تشخیص اصالت برنج با انگشت‌نگاری ژنتیکی

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از پارک علم و فناوری دانشگاه شهید بهشتی، حسام شعبانی مدیرعامل یک شرکت دانش‌بنیان در پارک علم وفناوری دانشگاه شهید بهشتی گفت: با پیشرفته ترین روش ژنتیکی تقلبات برنج را تشخیص می دهیم.

وی افزود: در شرایطی به این دستاورد رسیده ایم که تا پیش از این به کمک روش‌های ژنتیکی به‌کاربرده شده شکل ظاهری برنج‌های تقلبی ازلحاظ ریخت و مورفولوژی قابل‌تشخیص نبود. متقلبان آن‌قدر ماهر بودند که این برنج‌ها را به‌گونه‌ای ترکیب می‌کردند که ازلحاظ شکل ظاهری هم نمی‌شد تشخیص داد که این برنج‌ها تقلبی هستند.

شعبانی گفت: در حال حاضر روش‌هایی بر پایه DNA وجود دارد و دقیقاً بر اساس نوع برنج انگشت‌نگاری ژنتیکی انجام می‌شود. در اصطلاح به آن دی‌ان‌ای فینگرپرینت (DNA fingerprinting) گفته می‌شود. بر اساس DNA و نه بر اساس شکل ظاهری ما می‌توانیم به‌راحتی تشخیص بدهیم که برنج چه نوع رقمی است.

وی اضافه کرد: نه‌تنها نوع آن تشخیص داده می‌شود که حتی این را هم می‌توانیم متوجه شویم که چند درصد در آن برنج اختلاط وجود دارد. به عنوان مثال اگر ۲۰ درصد رقم خوب و ۸۰ درصد رقم نامرغوب باشد آن را اعلام می‌کنیم.

شعبانی تاکید کرد: ما در ایران هیچ رقیبی در این زمینه نداریم، و این روش را برای اولین بار در ایران بهینه سازی کردیم. تنها آزمایشگاهی که در دنیا از این روش تشخیص استفاده می کند آزمایشگاه یورو فین در آلمان هست که فقط روی بخش محدودی از ارقام مانند باسماتی که از جنبه تجاری حائز اهمیت هستند کار میکند.

وی افزود: ما علاوه بر این رقم، تمامی ارقام بومی و تجاری ایران را هم انگشت نگاری ژنتیکی و شناسنامه دار کرده ایم.

وی با اشاره به اینکه این شرکت با هدف ابداع و بهینه‌سازی روش‌های جدید آزمایشگاهی به ویژه روش‌های مبتنی بر دی ان‌ای (DNA) در حوزه مواد غذایی و دارویی تاسیس شده است، اظهار کرد: در سال ۹۲ اولین آزمایشگاه همکار سازمان غذاودارو در زمینه تشخیص محصولات دستکاری شده ژنتیک را راه‌اندازی کردیم و در عین حال اولین آزمایشگاه تقلبات غذایی را به وسیله دی ان‌ای راه‌اندازی کرده ایم. می‌توان گفت طی دو سال پیاپی به عنوان آزمایشگاه برتر از سوی سازمان غذا و دارو معرفی و لوح کیفیت این سازمان را دریافت کردیم.

شعبانی درباره سابقه این فعالیت گفت: این روش در سال ۱۳۹۶ به درخواست سازمان غذا و دارو و با همکاری انجمن وارد کنندگان برنج ایران در آزمایشگاهی راه اندازی و در سال ۱۳۹۸ به بهره برداری رسید. پس از آن آزمایشگاه با سازمان غذا و دارو به صورت محدود همکاری داشته و تعداد نمونه هایی را آنالیز کرده و پاسخ داده است.

وی ادامه داد: اخیرا هم حدود ۷۰ نمونه را از سازمان غذا و دارو جهت اعتبارسنجی دریافت کرده که پس از تعیین نوع رقم، مجوز رسمی سازمان غذا و دارو در این زمینه دریافت می شود.در حال حاضر به عنوان بخشی از خدمات دانش بنیان آزمایشگاه تاییدیه گرفته است.