خبرگزاری مهر، گروه بین الملل - آذر مهدوان: پیشروی طالبان در افغانستان اگر چه موجب سقوط این کشور شد اما این موضوع نشان داد آمریکا در این کشور از منظر سیاسی و نظامی شکست خورده است. افغانستان سال‌ها با چالش‌های اقتصادی و سیاسی مواجه بوده است و آمریکا نتوانست در مقطع کنونی در این کشور پیروز شود، حتی سخنگوی کاخ سفید با اعتراف به شکست آمریکا در افغانستان گفت اگر بایدن تصمیم به خروج نیروهایش از این کشور نمی‌گرفت، پیامدهای جدی برای نظامیان آمریکایی به همراه داشت. اما علی رغم اینکه تمام اعضای ناتو روند خروج خود را از خاک افغانستان آغاز کرده اند، دولت ترکیه همچنان خواهان تداوم حضور نیروهای نظامی خود در کابل است. به طوری که تا قبل از تصرف افغانستان توسط طالبان، مقامات تُرک گفتگوهایی از طریق دوحه، پاکستان و سازمان‌های اطلاعاتی در این خصوص با این گروه انجام دادند.
حتی رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه، پس از نماز جمعه این هفته در شهر استانبول در جمع خبرنگاران درباره وضعیت افغانستان گفت: با طالبان دیدارهایی انجام گرفته و این دیدارها ادامه پیدا می‌کند. حتی من به شخصه نیز حاضر به دیدار با رهبران طالبان هستم.
این موضع گیری سیاسی اردوغان نسبت به حضور نیروهای نظامی اش در افغانستان در حالی مطرح می‌شود که از سویی در خصوص سیاست آنکارا مقابل کابل با دو قطبی شدیدی در داخل ترکیه مواجه هستیم. به عبارتی اردوغان دوست ندارد نظامیانش از کابل خارج شوند اما بسیاری از احزاب و بیش از نیمی از جامعه ترکیه خواستار خروج هر چه سریع‌تر ترکیه از خاک افغانستان هستند.
خبرگزاری مهر، در خصوص تحولات افغانستان و سیاست آتی آنکارا در کابل گفتگویی را با «جلال الدین یاووز» کارشناس نظامی، سرهنگ بازنشسته نیروی دریایی ارتش ترکیه و استاد دانشگاه آیوانسارای و «علی اوزگوندوز» از سیاستمداران عضو حزب جمهوری خواه خلق و دادستان سابق ترکیه انجام داده است که از نظر می‌گذرد:
*آمریکا و ناتو در حالی حاضر به خروج از افغانستان شدند که در این بیست سال هیچ پیروزی نتوانستند بدست بیاورند. شکست سیاسی و نظامی آمریکا در کشوری مانند افغانستان که سالهاست با مشکلات سیاسی و اقتصادی مواجه بوده را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
جلال الدین یاووز: اگر چه آمریکا به بهانه آموزش نظامی و مقابله با طالبان وارد افغانستان شده بود اما همانطور که مشاهده کردید طالبان توانست این کشور را به تسلط خود در آورد. هر چند مقامات ناتو دلیل این شکست شأن را نیروی‌های نظامی افغانستان می‌دانند و معتقدند که آموزش لازم را به این نیروها داده بودند اما بنده به عنوان کارشناس نظامی با این نگرش کاملاً مخالفم زیرا شما اگر بهترین آموزش و به روز ترین سلاح را در اختیار نیروی نظامی کشوری قرار دهید اما آن نیروها تجربه نظامی نداشته باشد قطعاً در هر جنگ و درگیری شکست خواهند خورد. برای اینکه یک ارتش، آموزش و تجربه لازم را به دست آورد به زمانی حدود سی تا شصت سال نیاز دارد. بنابراین مقصر اصلی شرایط کنونی افغانستان خود ناتو است، ضمن اینکه دلیل دیگر پیروزی طالبان نفوذ این گروه در جامعه افغانستان است زیرا نفوذ این گروه هم در افغانستان و هم در پاکستان بیش از پنجاد درصد است. همچنین دلیل دیگر شکست نیروی‌های نظامی افغانستان را باید در حکومت این کشور بررسی کرد؛ واقعیت این است که حکومت اشرف غنی دست نشانده ایالات متحده آمریکا بود و برای همین نیروی نظامی این کشور نتوانست به چنین حکومتی تکیه کند. ما در موضوع افغانستان چهره امپریالیستی آمریکا را مشاهده کردیم. آمریکا افغانستان را فروخت و سپس از این کشور خارج شد. هرچند آمریکا با هدف محاصره ایران وارد آسیا شده بود اما موفق به محاصره ایران نشد. از طرفی گفته می‌شود که آمریکا با هدف مقابل هم قرار دادن طالبان و ایران این بار تصمیم به خروج از افغانستان گرفت اما با توجه به شناختی که از نظام جمهوری اسلامی ایران و تجارب سیاسی این کشور دارم باید بگویم که ایران هیچگاه وارد حاشیه‌هایی مانند شیعه و سنی و مناقشه‌های این چنینی با طالبان نخواهد شد، کما اینکه طالبان هم به خاطر توسعه تجارت دریایی افغانستان نیاز به روابط مسالمت آمیز با ایران خواهد داشت. برای همین شما تنشی در میان طالبان و ایران مشاهده نخواهید کرد.
*ترکیه در حال دنبال کردن مذاکراتی با طالبان است تا حضور خود را در افغانستان ادامه دهد. تحلیل شما از این موضوع چیست؟
علی اوزگوندوز: مقامات ترکیه تا قبل از تصرف افغانستان به دست طالبان مذاکراتی را با شاخه‌های سیاسی این گروه دنبال می‌کردند. گفتگوی دولت‌های مختلف با گروه طالبان که پس از خروج آمریکا از افغانستان حکومت کابل را به دست گرفته است امری طبیعی بوده اما مساله این است که اشرف غنی در دولت این کشور نیست و فعلاً آینده سیاسی این کشور نامشخص است. آنکارا قصد دارد سربازان ما همچنان در افغانستان بمانند اما اگر طالبان مخالف این موضوع باشد ما نباید اجازه تداوم حضور نیروهایمان را بدهیم زیرا این موضوع موجب درگیری نظامی میان ترکیه و طالبان می‌شود.
جلال الدین یاووز: ترکیه همانند دیگر اعضای ناتو مستقیماً مقابل طالبان مسلح نشد. هر چند ترکیه پلیس و نیروهای افغانستانی را مقابل طالبان آموزش داد اما آنکارا اعلام کرد که حاضر به دیدار و گفتگو با طالبان است. شاید بپرسید «چرا ترکیه چنین سیاست مذاکره‌ای را مقابل سوریه دنبال نکرد» این سوال خوبی اما ضرب المثلی است که می‌گوید جلوی ضرر را هر وقت بگیرید منفعت است. واقعیت این است که بنده منتقد سیاست آنکارا مقابل دمشق هستم اما ترکیه در موضوع افغانستان اقدامات مهمی در بسترهای آموزشی و توسعه این کشور انجام داده است و می‌خواهد این روند در دوره طالبان نیز ادامه داشته باشد برای همین مذاکره ترکیه با افغانستان موضوع غیر طبیعی نیست. به نظرم ترکیه می‌تواند با طالبان مصالحه کند و با این گروه در زمینه‌های مشترک همکاری و سازش داشته باشد.
*اخیرا بر سر ماندن و یا نماندن ترکیه در کابل شاهد دو قطبی در ترکیه هستیم. در حالی که مقامات آنکارا بر سر ماندن در افغانستان اصرار دارند اما برخی احزاب معتقدند که نظامیان ترکیه باید هر چه سریع‌تر از کابل خارج شوند. به نظر شما ترکیه چه نوع سیاستی را باید در پیش گیرد؟
علی اوزگوندوز: ما به عنوان حزب جمهوری خواه خلق می‌خواهیم نظامیان ما هر چه سریع‌تر از کابل خارج شوند چرا که نمی‌خواهیم آسیبی به نیروهای ما وارد شود. طالبان اعلام کرده هر نظامی خارجی که بعد از اول سپتامبر سال جاری در افغانستان حضور داشته باشد برای ما به مثابه اشغالگر خواهد بود. این یعنی احتمال درگیری نظامی میان نیروهای خارجی با طالبان وجود دارد و این چیزی است که ما نمی‌خواهیم اتفاق بیفتد.
البته ترکیه همواره ارتباط نزدیکی با افغانستان داشته است. ترکیه با افغانستان به خاطر موقیعت استراتژیک و هم اشتراکات تاریخی باید روابط دوستانه‌ای را دنبال کند. ترکیه باید هر نوع حمایت اقتصادی، توسعه‌ای و آموزش برای دستیابی به دموکراسی را در افغانستان دنبال کند. اگر حکومت در دست طالبان باشد باز هم این حمایت‌ها باید ادامه یابد. در غیر این صورت اگر در افغانستان جنگ داخلی و ترور ادامه پیدا کند موجب متضرر شدن شرایط ترکیه، سوریه، پاکستان، ایران، چین و روسیه خواهد شد. البته نتیجه چنین بحرانی آغاز موج مهاجرت به اروپا نیز می‌شود.
نظر شما