دودهایی که روز به روز افزایش می‌یابند

خبرگزاری مهر؛ گروه جامعه_ فاطمه میرزا جعفری: شاید آن روزهایی که سریال آینه عبرت و شخصیت معروف آتقی و علی را در تلویزیون نگاه می‌کردیم و به حال و روزی که اعتیاد برای علی به وجود آورده بود افسوس می‌خوردیم؛ فکرش را هم نمی‌کردیم که تا چند سال آینده اعتیاد تبدیل به یک معضل بزرگ و مقوله‌ای پیچیده شود.

تا همین چند سال قبل شاهد از ظاهر افراد به راحتی گویای اعتیاد آنها بود اما امروزه با رشد و افزایش تنوع مواد مخدر جدید و صنعتی، شاهد معتادانی هستیم که شاید تا چند سال در ظاهرشان هیچ نشانی از اعتیاد نداشته باشند اما خلق و خو، نحوه رفتارشان خبر از واقعیت اعتیاد می‌دهد.

مواد مخدر صنعتی و جدید نیز هر از چندگاهی با اسم‌های خارجی و عجیب و غریبی به طور ذهن نوجوانان و جوانان کنجکاو را نشانه گرفته‌اند و متأسفانه در اثر گسترش و آسان بودن نحوه مصرف هر یک از آنها سن اعتیاد کاهش پیدا کرده است؛ و به این ترتیب اعتیاد تبدیل به معضلی بزرگ شده است چراکه می‌تواند بنیان‌های خانواده را از هم گسسته و فرد را به درون دالانی تاریک کشده.
متأسفانه به دلیل گسترش طیف زیادی از انواع و اقسام موادهای مخدر و عدم بو یا علائمی در چهره افراد بسیاری از خانواده‌ها تا مدت‌ها از اعتیاد فرزندان خود بی اطلاع هستند و زمانی متوجه این بلای خانمان سوز خواهند شد که عزیزشان در منجلاب فرو رفته است و شاید آن زمان باشد که دیگر دیر شده باشد.

اثرات جغرافیای محل زندگی بر افزایش اعتیاد
آن قدیم‌تر ها اگر در محله‌ها و کوچه‌های تنگ و باریک زندگی می‌کردیم همه همدیگر را می‌شناختیم؛ می‌دانستیم که کی دختر دارد و کی پسر، فرزندانش چه کار می‌کنند و همسرش چه شغلی دارد اما هرچه که گذشت تراکم جمعیتی و عدم تجانس فرهنگی سبب شد تا افرادی از هر گوشه و کنار ایران در کنار یکدیگر قرار بگیرند و مشغول زندگی شوند همین شد که دیگر ترس از شناخته شدن نداشت و به راحتی به سمت همان دالان تاریک حرکت کرد بنابراین محیط زندگی نیز یکی از عوامل مهمی است که در رهسپاری افراد به سمت آسیب‌های اجتماعی متفاوت به خصوص اعتیاد تأثیر به سزایی دارد.

بلای خانمان سوزی که مختص به قشر یا سن خاصی نیست
محمدرضا محبوب فر جامعه شناس و پژوهشگر آسیب‌های اجتماعی در خصوص تأثیر معضل اعتیاد بر بنیان‌های خانواده در گفت و گو با خبرنگار مهر گفت: متأسفانه این روزها پدیده اعتیاد و تبعات این معضل اجتماعی منجر به فروپاشی بسیاری از خانواده‌ها شده است.

این جامعه شناس افزود: در حال حاضر گرایش به اعتیاد زن و مرد نمی‌شناسند و مثل گذشته متوجه یک سن و قشر خاصی نیست و حتی کودکان و نوجوانان نیز به اعتیاد گرایش پیدا می‌کنند اما اینکه چرا افراد به سمت این بلای خانمان سوز گرایش پیدا می‌کنند و چرا این معضل افزایش پیدا کرده است باید به دلایلی از جمله فقر، بیکاری و نداشتن درآمد اشاره کرد که بسیاری از سرپرست خانوارها را به سمت خرید و فروش و مصرف مواد مخدر سوق داده است که استرس و اضطراب ناشی از مشکلات را به اعتقاد خودشان مرتفع کنند.

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر رقم چهار میلیون معتادانی که در ایران اعلام شده است صحیح نیست بیان کرد: نمی‌توان با این رقم‌ها به بحث اعتیاد به عنوان معضلی که فروپاشی خانواده، طلاق و جدایی فرزندان را از خانواده‌ها در پی داشته است پرداخت و من تعجب می‌کنم که چرا مسئولین این معضل اجتماعی را نمی‌بینند و به آن توجهی ندارند.

محبوب فر عنوان کرد: در حال حاضر اگر بررسی کنید آمار اعتیاد در کشور به رقم بیش از ۱۵ میلیون نفر می‌رسد که شامل معتادانی که به صورت دائم مصرف می‌کنند و معتادانی که به صورت تفریحی مصرف می‌کنند می‌شود.

وی در پاسخ به این سوال که جغرافیای محل زندگی تا چه اندازه در افزایش معضل اعتیاد تأثیر دارد تصریح کرد: در مورد مناطق و جغرافیای محل زندگی هم باید گفت در حال حاضر وضعیت تأمین مسکن مردم به جایی رسیده است که مردم ایران در بسیاری از کلان شهرهای ایران مثل مشهد، تهران، اصفهان و دیگر شهرها تا ۴۰ درصد اجاره نشینی افزایش یافته است که با افزایش این مسئله انتقال از مرکز شهرها با خدمات بیشتر و به سمت حومه‌ها و حاشینه نشینی بیشتر شده که سبب مشاهده مهاجرت از مرکز شهر به پیرامون هستیم.

این جامعه شناس با اشاره به اینکه هزینه‌های تأمین مسکن در شهرها افزایش پیدا کرده است و درآمد سرپرست خانوار برطرف کننده نیازهای خانواده نیست خاطرنشان کرد: در حال حاضر زمانی که صحبت از حاشیه نشینی می‌کنیم باید به این نکته توجه کرد که حاشیه نشینی ارتباط تنگاتنگی با آسیب‌های اجتماعی دارد و مهمترین آسیب اجتماعی که در مناطق حاشیه نشین داریم مصرف و توزیع مواد مخدر است.

مناطق حاشیه نشین؛ بمب مناطق شهری هستند

محبوب فر اظهار کرد: اگر از شمال تا جنوب و از غرب به شرق تهران را مشاهده کنید خواهید دید که پدیده خرید و فروش مواد مخدر به شکلی است که بسیاری از افراد از این راه امرار معاش می‌کنند و زمانی که صحبت از اعتیاد می‌کنیم باید به این مناطق توجه کنیم چراکه مناطق حاشیه نشینی بمب‌های مناطق شهری هستند.

وی در پاسخ به این سوال که چرا علی رغم تورم و افزایش قیمت در تهیه بسیاری از نیازهای اولیه قیمت مواد مخدر بسیار پایین است گفت: من فکر می‌کنم که اگر بخواهیم به این پدیده واقعی‌تر بپردازیم شاید دستانی پشت پرده است که به دنبال این هستند که معضل اعتیاد کاهش نداشته باشد و هم اینکه می‌تواند به نوعی شگرد خریداران و فروشندگان مواد مخدر باید که می‌خواهند تعداد افراد بیشتری به این بلای خانمان سوز گرایش پیدا کنند.

این جامعه شناس در خصوص حل معضل اعتیاد بیان کرد: اگر بنا بر رفع و رجوع بحث آسیب‌های اجتماعی به ویژه اعتیاد باشد باید گفت این معضل به راحتی قابل حل است و فقط یک اراده از سوی مسئولین و نهادهای دولتی می‌خواهد و من این اراده را اقتصادی و سیاسی می‌دانم؛ متأسفانه در حال حاضر مواد مخدر بیش از نیازهای روزمره یک فرد در دسترس است و به راحتی می‌توان در دام آن افتاد و اگر بنا بر حل این معضل باشد به راحتی این اتفاق خواهد افتاد.

محبوب فر در آخر تاکید کرد: متأسفانه این اراده تاکنون در دولت‌های قبل وجود نداشته است و باید دید دولت جدید تا چه اندازه به رفع و رجوع این معضل می‌پردازد؛ چراکه حل این مسئله کار سختی نیست و اگر مسئولین انسان‌های متخصص را در حوزه‌های مختلف به کار بگیرند خواهید دید که معضل آسیب‌های اجتماعی به خصوص اعتیاد ظرف مدت کوتاهی قابل حل است.