم تعدادی از واکسن‌ها را مجددا توزیع می‌کنیم برای کسانی که دوز دومشان را دریافت نکردند. بر این اساس در افراد ۷۰ سال به بالا کسانی که دوز دوم را تزریق نکردند، قطعا همه را واکسینه می‌کنیم و افراد جامانده از گروه ۷۰ ساله به بالا هم واکسینه می‌شوند.
او وعده داده است که در ماه‌های آینده بالغ بر هفت تا هشت میلیون دوز واکسن داخلی در اختیار خواهیم داشت و واکسن‌هایی هم که از خارج از کشور خریداری کردیم، به دستمان می‌رسد و فرآیند واکسیناسیون تسریع خواهد شد. ازآنجایی‌که این فرآیند تولید پیوسته و پایدار است، دیگر دچار کمبود نخواهیم بود و قولی که از طرف دولت به مردم داده‌شده مبنی بر اینکه ما تا پایان سال برای تمام گروه‌های هدف حداقل یک دوز واکسن تزریق می‌کنیم، مطمئن باشید که محقق می‌شود.
اما به دنبال انتقادها به دلیل تجمع مردم در صف‌های واکسن، سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا راهکار این مشکل را افزایش تعداد مراکز تجمیعی توزیع واکسن عنوان کرده و گفته باید مراکز تجمیعــی را برای تزریق واکسن جامعه هدف با همان مقدار واکسنی که توزیع می‌شود سریع بازگشایی و شروع کنیم تا معطلی پیش نیاید.
رئیسی افــزوده: اکنون دو موضوع اصلی واکسیناسیون افراد سالمند و دیگری گروه‌های آسیب‌پذیر را پیش رو داریم. او با عنوان این مطلب که برای افراد ۶۵ سال به بالا یک‌میلیون و ۸۰۰ هزار دوز واکسن نیاز داریم که یک‌میلیون آن باید با واکسن برکت و ۸۰۰ هزارتا نیز با واکسن وارداتی انجام شود، گفته: جمعیت ۶۰ تا ۶۵ سال عدد بالایی است و بالای دو میلیون و ۶۰۰ هزار دوز واکسن نیاز داریم، بنابراین بهترین راه این است که به جای ۵ سال فاصله سنی، دو سال به دو سال فراخوان داده شود.
از زنگ خطر پیک پنجم تا صف‌های طویل
به هر ترتیب صف‌های واکسن را نمی‌توان انکار کرد، این صف‌ها هرروز گسترده‌تر می‌شوند و ما را قدم به قدم به پیک پنجم نزدیک‌تر می‌کنند، ستاد ملی مقابله با کرونا هم زنگ خطر شیوع موج پنجم کرونا را به صدا درآورده و خواستار رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی از سوی مردم شده اما وقتی هنوز نتوانسته‌ایم با نظم و انضباط و رعایت فاصله اجتماعی، جریان واکسیناسیون را دنبال کنیم، چگونه انتظار رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی را داریم؟
اکنون روند بیماری در کشور با شیبی آرام در حال افزایش است و با ادامه این روند به‌احتمال‌زیاد در اواخر تیرماه با پیک پنجم روبه‌رو خواهیم بود. براساس اعلام وزارت بهداشت در حال حاضر به لحاظ میزان شیوع ویروس کرونا، ۳۲ شهر در وضعیت قرمز و ۱۷۴ شهر در وضعیت نارنجی و ۲۴۲ شهر در وضعیت زرد قرار دارند و نقشه رنگ‌بندی کرونا در سراسر کشور در حال قرمز شدن است. عاطفه عابدینی، دبیر کمیته علمی کشوری کووید ۱۹ به ایسنا گفته است که «روند بیماری در کشور با شیبی آرام در حال افزایش است و چند شهر از نواحی جنوبی کشور در حال افزایش موارد بیماری هستند و این روند به حالت شاخه‌ای از جنوب کشور به سمت بالا در حرکت است و اگر روند به همین صورت باشد ممکن است در اواخر تیرماه بروز پیک پنجم را هم داشته باشیم.» علیرضا ناجی، عضو کمیته علمی ستاد ملی مقابله با کرونا هم بر این مسئله تأکید کرده و به باشگاه خبرنگاران جوان گفته است «نقشه کرونایی کشور در بخش‌های جنوبی به رنگ قرمز درآمده است و شاهد افزایش شمار مبتلایان در پنج استان جنوبی کشور هستیم، استان‌های هرمزگان، بوشهر، سیستان و بلوچستان، یزد و کرمان با افزایش بیماران بستری در بیمارستان‌ها مواجه هستند.»
در این میان محمدهادی عباسی، سخنگوی دانشگاه علوم پزشکی زاهدان، از وخیم شدن وضعیت ابتلا به کرونا و کمبود امکانات بیمارستانی در سیستان و بلوچستان خبر داده و با توجه به شیوع انواع جهش‌یافته ویروس کرونا، ازجمله گونه شناسایی‌شده در هند که سبب ایجاد اوضاع بد کرونایی در این استان شده است، به افزایش بی‌سابقه ابتلا به کرونا در سیستان و بلوچستان اشاره‌کرده و افزوده که تعداد موارد ابتلا خیلی بیشتر از پیش‌بینی‌هاست.
عباسی با اشاره به کمبود امکانات بیمارستانی در سیستان و بلوچستان، گفته که ما تجهیزات را افزایش دادیم و دو اکسیژن ساز سیار که قابلیت نقل و انتقال داشته باشد به بیمارستان‌ها افزوده شد و همچنین اقلام دارویی و حفاظتی نیز افزایش یافت تا مشکلی نداشته باشیم اما تعداد موارد ابتلا خیلی بیشتر از پیش‌بینی‌هاست.
فداحسین مالکی، نماینده زاهدان در مجلس شورای اسلامی هم از این می‌گوید که روزانه بیش از ۱۲۰۰ نفر در سیستان و بلوچستان به کرونا مبتلا می‌شوند و مقصر اصلی افزایش مرگ‌ومیرها سعید نمکی است و دستگاه قضائی باید به این موضوع ورود کند.
روزانه به ۷۰۰ نفر از سالمندان واکسن نمی‌رسد
طی ۱۶ ماهی که از شیوع ویروس کرونا در کشور می‌گذرد، چهار پیک را پشت سر گذاشته‌ایم و با آغاز واکسیناسیون در کشور، همچنان مسئولان حوزه بهداشتی نگرانی‌هایی برای احتمال بروز پیک پنجم این بیماری در کشور دارند.
دکتر حمید سوری - رئیس کمیته کشوری اپیدمیولوژی کرونا- ضمن تشریح شرایط بیماری کرونا در کشور، به ایسنا گفته: استعداد بروز پیک‌های بعدی بیماری تا افزایش پوشش واکسیناسیون و عدم گسترش پروتکل‌های بهداشتی همچنان هست، به‌ویژه آنکه هنوز نگرانی درباره واریانت‌های جدید بیماری وجود دارد.
حالا همزمان با گسترش گونه دلتای ویروس کرونا در ایران، روند واکسیناسیون همچنان کند است و در موارد بسیاری، سالمندان برای دریافت واکسن کرونا باید ساعت‌ها در صف انتظار بمانند.
شرایط اپیدمی تابع چند نکته مهم است که به بیان حمید سوری، بخشی از آن «بستگی به سیاست‌گذاری‌ها و ساده‌انگاری در رعایت برخی از آن‌ها همچون آزاد گذاشتن سفرها، عدم رعایت پروتکل‌ها، افزایش پوشش واکسیناسیون، شناسایی طغیان‌های جدید بیماری با واریانت‌های جدید و... دارد و بخشی دیگر نیز مستقیما وابسته به رفتار مردم است. نباید فراموش کنیم تعداد مرگ‌های روزانه ناشی از کرونا چقدر است و باید بدانیم حتی اگر واکسن تزریق کرده باشیم به معنای عدم ابتلا به بیماری نیست بلکه احتمال مرگ و بستری درصورت ابتلا کاهش می‌یابد بنابراین؛ باید رعایت‌ها ادامه داشته باشد.»
در این اوضاع، تشکیل صف‌های واکسن، بسیار پرمخاطره است و گاهی سالمندان ۱۳تا ۱۴ ساعت در صف‌های طویل واکسن منتظر می‌ایستند تا شاید نوبتشان شود. خیلی‌ها شب را پشت درب مراکز واکسیناسیون به صبح رسانده‌اند، تا بتوانند سهم خود را دریافت کنند. به بعضی از مراکز فقط ۳۰۰ دوز واکسن تعلق می‌گیرد و این میزان، پاسخگوی جمعیت گسترده مراجعه‌کنندگان نیست و پایگاه خبری تحلیلی انتخاب گزارش کرده است که هرروز هزار نفر برای واکسن صف می‌کشند. به بیان ساده‌تر، روانه ۷۰۰ نفر از سالمندان در صف می‌ایستند، اما واکسن به آن‌ها نمی‌رسد.
دو هفته قبل، در بیان علت کمبودها از بدعهدی چین و روسیه سخن به میان آمده بود، علیرضا ناجی، رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی و عضو کمیته علمی کووید ۱۹، تأکید کرده بود «این نابسامانی‌ها به دلیل بدقولی شرکت‌های تولید واکسن سینوفارم و اسپوتنیک است. قرار بود سینوفارم ۳ میلیون دوز واکسن به ایران تحویل دهد، اما این کار را نکرد.» که البته کمبودها، جهانی است و سبب شده سرعت واکسیناسیون در ایران، کُند باشد و تاکنون کسانی که یک دوز واکسن تزریق کرده‌اند، حداکثر۵ درصد کل جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند.
ناکامی در تحقق هدف‌گذاری‌ها
بنابر اعلام وزارت بهداشت تا روز سوم تیرماه، ۴ میلیون و ۴۱۲ هزار و ۱۰۴ نفر دوز اول واکسن کرونا و یک‌میلیون و ۶۹ هزار و ۵۶۵ نفر نیز دوز دوم را تزریق کرده‌اند و مجموع واکسن‌های تزریق‌شده در کشور به ۵ میلیون و ۴۸۱ هزار و ۶۶۹ دوز رسیده است و تنها راه‌حل سرعت بخشیدن به روند واکسیناسیون، تأمین واکسن است و با این رویه در تحقق هدف‌گذاری‌هایمان ناکام خواهیم ماند.
هدف‌گذاری و چشم‌انداز وزارت بهداشت مطابق اعلام سعید نمکی، واکسیناسیون ۱۴ میلیون نفر تا پایان تیرماه بوده است که عملا با این وضعیت، امکان تحقق ندارد و در سه روز ابتدایی این ماه، کمتر از ۸ میلیون دوز واکسن تأمین و به چرخه واکسیناسیون وارد شده است اما مشکل کمبود واکسن با این تعداد حل نمی‌شود و این هم درحالی است که محمدرضا شانه ساز، رئیس سازمان غذا و دارو در برنامه گفت وگوی ویژه خبری شبکه دو سیما مطرح کرده بود تا انتهای پاییز حدود ۷۰ درصد از جمعیت کشور را واکسینه خواهیم کرد.
مشخص است که با تأمین واکسن، واکسیناسیون سرعت می‌گیرد، اما هنوز میزان واردات قطره‌چکانی است و تولید داخلی نیز هنوز به آن میزان موردنیاز نرسیده است.
روز ۲۴ خردادماه مدیر اجرایی مطالعات بالینی واکسن تولیدی ستاد اجرایی فرمان امام گفته بود: با آغاز تولید واکسن برکت از ابتدای خرداد تاکنون حدود سه میلیون دوز واکسن تولید شده است و از تیرماه با راه‌اندازی خط تولید جدید، ماهانه ۱۱ میلیون دوز واکسن تولید خواهد شد. محمدرضا شانه ساز، رئیس سازمان غذا و دارو نیز گفته با زیرساخت‌هایی که در کشور ایجادشده است ظرفیت تولید ۱۹۷ میلیون دوز واکسن در سال را خواهیم داشت که نه‌تنها جمعیت کشور را واکسینه می‌کنیم، بلکه صادرات نیز خواهیم داشت.
اما در حال حاضر با کمبود واکسن مواجه‌ایم و این مسئله کلافگی شهروندان را به دنبال داشته و وزیر بهداشت گفته: در ماه‌های آینده نه‌تنها کمبودی نداریم بلکه می‌توانیم واکسن را صادر و به کشورهای فقیر هدیه کنیم.
نظر شما