زیر و بم عدم موفقیت بخش خصوصی گردشگری در واردات واکسن کرونا

خبرگزاری مهر _ گروه جامعه؛ برخی از کارشناسان حوزه گردشگری، واردات واکسن توسط بخش خصوصی برای رونق گردشگری را یک شوخی می‌دانند. چندی پیش نامه‌نگاری‌ها برای دریافت مجوز واردات واکسن توسط بخش خصوصی گردشگری نیز انجام شد ولی از هیچ طریقی به نتیجه نرسید. رئیس جامعه گردشگری الکترونیک، اتاق بازرگانی، مناطق آزاد و جامعه هتلداران کشور از جمله تشکل‌ها و نهادهایی بودند که برای این موضوع پیگیری کردند اما هنوز هیچیک نتوانسته‌اند از وزارت بهداشت یک پاسخ قطعی دریافت کنند. از سوی دیگر سازمان غذا و دارو اعلام کرده که بخش خصوصی در واردات واکسن کرونا موفق نبوده و با وجود صدور ۳۸ مجوز اولتیماتوم داده که به‌زودی مجوزها لغو می‌شود.

کارشناسان و فعالان گردشگری حوزه سلامت پیرو این موضوع در یک نشست مجازی درباره علت اجرایی نشدن این طرح سخن گفتند و در لابه لای سخنانشان از وجود مافیایی حرف زدند که اجازه فعالیت را به بخش خصوصی نمی‌دهد. بخش دیگری از این صحبت‌ها پیرو عدالت در اجرای واکسیناسیون مردم بود و اینکه چقدر استفاده از واکسن وارداتی برای اجرای تورهای گردشگری داخلی صحیح خواهد بود.

این نشست مجازی در غیاب افرادی مانند انصاری رئیس جامعه گردشگری الکترونیک، حمزه زاده، رئیس جامعه هتلداران، امین حقیقت دبیر شورای راهبردی گردشگری سلامت و ولی تیموری معاون گردشگری کشور برگزار شد. آنها که پیگیر جدی واردات واکسن بوده‌اند، صلاح دانستند در وضعیت فعلی، سکوت کنند.

در این نشست مجازی، ابراهیم پورفرج رئیس جامعه تورگردانان ایران گفت: همه چیز پر واضح است. به نظر می‌رسد هنوز همه مردم ایران در انتظار واکسن هستند. همه کشورها تلاش می‌کنند که مردم ایمن شوند. میدانیم که باید واکسن به همه مردم تزریق شود. اما چرا این اتفاق نمی‌افتد برای ما روشن نیست. نمی‌دانم چه موانعی هست اما در ذهن ما این سوال مطرح هست.

پورفرج گفت: اتفاقی که در ارمنستان افتاد می‌توانست در جزایر ایران توسط بخش خصوصی انجام می‌شد. در وزارت بهداشت نامه‌ها به تأخیر می‌افتد و جواب نمی‌دهند. ما از پشت پرده‌ها خبر نداریم. الان مشتریان بارها از ما سوال می‌کنند که چند میلیون نفر در ایران واکسن زده‌اند مهر ماه می‌خواهیم به کشور شما بیاییم اما نمی‌دانیم که واکسیناسیون در ایران چطور است و چه زمانی به گردشگران ویزا می‌دهند. ما نمی‌توانیم به آنها جواب درستی بدهیم. شرکت‌های توریستی نیاز به گردش کار دارند نه درآمد بالا. می‌خواهند که کارمندانشان را از دست ندهند.

آرش انیسیان عضو هیئت مدیره انجمن خدمات بین المللی گردشگری سلامت ایران گفت: تا الان ۱۲ میلیون دوز واکسن وارد کشور شده است که حدود ۹ میلیون دوز از این واکسن‌ها را هلال احمر وارد کرده و سهم بخش خصوصی بسیار کم است. مشکلات زیادی برای واردات توسط بخش خصوصی وجود دارد. واکسن سهمیه بندی شده از طریق کوواکس، برای ایجاد عدالت در اختیار کشورها قرار می‌گیرد. سهم ایران ۱۶ میلیون و ۸۰۰ هزار دوز است ولی ما کمتر از یک چهارم سهمیه‌مان را توانسته‌ایم بگیریم شاید یکی از دلایلش دیر اقدام کردن دولت ایران بوده باشد. دو شرکت در روسیه و کره جنوبی مجاز هستند که از طریق کوواکس واکسن ایران را تأمین کنند واکسن‌های برگشتی که از شرکت‌های مختلف می‌آید عمدتاً اگر قابلیت توزیع مجدد داشته باشد، به این شرکت‌ها بر می‌گردد و آنها توزیع می‌کنند اما متأسفانه یک دوز واکسن برگشتی هم از این شرکت‌ها به ایران داده نشده است. اما الان در اروپا واکسن‌های مازادی وجود دارد که شرکت‌های واسط آنها را توزیع می‌کنند. وقتی ما می‌خواهیم واکسن را بخریم تعهد می‌گیرند که حتماً به دولت باید تحویل داده شود.

واکسیناسیون می‌توانست برای ما عامل و جاذبه گردشگری باشد اما الان به عامل گردشگری معکوس تبدیل شده است وی در ادامه بیان کرد: با مذاکراتی که با سازمان غذا و دارو انجام داده‌ایم قرار شده اگر صنفی توانست از ستاد کرونا و وزارت بهداشت بگیرد بتواند با ارز آزاد یا ارز نیمایی واکسن را وارد کند مشروط به اینکه رایگان تزریق شود. ما با نظام مهندسی و مجموعه‌های گردشگری قدم‌هایی برداشته‌ایم اما هنوز وزارت بهداشت مجوز تزریق صادر نکرده است. اگر بخواهیم گردشگری را در کشور راه بیندازیم و به عنوان کشور ایمن مطرح شویم باید بتوانیم حداقل ۷۰ درصد مردم را ایمن کنیم یعنی به ۱۰۰ میلیون دوز واکسن نیاز داریم هیچ کشوری هنوز به این درصد ایمنی نرسیده اما کشورها با ۳۰ درصد ایمنی شروع به راه اندازی صنعت گردشگری کرده‌اند. واکسیناسیون می‌توانست برای ما عامل و جاذبه گردشگری باشد اما الان به عامل گردشگری معکوس تبدیل شده است و افراد به خارج از کشور برای تزریق واکسن می‌روند.

رئیس بیمارستان ابن سینا گفت: ما در اخلاق پزشکی موضوع عدالت در سلامت را داریم. کشورها و سازمان‌های بهداشتی و درمانی موظف هستند که بر این اساس دسترسی همه مردم را به خدمات سلامت به صورت یکسان برقرار کنند پس هیچ جای دنیا بابت تزریق واکسن پولی دریافت نمی‌کنند. یک چالش جدی هست در اینکه هر کسی پول دارد واکسن بزند و هر کسی ندارد صبر کند تا سهمیه کوواکس بیاید. چنین چیزی در اخلاق پزشکی جایی ندارد. تا زمانی که ۷۰ درصد مردم واکسن نزده باشند عملاً زنجیره انتقال بیماری نمی‌شکند. در کلان سیاست گذاری باید به این موضوع فکر کرد که باید مردم را به صورت کامل واکسینه کرد و اولویت با کسب و کارهای پر خطر باشد. فعالان گردشگری نیز در اولویت هستند. وقتی واکسن مازاد داشته باشیم می‌توان از این مزیت رقابتی برای گردشگری استفاده کنیم اما تا زمانی که مردم خودمان و مشاغل پر خطر واکسینه نشده‌اند نمی‌توان انتظار داشت که افرادی از خارج از کشور بیایند و واکسینه شوند.

حتماً این وسط مافیایی وجود دارد که اجازه نمی‌دهد دارو به قیمت بهتر به دست مردم برسد

علی اکبر عبدالمالکی رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی نیز در ادامه درباره وجود مافیای دارو سخن گفت و ادامه داد: داروی کرونا شاید در بیمارستان ۵۰۰ هزار تومان است اما در خارج از داروخانه، مافیا آن را به قیمت ۵ میلیون تومان می‌فروشند. اگر کسی بخواهد واکسن بگیرد با سرعتی که دنیا واکسن می‌زند، قیمت آن چقدر تمام می‌شود؟ اتاق بازرگانی برآورد کرد برای هر فرد ۲۵۰ هزار تومان کل هزینه خرید واکسن می‌شود. بیماری کرونا برای هر فرد چقدر هزینه دارد؟ کدام به صرفه است؟ حتماً این وسط مافیایی وجود دارد که اجازه نمی‌دهد دارو به قیمت بهتر به دست مردم برسد.

آرش انیسیان رئیس بیمارستان ابن سینا گفت: فرایندهای پیچیده‌ای در داخل کشور و سازمان دارو وجود دارد که هیچ بخش خصوصی تا کنون نتوانسته واکسنی به ایران بیاورد. به عنوان مثال نامه‌هایی که سازمان غذا و دارو می‌دهد تا شرکتی را برای خرید دارو معرفی کند، دارای چندین متن مختلف است. اینها شاید تعمدی نباشد اما باید اصلاح شود. واکسن یک کالای استراتژیک است و از اسفند ماه سال گذشته بخش خصوصی وارد شده اما حمایتی از آن نشد.

وی گفت: خیلی وقت‌ها فرایندهای بروکراتیک به گونه‌ای پیش می‌رود که تنها گروه خاصی موفق می‌شوند. در خصوص واکسن به جایی نرسیدیم که تعمدی وجود داشته باشد اما نتیجه آن وارد نشدن واکسن بود حالا می‌خواهید اسمش را مافیا بگذارید یا ناکارآمدی سیستم. الان ۹ میلیون دوز را هلال احمر وارد کرده و تصور می‌کنم سه میلیون دوز دیگر سهمیه ما از کوواکس بوده که مستقیماً هیأت امنای ارزی آن را وارد کرده است. فکر نمی‌کنم چیز دیگری تا امروز وارد شده باشد در حالی که بیش از ۳۶ شرکت تلاش کرده‌اند برای اینکه واکسن را وارد کنند اما مهمترین عامل قیمت است. اگر قرار است بخش خصوصی واکسن وارد کند، باید از بازار آزاد خریداری کند. اگر دولت سوبسیدی که الان برای داروی کرونا می‌دهد برای مابه‌التفاوت قیمت کوواکس و واکسن بدهد، بخش خصوصی می‌تواند تمام نیاز واکسن کشور را تأمین کند چون الان ما سوبسید بالایی برای درمان و داروی کرونا می‌دهیم اما برای واکسن هزینه نمی‌کنیم.

انیسیان تصریح کرد: واکسن‌ها به صورت دو دوزی تعریف شده است اخیراً هم به این جمع بندی رسیده‌اند که دوز سوم هم لازم است. اگر کسی به جزایر ما زیاد سفر کند مشکلی نیست اما به طور معمول اینکه سه بار کسی به یک جا سفر کند دور از ذهن است. در قالب ساختار عدالت در سلامت اینکه خارج از برنامه ستاد کرونا واکسیناسیون انجام شود، هنوز ممکن نشده است و از نظر اخلاقی هم شاید درست نباشد. به هر حال جامعه ما سیاست زده است و اگر هر اقدامی انجام می‌شد منتقدانی داشت که ممکن بود آنقدر قوی باشند که سیاست مداران را وادار به محافظه کاری کند. بنابراین گردشگری در کشور ما به عنوان یک اولویت برای دولت محسوب نمی‌شود. کشورهای اطراف معمولاً تمایلی به واکسن ندارند این ما هستیم که برای واکسن به کشورهای دیگر سفر می‌کنیم. بعید می‌دانم که بتوانیم هر چقدر هم زیرساخت خوبی داشته باشیم از کشورهای همسایه افرادی را برای تزریق واکسن به کشور بیاوریم کشورهای دیگر نیز که خودشان واکسن دارند.

اقدام برای خرید یک میلیون دوز سینوواک

حسین نکونام رئیس هیأت مدیره جامعه حرفه‌ای گردشگری سلامت گفت: چند ماه پیش اقدامی برای خرید یک میلیون دوز واکسن سینوواک چین با حدود ۲۲ و نیم میلیون دلار قیمت انجام دادیم و به وزارت میراث فرهنگی اعلام کردیم. دوستان پیگیری کردند اما جوابی از سوی وزارت بهداشت دریافت نشد. وزارت بهداشت تمایلی ندارد به بخش گردشگری نگاهی کند. در یک سال اخیر وزارت بهداشت به جای اینکه به گردشگری کمک کند گردشگری را مترادف با کرونا دید و هیچ وقت نه حمایتی کرد و نه کمکی.

وی درباره اینکه چه توجیهی برای وزارت بهداشت دارند گفت: بر اساس برنامه‌ای که به وزارت گردشگری اعلام کرده بودیم گفتیم یک میلیون دوز برای فعالان گردشگری تزریق شود. حتی اعلام شد که مطمئنیم مجموعه داران صنعت گردشگری خودشان حاضرند برای پرسنلشان هزینه کنند تنها نیاز است که دولت اعتبار اولیه را بدهد و باز از بخش خصوصی آن پول را بگیرد اما این اتفاق نیفتاد. اگر می‌شد می‌توانستیم گواهینامه صنعت گردشگری ایمن را صادر کرده و آن را در تبلیغات و رسانه‌های داخلی و خارجی استفاده کنیم. ما فقط دیدیم که وزارت بهداشت تنها هشدار سفر نروید می‌داد و حتی فعالان گردشگری را در اولویت پنجم هم قرار نداده بود. وزارت بهداشت اصلاً گوش نمی‌کند که ما بخواهیم آنها را توجیه کنیم. الان خیلی از کشورها واکسنی می‌دهند که در حال منقضی شدن است.

وی گفت: هر دوز واکسن سینوواک اگر با دلار آزاد حساب می‌کردیم یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان می‌شد. الان ایرانی‌ها یک میلیون تومان برای خروج از کشور پول عوارض می‌دهند پس مبلغ زیادی نبود. ما می‌خواهیم تبلیغات کنیم که گردشگر با اطمینان خاطر به کشور بیاید چه دلیلی از این واضح‌تر برای وزارت بهداشت می‌آوردیم؟ اگر وزارت بهداشت در چند روز آینده حاضر باشد کمک کند حاضریم که برای تأمین بودجه ضمانت هم بدهیم در حالی که وظیفه دولت است که واکسن رایگان در اختیار مردم قرار دهد.

مصطفی سروی عضو هیأت مدیره جامعه تورگردانان ایران نیز درباره نرخ تورهای گردشگری واکسن گفت: قیمت اصلی واکسن آنقدر نیست که هزینه سفر را گران کند مگر اینکه برخی از هتلداران خودشان پول این واکسن را تأمین کرده و شرط را اقامت در آن هتل بگذارند و قیمت را بالا ببرند.

سروی در ادامه گفت: وقتی از طرف جامعه تورگردانان درخواست می‌دهیم که حاضریم تنها افرادی که واکسن زده‌اند را به ایران بیاوریم در بدو ورود تست و سه روز بعد هم تست بگیریم و بعد این طرح از طریق وزارت میراث فرهنگی به ستاد کرونا می‌رود، وزارت بهداشت آن را به تنهایی وتو می‌کند. پس گردشگری ورودی ما با لحاظ کردن تمام شرایط در اولویت‌های وزارت بهداشت نیست. شاید در جامعه تورگردانان اولین مجموعه‌ای بودیم که برای واکسن بخش خصوصی اقدام کردیم در میانه راه اتاق بازرگانی گفت که در حال وارد کردن هستیم اما باز هم اجازه داده نشد.

غیر از واکسن جانسون اند جانسون هیچ واکسنی تک مرحله‌ای نیست و هیچ مسافر ورودی روزهای زیادتری در ایران نمی‌ماند

وی افزود: اگر فردا در کیش واکسن بزنند برخی می‌گویند تعدادی پولدار به کیش رفته‌اند. چند عکس هم منتشر می‌شود و می‌گویند پس افراد بی پول چی. چرا دولت برای پولدارها واکسن می‌زند. شاید برای دولت اولویت این باشد که بگوید من برای کارمندان یا کارگران می‌زنم. اما درباره زیرساخت نمی‌توانیم برای گردشگر ورودی فکر کنیم چون غیر از واکسن جانسون اند جانسون هیچ واکسنی تک مرحله‌ای نیست و هیچ مسافر ورودی روزهای زیادتری در ایران نمی‌ماند. ما فقط می‌توانیم این زیرساخت را برای تأسیسات گردشگری ایجاد کنیم که مردم مراجعه کنند.

نکونام نیز در ادامه بیان کرد: اگر وزارت بهداشت درست و اصولی کار کند و گردشگری را حمایت کند زیرساخت‌های لازم را در ایران داریم. اگر شرایط ویزای درمانی را نیز برای کشورهای بازار هدف به خصوص عراق و افغانستان مهیا کنیم حتماً گردشگر خارجی نیز خواهیم داشت و نزدیک به ۵۰۰ تا ۷۰۰ هزار نفر را جذب کنیم. الان هم متقاضیان زیادی برای درمان به ایران مراجعه می‌کنند.

تجربه کشورهای دیگر

در ادامه این نشست؛ مهدی عباسی از فعالان گردشگری درباره تجربه کشورهای دیگر در حوزه واردات واکسن و رونق گردشگری بر اساس آن گفت: ایتالیا برای اینکه بتواند صنعت گردشگری را نجات دهد؛ طرح جزیره بدون کووید را اجرا کرده است. ساکنان این جزایر را واکسینه کرده‌اند و برخی می‌گفتند که چرا وقتی همه مردم دوز اول واکسن را نگرفته‌اند برخی از جزایر باید دو دوز واکسن بزنند. این کاری بود که ایتالیا با همکاری وزارت بهداشت و گردشگری انجام داد و با شروع فصل گردشگری و تابستان این جزایر به مدار گردشگری پیوستند.

عباسی بیان کرد: در کشور روسیه شرط گذاشتند که مسافران دو بار باید تست بدهند. یونان هم به شهروندان کشورهای اروپایی گفت یک هفته قرنطینه را بر می‌داریم ولی افرادی که واکسن زده‌اند می‌توانستند وارد شوند. قبرس شمالی دستبندی را تهیه کرد و به همه گردشگران ورودی آن را داد تا ردیابی شوند و نشان می‌داد آن مسافر مبتلا شده است یا نه.

وی گفت: در حال حاضر ترکیه به گردشگران خارجی واکسن نمی‌زند. تا کنون ۶۲ میلیون واکسن تزریق شده که بیشتر فایزر زده‌اند. خیلی از استانداران گفتند کسانی که می‌خواهند در جایی مثل مارماریس سفر کنند می‌توانند دوز دوم را در هتل‌های چهار و۵ ستاره دریافت کنند. به این ترتیب هتل‌ها با تشویق مردم به سفر، این کار را در هتل‌ها انجام دادند. هیچیک از کشورهای دنیا خرید و عرضه واکسن توسط بخش خصوصی نبوده بلکه توسط دولت انجام می‌شده است. در آذربایجان نیز مردم از واکسن اسپوتنیک و سینوفارم استقبال کردند اما از آسترازنکا استقبالی نشد و دولت آذربایجان مجبور شد ۴۰ هزار دوز به قزاقستان ۵۰ هزار دوز به ازبکستان و ۴۰ هزار دوز به بوسنی و هرزگوین اهدا کند و این هفته هم ۲۰ هزار دوز به تاجیکستان داد.