گشتی در «هالیوود سینمای ایران»/ خاطرات ناگفته‌ای که مستند شد

محمدباقر سلمانی کارگردان و تهیه کننده مستند در گفتگو با خبرنگار مهر درباره مستند «خاطرات سینما» که به تازگی عرضه اینترنتی شده است، با اشاره به اینکه این مستند در سال ۹۶ آماده نمایش شد و در سال ۹۷ یک بار از تلویزیون پخش شد و حالا برای عموم قابل دسترس است، گفت: از کودکی که برای دیدن فیلم‌های مختلف به سینما می‌رفتم همیشه برایم سوال بود که این نور از کجا و چگونه به پرده سینما می‌تابد و تبدیل به تصویر می‌شود و همین مساله باعث علاقه‌مندی ام به بخش‌های فنی سینما شد.

وی ادامه داد: این علاقه در من همچنان باقی ماند تا اینکه به عنوان مستندساز مشغول به کار شدم و در نهایت تصمیم گرفتم تا مستندی را جلوی دوربین ببرم تا افرادی که کمتر نام آنها به میان آمده و تمام زندگی خود را برای سینما گذاشته‌اند، جلوی دوربین از خاطرات و تجربه‌های خود از سینما بگویند.

کارگردان مستند «خاطرات سینما» تاکید کرد: قبل از اینکه همراه با خانواده خود در تهران ساکن شویم، در مورد خیابان لاله زار و سینماهای آن شنیده بودم، بعد از اینکه به تهران آمدیم، فرصتی پیش آمد که به این خیابان بروم و سینماهایی که دیگر چیزی از آن باقی نمانده بود را از بیرون تماشا کنم. همان زمان که حوالی خیابان لاله زار، منوچهری و محله ارباب جمشید قدم میزدم، متوجه مغازه‌ای شدم که آپارات می‌فروخت و صاحب مغازه نیز یک آدم مسن بود که نشان می‌داد سال‌ها در این زمینه کار کرده است. به داخل مغازه رفتم و با آن مرد صحبت کردم و متوجه شدم خاطرات متفاوتی را از سینما بیان می‌کند.

وی بیان کرد: این فرد، جمشید آذری پور بود که بعدها کاراکتر اصلی مستند «خاطرات سینما» شد، آذری پور در ابتدا و از زمان کودکی و نوجوانی پادوی خان باباخان معتضدی بود و طی ۷۰ سال فعالیت در سینما، خودش سالن سینمایی را افتتاح کرده و دستگاه‌های آپارات را تعمیر می‌کرد.

این مستند ساز با اشاره به اینکه آشنایی با آذری پور، سبب شد تا با دیگر افراد در این حوزه آشنا شود و با آنها نیز درباره خاطرات و تجربه‌هایشان گفتگو کند، توضیح داد: از دیگر افرادی که در این مستند با وی صحبت کرده‌ام، سلیمان راستکار است که دوربین‌های دست دوم ۳۵ میلیمتری آلمانی را وارد ایران کرده و می‌فروخت. این فرد مالک خانه لابراتوآر خان باباخان معتضدی بود.

وی تاکید کرد: «خاطرات سینما» را می‌توان به نوعی سفر در گذشته دانست، در واقع با قدم زدن همراه با این افراد در خیابان‌هایی که زمانی مرکز نمایش فیلم‌های سینمایی در تهران بود، خاطراتی را روایت کرده‌ایم که کمتر شنیده شده است. در کنار آن از تصاویر آرشیوی نیز برای جذابیت این مستند استفاده کرده‌ایم.

سلمانی گفت: معتقدم این افراد گفتنی‌های بسیاری درباره سینما دارند و با شنیدن حال و روز و خاطرات آنها می‌توانیم به نکات بیشتری درباره روند توسعه سینما در ایران پی ببریم. سینمایی که در سال ۶۰۰ فیلم ایرانی و خارجی را ۸ صبح تا ۱۰ شب نمایش می‌داد.

وی بیان کرد: در میان تحقیقاتی که درباره این مستند داشتم، به کتابی از ایوب شهبازی برخوردم که درباره خاطرات وی از لاله زار با نام «یک روستایی در لاله زار» بود. آشنایی با آقای شهبازی سبب شد تا با افراد مختلفی ارتباط برقرار کنم که در ساخت این مستند با من همراه شوند.

این کارگردان مستند تاکید کرد: پروسه تولید «خاطرات سینما» ۳ سال طول کشید، در واقع اواخر سال ۹۵، دوره‌ای بود که سینماها را به روز کرده و جای نگاتیو و آپارات به سیستم‌های دیجیتال تغییر کرد، به همین دلیل بسیاری از افرادی که دنبالشان بودیم در حوزه‌های مختلف بی کار شده بودند و همین مساله سبب شد تا به این حجم از بیکاری نیز در مستند بپردازیم.

وی ادامه داد: یکی از دلایلی که سبب شد تا ساخت این مستند طولانی شود این بود که در واقع «خاطرات سینما» را با هزینه شخصی خود جلوی دوربین بردم، هرچند در کل ۱۲ جلسه برای این پروژه تصویربرداری داشتیم، اما همین تعداد جلسات نزدیک به ۳ سال طول کشید.

سلمانی در پایان گفت: معتقدم خیابان لاله زار به نوعی تاریخ سینمای ایران است، این خیابان در آن زمان معروف به هالیوود سینمای ایران بود، چرا که بیشتر سینماها، استودیوها و پاتوق‌های سینمایی در این خیابان قرار داشت که پرداختن به آن و خاطراتی که در آن شکل گرفته است بسیار مهم است.