دردسرهای عظیم درمان/ کمبود دارو بلای جان بیماران مشهدی

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها - ملیحه زرین‌پور: این روزها آنقدر درگیر مشکلات مختلف و بیماری و همه‌گیری و مرگ عزیزان و بی‌تدبیری مسئولان در کنترل این اوضاع هستیم که کمبود داروهای خاص از داروهای بیماری‌های عصبی تا داروی بیماران کرونایی بخشی از آن است. کافی است یک بیمار خاص یا حتی معمولی در خانه داشته باشید و سرو کارتان به داروخانه بیفتد، آنجاست که به عمق ماجرا پی می‌برید.

این تازه یک بخش ماجراست، این روزها آنچه بیش از همه تأسف‌بار است، صف‌های طولانی و ازدحام جلوی داروخانه‌هایی است که داروهای کرونایی را توزیع می‌کنند، کمبودی که بیش از همه در چشم پایتخت معنوی کشور خودنمایی می‌کند و خود سبب شیوع بیشتر بیماری می‌شود چرا که برخی از این افراد یا خود بیمار هستند یا به‌عنوان خانواده بیمار، ناقل ویروس هستند.

کمبود دارو در اوج‌گیری پیک پنجم کرونا در کنار کمبود تجهیزات پزشکی در بیمارستان‌های مشهد، خبرهای خوشایندی نیست اما آنقدر خبرهای ریز و درشت از گلایه‌های مردمی از اوضاع دارو به دستمان رسید که بر آن شدیم برای عمل به رسالت خود، به سراغ بررسی این موضوع برویم.

خیابان محتشمی و عارف و اطراف بیمارستان قائم در خیابان احمد آباد مشهد پر از کلینیک‌های ویژه و مطب‌های پزشکان متخصص و فوق تخصص است؛ محلی که اگر بیماری داشته باشی، اولین جایی است که برای مراجعه و نوبت‌گیری از پزشکی متخصص به ذهنت خطور کند و به تبع، داروخانه‌های بسیاری هم در آنجا برای تأمین داروی بیماران وجود دارد، برای بررسی اوضاع دارو به میان مردم می‌رویم.

از داروهای عصبی و انسولین تا داروی کرونا

خانمی به همراه پسربچه کوچکش با رعایت کامل پروتکل‌ها جلوی داروخانه ایستاده است و می‌گوید دو روز است دنبال کلوزام می‌گردد و هنوز پیدا نکرده، چندین داروخانه سرزد که یا نداشتند یا آن‌هایی که داشتند می‌گویند باید تمام نسخه را تهیه کنی در حالی که در این نسخه تنها یک کلوزام و یک شربت تقویتی است که قبلأ آن را تهیه کرده است و تازه مسئله آنجاست که داروخانه‌ای که داروی کلوزام را داشته، شربت را مشابه داشته و گفته باید همین را بردارید. می‌گوید این داروی کنترل امواج صرعی پسرم است، اصلأ نباید قطع شود و عقب انداختنش خیلی خطرناک است.

پیرمرد مسنی هم برای خانمش به دنبال گلیکولازید می‌گردد و می‌گوید: دکتر در نسخه ۱۰۰ عدد نوشته اما هر جا می‌روم، می‌گویند دارو نیست و دو ورق بیشتر نمی‌دهیم، همین هم سهمیه بوده که به داروخانه داده‌اند.

ناراحتی او این است که می‌گوید دفعه بعد این نسخه را به من نمی‌دهند و باید مجدد به پزشک مراجعه کنم و پول ویزیت بدهم، این انصاف است؟ می‌گوید: همسرم دیابت دارد و تا یک ماه پیش مدام باید برای دریافت انسولین نوومیکس ثبت‌نام می‌کردم و نبود، وقتی هم می‌آمد باز همه را نمی‌دادند و حالا که مشکل انسولین تا حدودی حل شده، باز یکی دیگر از داروهایش نیست.

اوضاع را از متصدی داروخانه پرسیدم، حرف‌های پیرمرد را تأیید کرده و می‌گوید: متأسفانه به دلیل برخی تحریم‌ها، برخی نمونه‌های دارویی کم است و مثلأ همین گلیکولازید را تنها چند جعبه به ما می‌دهند و ما هم مجبوریم طوری تنظیم کنیم که به بیماران بیشتری برسد، شاید در زمان اتمام آنها مجدد دارو برسد.

خانم جوانی هم برای پیگیری و یافتن داروهای درمانی کرونا از این داروخانه به آن داروخانه می‌رود، می گویم مگر در داروخانه‌های خاصی توزیع نمی‌شود، با ناراحتی و استرس می‌گوید «مادرم خیلی خیلی ناخوش است هیچ‌جا نبوده، حالا هم دارم می‌گردم شاید فرجی شد و جایی پیدا کردم».

استرس و ناراحتی؛ ارمغان کمبود دارو

مرد میانسالی هم به دنبال دارویی می‌گردد که از شدت ناراحتی نامش را نمی‌تواند به راحتی بازگو کند و می‌گوید: متصدی داروخانه می‌گوید دارم ولی باید همه این نسخه را هم در کنارش ببری وگرنه نمی‌دهم ولی من چند روز پیش این نسخه را تهیه کردم، فقط این دارو را نداشتند که چون در خانه هنوز چندتایی داشتم، گفتم بعداً مراجعه و تهیه می‌کنم ولی حالا این‌ها می‌خواهند سوءاستفاده کنند، می‌گویم آزاد بده، می‌گوید برای مشتریان خودم نگه داشته‌ام! چرا هیچکس پیگیری نمی‌کند؟

مرد جوان دیگری دربه‌در به دنبال یک قسمت از دستگاه کمک تنفسی برای بیماران تازه عمل شده می‌گردد و با استرس می‌گوید پسر ۳.۵ ساله‌ام را تا یک ساعت دیگر از اتاق عمل جراحی قلب بیرون می‌آوردند و بیمارستان این قسمت از دستگاه تجهیزاتی تنفسی را نداشته، گفت از بیرون بخرم ولی هنوز نتوانستم آن را پیدا کنم یا پیدا کردم، به قیمت گزافی می‌گویند که من توان پرداختش را ندارم! در این آشفته‌بازار و بلبشوی کرونایی، هر کسی به دنبال ماهی گرفتن از آب گل‌آلود است.

برای پیگیری این مهم به سراغ دکتر علی روح بخش، مدیر امور دارو و مواد تحت کنترل معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی مشهد رفتیم اما علی‌رغم تماس‌های مکرر، موفق به دریافت پاسخ نشدیم و موضوع را از دکتر جبرائیل موفق، معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی مشهد جویا شدیم.

ممنوعیت‌های داروخانه‌ای

دکتر موفق در پاسخ به سوالات ما پیرامون کمبود برخی داروها و سوءاستفاده برخی از این امر و دغدغه بیماران، گفت: هیچ داروخانه‌ای اجازه ندارد دارو را خودسر و بدون نظر پزشک تغییر دهد، نمی‌تواند بدون نظر پزشک داروی مشابه بدهد و حتی بعد از تماس با پزشک، برای تغییر دارو و تأیید آن باید قید شود که با نظر پزشک معالج بوده است.

وی درخصوص اینکه بیمار را مجبور می‌کنند تمامی اقلام نسخه را از یک داروخانه تهیه کند و دارویی که کمیاب است را در شرایطی می‌دهند که بقیه نسخه نیز همراهش تهیه شود، بیان کرد: در مواردی ممکن است چنین اتفاقی بیفتد، این واقعیتی غیر قابل انکار است چرا که ممکن است از جانب متصدی عنوان شود از این داروی کمیاب چند دانه سهمیه داده‌اند و دادن آن بدون مابقی نسخه، خودتان را به دردسر می‌اندازد، داروخانه دیگری نسخه‌ات را نمی‌دهند؛ مثلأ در داروخانه ۲۲ بهمن وقتی از یک داروی کمیاب چند دانه سهمیه وجود دارد و بقیه اقلام نیست، به بیمار عنوان می‌شود و اغلب موارد سعی می‌شود راهنمایی کنند تا از جایی نسخه تهیه شود که همه اقلام موجود باشد.

برخورد با متخلفان

موفق تأکید کرد: با این حال، اگر بیماری هم با این مسائل مواجه شد و داروخانه‌ای دارویی را داشت و ارائه نکرد، اطلاع بدهند، قطعاً برخورد می‌شود؛ می‌توانند هم حضوری به معاونت شهرک دانش و سلامت بیایند و هم با شماره ۱۹۰ اطلاع دهند، حتمأ پیگیری و برخورد می‌کنیم

وی اضافه کرد: هرچند گاهی بازرسان نیز مراجعه می‌کنند، اینگونه مسائل را کشف کرده، همانجا برخورد و صورتجلسه شده و به کمیسیون‌های مربوطه ارجاع می‌دهند.

معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی مشهد در خصوص کمبود داروهای خاص مانند گلیکولازید بیماران دیابتی که گاهأ یک نسخه ۱۰۰ عددی از این دارو توسط داروخانه به ۲۰ عدد تقلیل می‌یابد، گفت: این واقعیتی است که به دلیل کمبود کشوری برخی اقلام دارویی وجود دارد و تنها مختص مشهد نیست اما توجه به این نکته مهم و ضروری است که پزشک معمولأ مصرف دو یا سه ماه بیمار را در نسخه می‌نویسند و حقیقتأ با این شرایط کمبود، برخی از اقلام دارویی آن نسخه را نمی‌توان به طور کامل به بیمار تحویل داد.

وی توضیح می‌دهد: به دلیل همان کمبود داروی سراسری، شرکت‌ها گاهی تنها دو یا سه جعبه از آن را به شکل سهمیه در اختیار داروخانه‌ها می‌گذارد و اگر قرار باشد همه آن دارو را برای نسخه یک بیمار داد، نفر اول دارو را می‌برد و به دیگران نمی‌رسد از این رو داروخانه‌ها نیز به شکل سهمیه‌بندی و کمتر از نسخه می‌دهند اما معمولأ مصرف دوهفته تا یک ماه را می‌دهند.

موفق عنوان کرد: مثلأ انسولین گاهی در نسخه یک بیمار، ۲۰ عدد دوماهه نوشته می‌شود، اگر یک بیمار ۲۰ عدد ببرد، قاعدتأ به بقیه بیماران نمی‌رسد از این رو می‌گویند برای یک ماه یا دو هفته را ببرید و بعد از توزیع، مجدداً مراجعه کنید منتهی در دفترچه قید می‌شود که این تعداد دریافت شده که مشخص شود بیمار چه تعداد دارو را دریافت کرده است.

فقدان دارویی نیست، مسئله کمبود است

وی در پاسخ به چرایی کمبود برخی اقلام دارویی تولید داخل مانند کلوزام یا فلوکسیتین، گفت: تولید داخل به این معنا نیست که صفر تا صد آن در داخل تولید می‌شود، برخی مواد اولیه دارویی از خارج وارد می‌شود و واردات برخی از این مواد نیز گاهی با مشکل مواجه می‌شود به همین جهت حتی در برخی از تولیدات داخلی نیز ممکن است در مقطعی با کمبود مواجه شویم ولی فقدان نیست بلکه کمبود است.

معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی مشهد افزود: مثلاً همین فلوکسیتین به‌عنوان داروی اعصاب کم است و مقدار ناچیزی توزیع می‌شود، با این حال این کمبودها به وزارت‌خانه ارجاع می‌شود، وزارت‌خانه پیگیری تولید توسط شرکت‌ها را انجام می‌دهد و اگر امکان تولید نباشد، فورأ سفارش واردات می‌دهند؛ هفته گذشته سفارش واردات این دارو داده شد و به‌زودی تا دو سه هفته دیگر، نمونه خارجی آن می‌آید و حتی به برخی شرکت‌ها که امکان تولید داشتند، سفارش داده شده تا کسری بازار را تأمین کنند.

موفق اضافه کرد: اگر برای همشهریان عزیز مواردی از سو برخورد، تجویز ناقص نسخه یا دیگر موارد خاص روی داد، می‌توانند با ۱۹۰ به ما منعکس کنند و اگر تشخیص دهیم تعمدی در کار بوده، پیگیری کرده و نتیجه را به خود بیمار اطلاع می‌دهیم.

اظهارات معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی مشهد در شرایطی عنوان می‌شود که این روزها به دلیل شدت بیماری کرونا و تعدد بالای بیماران، ذخایر داروی درمانی این بیماری به شدت افت کرده و از طرفی، تجهیزات پزشکی بیمارستان‌ها نیز دیگر جواب‌گوی این حجم از بیماران نیست اما امید است با تدبیر هر چند خارج از موعد مسئولان، این کمبودها از داروی بیماران خاص و کرونایی تا داروهای معمولی‌تر، تجهیزات و سایر نیازمندی‌های حوزه بهداشت و درمان به‌زودی حل شود.