به گزارش خبرگزاری مهر حسین امیر عبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان در جریان سفر به نیویرک گفت و گویی با شبکه NBC آمریکا انجام داده و مواضع رسمی جمهوری اسلامی ایران در قبال موضوعات مختلف منطقه‌ای و بین المللی را تشریح نمود. متن کامل این گفت و گو بدین شرح است:
بسیار متشکرم که با ما مصاحبه می‌کنید. در مورد گفتگوهای شما با مقامات اروپایی که در نیویورک داشتید می‌خواستم بپرسم. مقامات اروپایی از شما خواستند به مذاکرات هسته‌ای در وین برگردید و رئیس جمهور شما نیز این هفته گفت ایران طی هفته‌های آینده به مذاکرات بازخواهد گشت. آیا این تعهد قطعی است؟
ما گفتگوهایی با برخی ازکشورهای اروپایی شامل آلمان و انگلیس داشتیم آنها پرسیدند چه زمانی به مذاکره برمی گردید و اینکه آیا واقعاً ایران قصد دارد به مذاکره برگردد؟ من توضیح دادم که ما در حال مروری بر پرونده مذاکرات گذشته و به ویژه مذاکرات اخیر وین هستیم. ما دراینکه مذاکره را ابزار مهم دیپلماسی می‌دانیم تردیدی نداریم. تصمیم ما اینست که به مذاکرات برگردیم و به طور فشرده درحال بررسی نتایج مذاکرات وین هستیم. فکر می‌کنم به زودی به مذاکره برگردیم. یکی از ویژگی‌های دولت جدید ایران اینست که ما عمل گرا هستیم. ما درچارچوب رفتار عمل گرایانه پای میز مذاکره خواهیم رفت. هدف قهوه نوشیدن را در میز مذاکره نداریم. نتیجه ملموس برای ما مهم است. نتیجه‌ای که حقوق و منافع ملت ایران را تأمین کند و این بستگی به نیت، اراده و رفتار طرف‌های مقابل دارد.
بلینکن امروز گفت که زمان برای اینکه دو طرف به توافق برگردند نامحدود نخواهد بود. و ممکن است زمانی برسد که به واسطه پیشرفتهای زیاد ایران، اوضاع غیرقابل بازگشت شود. فکر می‌کنید که این بررسی شما چه زمانی تکمیل شود و مذاکرات از سر گرفته خواهد شد؟ می‌توانید بفرمائید این بازگشت چقدر سریع صورت می‌گیرد؟ و آیا این مذاکرات را از آنجا که قطع شد از سر می‌گیرید؟
فکر می‌کنم دولت رئیس جمهور بایدن تقریباً سه ماه اول شروع کار دولت خود توجهی به برجام نکرد. من به همکاران اروپایی ام گفتم که حالا آن زمان از آقای بایدن پرسیدید که چرا سه ماه است به مذاکره و برجام فکر نمی‌کنید؟ ما سال‌ها است که از منافع اقتصادی برجام هیچ استفاده‌ای نکرده ایم. اما با جدیت در حال بررسی و جمع بندی سیاست‌های خود در قبال مذاکرات وین هستیم. می‌توانم بگویم که جلسات فشرده‌ای داریم. پنجره دیپلماسی و مذاکره را باز نگه می‌داریم و به زودی به مذاکره باز می‌گردیم.
طرف آمریکایی دنبال گفتگوهای مستقیم است و ایران هم اصرار بر گفتگوهای غیر مستقیم دارد. آیا فکر می‌کنید زمان گفتگوهای مستقیم (با آمریکا) نرسیده است؟ در اینصورت از ارزیابی بهتری از اینکه دولت آمریکا چه چیزی می‌خواهد داشه باشید برخوردار خواهید شد؟
فکر می‌کنم دولت آقای بایدن هنوز نتوانسته است به طرف ایرانی این حس را منتقل کند که آیا واقعاً نیت جدی برای بازگشت به برجام در جانب آمریکا و غرب وجود دارد. آیا اگر به برجام بازگردند قصد بازگشت به تعهداتشان را دارند؟ ما در حال حاضر شاهد رفتار متناقض دولت آمریکا هستیم. یک روز درخواست می‌کنند زودتر به مذاکرات ۱+۴ برگردید، یک روز درخواست می‌کنند آماده گفتگوهای دو جانبه هستیم، می‌گویند آماده برگشت به تعهدات مان هستیم. اما هیچ اقدام عملی برای اینکه نیت واقعی شأن را به دولت ایران نشان دهند انجام نداده اند و بدتر از آن همزمان تحریم‌های جدید اعمال کردند. یعنی پرزیدنت بایدن از عملکرد رئیس جمهور سابق ترامپ انتقاد می‌کند اما همزمان پرونده قطوری که ترامپ برای ایران ساخته است را زیر بغل خودش دارد و با خود حمل می‌کند. اگر واقعاً به دنبال مذاکره هستید تحریم جدید چه معنی دارد؟ این سیگنالی منفی برای دولت جدید ایران است. ما یک ملت تمدنی هستیم. ایران صاحب یک تمدن بزرگ است. ما از کاخ سفید در ۴۲ سال گذشته و حتی پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ایران رفتار مبتنی بر تمدن ندیده ایم. رفتار مبتنی بر تحریم و تهدید دیده ایم.
آیا برجام همچنان جزو منافع ملی شما به شمار می‌رود؟
مذاکره‌ای که شروع خواهیم کرد برای ما مهم است که دستاوردهای ملموس و عملی داشته باشد. در بازگشت به مذاکره تأخیری نخواهیم داشت. به محض اینکه جمع بندی ها قطعی شود آمادگی خود را برای ورود به مذاکره اعلام می‌کنیم. اما اگر همه طرف‌ها متعهدانه به برجام برگردند برجام می‌تواند موفق شود و این بستگی به رفتار عملی طرف‌های مقابل دارد و اگر همه طرف‌ها به تعهدات کامل خود در برجام برگردند جمهوری اسلامی ایران به تعهدات خود بازخواهد گشت.
گزارش‌های زیادی مبنی بر این وجود دارد که توافق خیلی خوبی روی میز بود که مذاکرات پایان یافت (دور ششم)؛ آیا مذاکرات را از آنجا که قطع شد ادامه می‌دهید؟
ما اکنون روی میز لیست‌های رنگی ارائه شده از سوی ایالات متحده را داریم. آن چیزی که ما اکنون نیاز داریم بازگرداندن اعتماد است. ما اعتمادی به رفتار آمریکایی‌ها نداریم. چرا که دولت قبلی ایران ۸ سال کامل در میز مذاکره باقی ماند و امروز مردم از دولت جدید ایران می‌پرسند دستاورد برجام برای مردم چه بود؟ ما پاسخ قانع کننده‌ای برای مردم نداریم. پس باز تکرار می‌کنیم همه چیز بستگی به طرف‌های مقابل دارد. اگر آمریکا و سه کشور اروپایی به معنای واقعی به تعهداتشان برگردند و برجام را دوباره یک دستاویزی برای بازی‌های سیاسی قرار ندهند، جمهوری اسلامی ایران صادق ترین طرف بازگشت به تعهدات برجامی باقی می‌ماند.
چرا ایران اجازه دسترسی کامل را به بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی برای نظارت بر پایبندی ایران نمی‌دهد؟
ما قانون مجلس شورای اسلامی را بالای سر خود داریم. این قانونی است که به تصویب پارلمان جمهوری اسلامی ایران رسیده است. قبل از اینکه در سمت وزیر خارجه مشغول به کار شوم در پارلمان ایران مسئولیت داشتم و در جریان نحوه و جزئیات تصویب این قانون قرار داشتم. نمایندگان مردم در مجلس برای عبور از تحریم‌ها و برای پایبند کردن همه طرف‌ها به تعهدات خودشان قانون را تصویب کردند که دولت ملزم به اجرای آن است. ما به همکاری‌های خود با آژانس بین المللی انرژی اتمی ادامه می‌دهیم ولی متأسفانه آژانس در برخی گزارش‌ها و عملکردهای خود به جای رفتار فنی و حرفه‌ای، رفتار سیاسی از خودش بروز داده است. ما به عنوان دولت جدید تا کنون حداقل دو سیگنال مثبت ارسال کرده ایم. سیگنال اول که در روز تحلیف رئیس جمهور کشور، آقای انریکه مورا در محل پارلمان با من به عنوان یکی از اعضای تیم سیاست خارجی دولت جدید ملاقات داشت. من در آن ملاقات گفتم مذاکره را ابزار مهم دیپلماسی می‌دانیم و از مذاکره فرار نخواهیم کرد. دومین سیگنال مثبت این بود که اجازه دادیم آقای گروسی در روزهای گذشته به ایران سفر کند. ایشان ملاقات سازنده و مثبتی با رئیس جدید سازمان انرژی اتمی داشت و توافق خوبی هم بین آنها شکل گرفت. فکر می‌کنم چنانچه آژانس به وظیفه فنی خود عمل کند می‌تواند نقش سازنده و مثبتی را ایفا کند.
می‌خواستم در مورد افغانستان بپرسم. آیا ایران طی هفته‌ها یا ماه‌های آینده طالبان را به رسمیت می‌شناسد؟ آیا آماده شده است آن را به عنوان دولت مشروع افغانستان شناسایی کند؟
قبل از آن توضیحی را به سوال قبل اضافه کنم. آژانس وقتی به دسترسی‌های قبلی خود می‌تواند برگردد که طرف‌های مقابل به تعهدات خودشان برگردند. من انتقادی از سه کشور اروپایی (انگلیس، آلمان، فرانسه) دارم و آن اینست که به وزرای خارجه اروپایی هم گفتم که گویا شما بجای اینکه به آمریکا بگویید چرا از برجام خارج شدید و بجای اینکه مجرم را تحت تعقیب قرار بدهید انگار وظیفه تان این است که آمریکا عمل نکند اروپا عمل نکند ولی ایران در برجام و بر سر همه تعهداتش بماند و دائماً به ایران توصیه کنید. لذا آژانس زمانی می‌تواند به همه دسترسی‌های خود برگردد که برجام برای ما خوب کار کند.
اما درمورد افغانستان، وضعیت فعلی این کشور را یک چالش جدید در منطقه غرب آسیا می‌دانیم. ما با همه طرف‌ها درافغانستان ارتباط داریم و طالبان بخشی از واقعیت افغانستان است اما تاریخ افغانستان نشان داده است که هیچگاه یک جریان نمی‌تواند در سراسر افغانستان حکمرانی کند. تشکیل دولت فراگیر با مشارکت همه اقوام و طرف‌های افغان می‌تواند بهترین راه حل باشد ما مرز مشترک طولانی با افغانستان داریم. در تحولات اخیر افغانستان بیش از ۳۰۰ هزار پناهنده جدید وارد ایران شد. اکنون در ایران آمار پناهندگان افغان به حدود ۴ میلیون نفر افزایش پیدا کرده است. در جلسه‌ای اساتید دانشگاهی افغانستان به من گفتند که ما نفهمیدیم آمریکا برای چه افغانستان را اشغال کرد و برای چه اینگونه از افغانستان خارج شد؟؟ ما برای فرزندان خود نمی‌توانیم توضیح بدهیم که سیاست آمریکا چه بر سر افغانستان آورد و چرا سیاست‌های توأم با آزمون و خطا را در افغانستان دنبال کردند. من فکر می‌کنم باید ایالات متحده آمریکا نسبت به مسئولیت درقبال افغانستان و رفتاری که در دو دهه گذشته داشته است به جامعه جهانی و مردم افغانستان و زنان و کودکان افغانستان پاسخگو باشد.
طالبان نشان داده است که قطعاً دولت فراگیری را که پیشنهاد کرده بودید تشکیل نمی‌دهد و انتظار شما را برآورده نکرده اند. در دولت آنها نه زن وجود دارد و نه از همه گروه‌ها و اقوام و یک دولت انحصاری است. آیا این به معنای عدم شناسایی طالبان از سوی دولت شما به عنوان دولت حاکم نیست؟
ما با همه طرف‌ها تماس داریم و همه طرف‌ها را تشویق می‌کنیم به سمت دولت کاملاً فراگیر با مشارکت همه اقوام گام بردارند. اگر تشکیل چنین دولتی سرعت پیدا نکند ممکن است همه همسایگان از جمله جمهوری اسلامی ایران با موج بزرگی از آوارگان مواجه شوند و من از اینجا می‌خواهم بگویم جامعه جهانی می‌بایست نسبت به مسائل انسانی در افغانستان و کمک به معیشت پناهندگانی که به سمت کشورهای همسایه هجوم می‌آورند توجه کند و سهم خود را در نظر گرفته و آن را ادا کند.
اجازه بدهید در مورد گزارشی که این هفته در نیویورک تایمز منتشر شد و البته ما تأیید نمی‌کنیم، بپرسم که در آن ادعا شده است اسرائیل اسلحه جدیدی دارد روبات قاتل که تابستان گذشته از راه دور دانشمند هسته‌ای را ترور کرد که تیرانداز از هراران مایل دور تر به دقت شلیک کرد. اگر چنین چیزی ممکن باشد پس در مورد امنیت داخل ایران در برابر چنین نقشه‌های پیچیده ادعایی چه باید گفت؟
آنها در داخل سرزمین‌های اشغالی فلسطین قادر به تأمین امنیت خود نیستند اگر شما به تصاویر سرزمین‌های اشغالی نگاه کنید با دیوارهای بتنی چندمتری از خود محافظت می‌کنند. به نظر ما رژیم صهیونیستی آنقدر ارزش ندارد که بخواهیم وقت خود را در این مصاحبه صرف آن کنیم.
آیا فکر می‌کنید که این گزارش درست است؟
اگر اسناد دقیقی به دست بیاوریم که صهیونیست‌ها علیه امنیت ملی ما در جایی اقدام کرده اند، آشکارا و علنی پاسخ می‌دهیم همانطور که در ترور سردار سلیمانی با هدف قرار دادن پایگاه عین الاسد، هشداری جدی به آمرین و عاملین ترور فرودگاه بین المللی بغداد دادیم.
شما خیلی نزدیک به سلیمانی بودید. آیا می‌خواهید انتقام ترور گرفته شود یا آن را بسته در نظر می‌گیرید؟
پرونده شهید سلیمانی بسته نشده است. کسانی که آمر و عامل ترور قهرمان بزرگ ایرانی مبارزه با تروریسم و داعش در منطقه بودند باید به عدالت سپرده شوند. ما از مسیرهای حقوقی و بین الملی این پرونده را با دقت و با جدیت دنبال می‌کنیم. نقش سردار سلیمانی در ایجاد امنیت در منطقه ما و در از بین بردن داعش و در کمک او به مردم و نیروهای مسلح سوریه و عراق در جنگ با تروریسم بسیار برجسته بود. پرونده سردار سلیمانی موضوع ساده ای نیست که با اقدامات اولیه ما به این سادگی قابل بسته شدن باشد. تمامی مردم ایران با یک حس ناشی از غرور ملی از سردار سلیمانی یاد می‌کنند و از ما انتظار دارند این پرونده را به نتیجه قطعی خود رسانده و عدالت اجرا شود.
شما می‌دانید که ایشان از سوی آمریکا تروریست محسوب می‌شد و ترور - حمله هم بر این اساس توسط دولت قبلی صورت گرفت.
به نظر من کسی که دستور این ترور را صادر کرد او تروریست اصلی است؛ یعنی ترامپ رئیس جمهور وقت آمریکا.
سوال بعدی در مورد عربستان سعودی است. ایران گفتگوهایی را با عربستان آغاز کرده است. روابط دو کشور در سال ۲۰۱۶ قطع شد. اعتقاد بر این است که ایران در جنگ‌های نیابتی با عربستان در یمن دست دارد. آیا راهکاری سیاسی را برای آن جنگ (یمن) می‌بینید؟
اولاً موضوع یمن مسأله‌ای است که بین یمن و عربستان جریان دارد و جمهوری اسلامی ایران دخالتی در آن ندارد. ما هر راه حلی را برای مساله یمن صرفاً مبتنی بر راهکار سیاسی می‌دانیم. اما ما همواره از گفتگوهای منطقه‌ای استقبال کرده ایم از جمله از گفتگو با عربستان سعودی. ما گفتگوهای جدیدی را شروع کرده ایم و فکر می‌کنم در مسیر خوبی قرار دارد. جمهوری اسلامی ایران از ابتدا راه کار نظامی در قبال یمن را مردود اعلام کرد و راه حل سیاسی ارائه داد.
در طی مذاکرات وین، گفتگوهایی نیز به طور موازی برای امکان تبادل زندانیان دو تابعیتی صورت گرفته بود. آیا ادامه این گفتگوها از جایی که قطع شده بود هنوز امکان دارد؟ آیا امکان تبادل زندانیان وجود دارد؟
این یک مساله کاملاً انسانی است که حتی فکر می‌کنیم می‌توان بدون ارتباط با میز مذاکره وین در اقدامی انسان دوستانه نسبت به تبادل زندانیان توافق کرد و آن را عملی ساخت.
و آیا شامل آقای نمازی، آقای طاهباز، آقای شرقی که در حال حاضر در ایران زندانی هستند می‌شود؟
قوه قضائیه در ایران مستقل عمل می‌کند. ما به عنوان دولت و به عنوان وزارت خارجه از لحاظ انسانی تمام تلاش خود را به عمل می‌آوریم که بتوانیم نسبت به آزادی زندانی‌ها پیگیری خودمان را داشته باشیم. طبیعتاً کسانی که در جرایمشان امکان تخفیف وجود داشته باشد می‌توانند در لیست تبادل قرار گیرند.
شما بالاترین مقام دولت خودهستید و این نخستین مصاحبه دولت جدید با یک شبکه تلویزیونی آمریکایی است. می‌خواهم از شما بپرسم آیا پیامی برای مردم آمریکا دارید؟
اولاً ما با مردم آمریکا هیچگاه مشکل نداشته ایم. فکر می‌کنیم آن چیزی که باعث مشکل در روابط دو کشور شده است سیاست‌های غلط کاخ سفید است. مردم ما در تاریخ قبل از پیروزی انقلاب و در ۴۲ سال گذشته در موارد متعددی رفتارهای غیر سازنده و در مواردی رفتارهای خصمانه از دولت آمریکا مشاهده کرده اند. ما امروز در نیویورک در حالی صحبت می‌کنیم که حتی برای وارد کردن ضروری‌ترین داروهای خاص کشور مثلاً برای کودکان با بیماری پروانه‌ای که یک مساله کاملاً انسانی است هیچ کانال مالی وجود ندارد. علیرغم اینکه گاهی اوقات مقامات دولت آمریکا می‌گویند دارو و تجهیزات پزشکی جزو کالاهای تحریمی نیست عملاً این امکان وجود ندارد.
مجدداً تاکید می‌کنم ما براساس عمل رفتار دولت آقای بایدن قضاوت می‌کنیم، تصمیم می‌گیریم و عمل می‌کنیم. امیدوارم برای یکبار سیاست‌های غلط کاخ سفید به طور جدی مورد بازنگری قرار بگیرد. به جای ادبیات تهدید و تحریم ادبیات احترام به حقوق ملت‌ها مورد توجه قرار گیرد. ایرانی‌ها مردمانی متمدن هستند. ادبیات تهدید را با ایستادگی، مقاومت و با ادبیاتی نه متناسب و شبیه با آنها بلکه با رفتاری که تعیین کننده عزت و آزادگی و بزرگی مردم ایران است پاسخ می‌دهند.
زمان برای آمادگی ایران به بازگشت به برجام در حال تمام شدن است. نظر شما چیست؟
ما معتقدیم دیپلماسی همیشه کار می‌کند اما سخن از این است که اگر دیگران به تعهدات خود بازنگردند ما نیز بر تعهدات خود باقی نخواهیم ماند. طرف‌های ما برای ماندن و بازگشت به تعهدات باید از لحظه لحظه فرصت‌ها استفاده می‌کردند. باز تاکید می‌کنم که ایران آخرین طرفی بود که بخشی از تعهدات خود را کاهش داد. هنوز ما به بخش بزرگی از تعهدات خود پایبند مانده ایم در حالی که آمریکا هیچ تعهدی را روی زمین اجرا نکرده است. بله ما از آقای رابرت مالی حرف‌هایی می‌شنویم اما روی زمین اتفاقی رخ نداده. مهم برای ما رفتار و عملکرد است. حتی برای واکسیناسیون مردم کشورمان آمریکایی‌ها مزاحمت ایجاد کردند و نتوانستیم پول‌های خودمان را که در کره جنوبی و ژاپن بلوکه شده برای خرید واکسن از خارج از کشور و برای این موضوع انسانی استفاده کنیم. البته اکنون سه مؤسسه بزرگ علمی ایرانی در سایه همین فشارها واکسن کرونا را در داخل ایران تولید می‌کنند اما رفتار خصمانه با ملت ایران حتی در موضوع واکسن کرونا هیچگاه از ذهن مردم پاک نخواهد شد. مقامات آمریکایی اگر نیت صادقانه ای دارند باید جبران کنند البته من در نیت صادقانه آنها تردید دارم.
آمریکا می‌گوید معافیت‌هایی برای امور بشردوستانه از جمله دارو وجود دارد که تحریم نیست.
من نسبت به نیت آمریکایی‌ها تردید دارم. اظهاراتی که آمریکایی‌ها در مورد دارو و تجهیزات پزشکی می‌کنند با آنچه که اتفاق می‌افتد فاصله زیادی دارد
در مورد توافق هسته‌ای، آیا فکر می‌کنید زمانی رسیده است که فکر کنید اقتصاد ایران می‌تواند به روابط در حال گسترش با چین متکی باشد و بتوانید از طریق راهی که از طریق چین و کشورهای دیگر آسیا پیدا کرده اید در مقابل تحریم‌ها دوام بیاورید؟
من به وزرای خارجه کشورهای اروپایی گفتم ایران بازار بسیار بزرگی است. تحریم‌های یکجانبه آمریکا و بی عملی اروپا باعث شده که اروپا و غرب در حال از دست دادن کامل بازار ایران باشند. طبعاً رقبایی هستند که این بازار را پر می‌کنند و ما هم برای همیشه نمی‌توانیم منتظر بمانیم. ما کشور بزرگی هستیم و از اقتصاد و منابع بزرگی برخورداریم. ما هیچگاه دست بسته نخواهیم ماند.
و مقامات آمریکایی می‌گویند که شما به پیشرفتهای بسیار زیادی در غنی سازی و سانتریفیوژهای پرسرعت تر دست یافته اید و در صورتی که بخواهید چندماه بیشتر برای رسیدن به بمب هسته‌ای فاصله ندارید
این هم از آن ادعاهای بی اساسی است که برخی مقامات آمریکایی مطرح می‌کنند. ما فتوای دینی داریم که استفاده از سلاح هسته‌ای را مطلقاً حرام اعلام کرده است. ما به برنامه صلح آمیز هسته‌ای خود ادامه می‌دهیم. اما ادعای حرکت ایران برای دستیابی به سلاح اتمی کاملاً بی اساس است.
اگر برای استفاده صلح آمیز است چرا اینقدر غنی سازی سطح بالا می‌کنید؟
ما برای تأمین نیازهای علمی و فنآوری خود و برنامه صلح آمیز هسته‌ای که در کشور تعریف کرده ایم اقدامات هسته‌ای خود را تنظیم می‌کنیم.
بسیار متشکرم
من هم تشکر می‌کنم.
نظر شما