بومی‌سروده‌های آذربایجان در شیراز بررسی شد

به گزارش خبرگزاری مهر، نشست «ساختارشناسی بایاتی‌ها: بومی‌سروده‌های آذربایجان» با سخنرانی حمید سفیدگر شهانقی، پژوهشگر فرهنگ عامه و ابراهیم اکبری عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی مرودشت، به‌عنوان دبیر این نشست به‌صورت مجازی برگزار شد.

سفیدگر در ابتدای این برنامه، به معنای واژه بایاتی ها پرداخت و توضیح داد: بایاتی به شعرهایی گفته می‌شود که اغلب هفت هجایی و از اسم قبیلهٔ «بایات ها» که قبیلهٔ قدیمی ترک است گرفته شده است.

وی ادامه داد: بایاتی یکی از رایج‌ترین ژانرهای ادبیات شفاهی مردم آذربایجان است. در بایاتی‌ها مضامین عمیق فلسفی، اجتماعی، تاریخی، دینی، اخلاقی و لیریک در چهار مصرع کوتاه بیان می‌شود.

سفیدگر گفت: در بایاتی ها مبارزه علیه استثمار و ستم ملی، عشق به وطن و مردم، دیدگاه‌های فلسفی، عوالم معنوی و داخلی انسان و غیره منعکس می‌شود. بایاتی ها به سبب تنوع موضوع و مضمونشان در جشن، عزا و ماتم، مراسم مختلف، در تنهایی و جمع و خلاصه در هر حالت و همه جا خوانده می‌شوند چرا که همیشه و برای هر مناسبتی می‌توان چند بایاتی پیدا کرد.

این پژوهشگر آذربایجان بیان کرد: بایاتی‌ها اغلب دارای چهار مصرع بوده و به ندرت شش مصرع هم دارند. مصرع‌های اول، دوم و چهارم هم‌قافیه و مصرع سوم آزاد است. مضمون و هدف نهایی بایاتی نیز در دو مصرع آخر بیان می‌شود. وزن بایاتی‌ها هجایی است و هر مصرع از هفت هجا تشکیل شده است.

وی ادامه داد: بایاتی ها در ارتباط تنگاتنگ با موسیقی نیز بوده و هستند و بر روی بسیاری از آنها آهنگ‌های مختلف موسیقی گذاشته شده و از این میان دستگاه‌های موسیقی گوناگونی چون «بیات قاجار»، «بیات شیراز»، «بیات ترک»، «بیات چوپان» و غیره به وجود آمده‌اند.

این پژوهشگر عنوان کرد: تاریخ گردآوری بایاتی ها به قرن شانزدهم میلادی برمی‌گردد. در سیاحتنامه سیاح مشهور ترک، اولیا چلبی به نمونه‌هایی از بایاتی‌ها برمی‌خوریم. فولکلورشناسان تاکنون بیش از ۱۰ هزار بایاتی را گردآوری، طبقه‌بندی و منتشر نموده‌اند.

بخش دیگر سخنان سفیدگر معطوف به قرائت اصل آذربایجانی، ترجمهٔ آن و فلسفه خلق این سروده‌ها بود.

این نشست که به‌همت قطب علمی شعرپژوهی فرهنگ عامه ترتیب یافت با همکاری معاونت فرهنگی اجتماعی دانشگاه شیراز، انجمن ترویج زبان و ادبیات فارسی (شعبه فارس)، معاونت فرهنگی دانشکده ادبیات و علوم انسانی و مرکز پژوهش‌های زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز با حضور جمعی از ادب‌دوستان و پژوهشگران برگزار شد.