خبرگزاری مهر، گروه بین الملل - دکتر سید رضا صدرالحسینی *: با نگاهی به عملکرد ۳ ماه گذشته طالبان که در حال درنوردیدن بخش‌های عمده‌ای از ولایات و سرزمین افغانستان است و با توجه به اینکه دولت افغانستان قول‌های حمایت زیادی را از جانب آمریکا دریافت کرده بود اما در این رابطه ایالات متحده هیچ اقدام مناسبی را انجام نداد و به نظر می‌رسد که چشم انداز آینده افغانستان به طور کامل مشخص نیست.
این وضعیت در حالی است که بیش از ۱۶۰ ولسوالی از مجموع ۳۷۰ ولسوالی افغانستان در اختیار طالبان قرار گرفته و این امر نشان دهنده آن است که آینده نزدیک بسیار تیره و تار بوده و مشخص نیست چه دولت و قدرتی در افغانستان در رأس کار خواهد بود.
از یک طرف سفر اخیر اشرف غنی به آمریکا و تلاش وی برای متقاعد کردن آمریکایی‌ها برای عدم خروج از افغانستان مطرح است و از طرف دیگر آمریکایی‌ها با وجود وعده‌های زیادی که در طول سال‌های گذشته به دولت‌های افغانستان داده‌اند هیچ‌گونه حمایتی از دولت اشرف غنی در برابر طالبان انجام ندادند.
از طرف دیگر آمریکایی‌ها مذاکرات محرمانه‌ای را در دوحه با طالبان انجام دادند که دولت افغانستان در این مذاکرات حضور نداشت و درست در شرایطی تصرف بخش‌های مختلف افغانستان از سوی طالبان شدت گرفته که آمریکا اعلام کرده در حال خارج شدن از افغانستان است بنابراین می‌توان گفت که طالبان چراغ سبزی را در این رابطه از ایالات متحده در مذاکرات دوحه دریافت کرده است.
نکته دیگری که باید به آن توجه کرد این است که متأسفانه فضای کنونی رسانه‌ای در داخل افغانستان دچار تعارضات گوناگون است از یک طرف موضوع خشونت طالبان مطرح می‌شود و از سوی دیگر موضوع سپردن اراضی به طالبان با اختیار به این گروه مطرح می‌شود.
واقعیت امر این است که طالبان تاکنون خشونت قابل توجهی را در برابر مردم بخصوص هزاره‌ها، شیعیان و تاجیک‌ها انجام نداده و همه اقدامات نظامی آن علیه نیروهای دولتی بوده از همین رو هیچ چشم انداز واضحی درباره آینده افغانستان وجود ندارد اما توان طالبان برای تصرف سرزمین‌های مختلف و پیوستن مردم مناطق مختلف به طالبان نشان می‌دهد که در سه تا شش ماه آینده وضعیت حاکمیتی در سرزمین افغانستان به همین شکل خواهد بود.
تسلیحات آمریکایی در دستان جریان‌های آشوب طلب
باید توجه داشت که آمریکا در ۲۰ سال گذشته گروه‌های ناشناخته و حتی القاعده و داعش را در منقطه تسلیح کرده است. اکنون آمریکا تسلیحاتی را که امکان و یا ارزش جابجایی ندارند را در میان گروه‌های مختلف افغان توزیع می‌کند و این امر کاملاً روشن است.
در شرایطی تصرف بخش‌های مختلف افغانستان از سوی طالبان شدت گرفته که آمریکا اعلام کرده در حال خارج شدن از افغانستان است بنابراین می‌توان گفت که طالبان چراغ سبزی را در این رابطه از ایالات متحده دریافت کرده است
اینکه آیا این تسلیحات می‌تواند در آینده خطری را متوجه همسایگان افغانستان و بویژه جمهوری اسلامی ایران بکند باید گفت خیر چون تا پیش از این آمریکا با وجود در اختیار داشتن تسلیحات پیشرفته در افغانستان خطری متوجه مرزهای ایران نشد و جمهوری اسلامی توانست به خوبی از مرزها و منافع ملی خویش صیانت و دفاع کند و اکنون وجود تسلیحات از کار افتاده و قدیمی نیز نمی‌تواند خطری را متوجه ایران بکند.
این امر نیز مطرح است که آمریکا این تسلیحات را با هدف ادامه جنگ و ناامنی در افغانستان بین جریان‌های افراطی و آشوب طلب و گروه‌هایی که می‌خواهند سیاست‌های آمریکا را در منطقه پیاده کنند توزیع می‌کند تا نشان دهد که با خروج آن از هر نقطه‌ای، آن مکان گرفتار خشونت و ناامنی می‌شود در صورتی که موضوع برعکس بوده و این حضور آمریکا است که موجب بروز ناامنی در مناطق مختلف جهان شده است.
نکته‌ای که نباید فراموش شود تبعات خروج غیر مسئولانه آمریکا از افغانستان و مسائلی است که بواسطه این حرکت ایالات متحده بوجود می‌آید.
حمایت ایران از مذاکرات بین افغانی
مذاکرات بین افغانی مفید بوده و از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این مذاکرات بسیار مهم است چون می‌تواند از یک سو امنیت ملی و منافع مردم افغانستان را تأمین کرده و رنج و آلام آنها را کاهش دهد و از سوی دیگر منطقه را به ثبات نزدیک تر کند. جمهوری اسلامی ایران نیز از این مذاکرات حمایت می‌کند و بر انجام آن تاکید داشته و به انجام آن نیز کمک می‌کند.
توصیه‌های راهبردی
دولت اشرف غنی با توجه به نابسامانی‌های گسترده و با وجود وابستگی‌های شدید به کمک‌های بیرونی، توان ایستادگی طولانی مدت را در مقابل طالبان ندارد و بسیاری از عناصر جهادی باقی مانده در حاکمیت با مشکلات زیاد داخلی، نداشتن انسجام کامل به سختی می‌توانند جایگاه خود را در میان مردم بازسازی کنند.
در این شرایط جمهوری اسلامی ایران با همکاری و تعامل با کشورهای منطقه و هر دو طرف درگیری باید سعی کند تا حد امکان از گسترش خشونت‌ها و درگیری‌ها بکاهد و دو طرف را به گفتگو و مذاکره و یافتن راه حلی کم تنش دعوت کند و رسانه‌های رسمی از ورود به مناقشه و تحریک دو طرف منازعه پرهیز کنند، چون کشیده شدن افغانستان به دور جدید درگیری و جنگ داخلی به نفع هیچکس نیست و دود این آتش در وهله اول به چشم مردم مظلوم افغانستان و بعد از آن، کشورهای منطقه خواهد رفت و مهم‌تر از همه اینکه هیچیک از دو طرف نیز قطعاً به اهداف صد درصدی خود نخواهند رسید و در نهایت جز خاکستری از افغانستان باقی نخواهد ماند و آمریکا که مقصر اصلی همه نابسامانی‌ها در افغانستان است، نظاره‌گر و خوشحال!
*کارشناس ارشد مسائل منطقه
نظر شما