سایه شوم سرما بر کشاورزی استان سمنان/راهکارها هم جواب نمی دهند

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها - محمد حسین عابدی: شش سال است که یک قاب تکراری در سطح استان سمنان رخ می‌نمایاند. شاخه‌های سیاه، برگ‌هایی که انگار سوخته‌اند، درختان مثمری که شکل تنه کاج شده‌اند، یخ دامن بلوری را بر تن درختان پوشانده است و کشاورزانی که دیگر خسته هستند و هر سال قصد می‌کنند که تمام درختان شأن را از ریشه در بیاورند.

روایت سخت کاری و سرد سالی کشاورزان استان سمنان اما از همین روزها آغاز می‌شود نیمه آبان و وقتی که بوی آذرماه می‌آید یعنی دروازه ورود به سرما؛ سرمایی که سال‌ها است محصولات کشاورزی استان سمنان را به خصوص در شاهرود و میامی نابود می‌کند. استانی که بخش اعظمی از ارتزاق مردمش به زمین و آب و هوا بستگی دارد.

۶ سالی که کشاورزان فراموش شدند

در این شش سال اما نسخه مسئولان همیشه تکراری و کم اثر بوده است: بیمه باغات، استفاده از ارقام دیر گل ده و مقاوم به سرما، مه پاشی آب در هنگام سرمای زیر صفر و… اما کسی نمی‌پرسد چرا شش سال است که سرمازدگی کشاورزی استان سمنان را همچنان نابود می‌کند؟

سرما می‌تازد آید می‌تازد، نابود می‌کند و می‌رود تا سال دیگر که دوباره بیاید و مشخص نیست که مسئولان استان سمنان و در رأس آنها جهاد کشاورزی چه می‌کنند که هر سال این تراژدی باید تکرار شود؟ به نظر می‌رسد تا زمانی که ترویج یا بخشی که بتواند دست کشاورز را در دست تولیدات علمی مقابله با سرمازدگی بگذارد، تعطیل باشد کاری از پیش نخواهیم برد.

سوالی که بسیار ذهن مردم و کشاورزان و دامداران و… را به خود مشغول کرده این است که وقتی دامداران برای نهادهای دامی شأن یک روز در مقابل جهاد حضور دارند روز دیگر در برابر فرمانداری، وقتی مرغداران اعلام می‌کنند که همه شأن به ورطه ورشکستگی افتاده‌اند زمانی که محصولات باغی استان سمنان در سرما نابود می‌شود اما ده‌ها ارقام دیر گل ده و مقاوم به سرما توسط پژوهشگران ما در همین استان تولید شده، پس دقیقاً جهاد کشاورزی استان سمنان چه می‌کند و اساساً درب این اداره کل چرا باز است؟

خسارات چندین برابر آمار رسمی است

یک صاحب نظر مسائل کشاورزی در گفتگو با خبرنگار مهر، با بیان اینکه میزان کل خسارت وارده ناشی از سرمازدگی بهار سال ۱۴۰۰ به محصولات باغی و زراعی شاهرود که قطب کشاورزی و باغ داری استان سمنان نیز محسوب می‌شود بیش از ۱۳۷ میلیارد تومان برآورد شد آن هم سرمایی که فقط ۱۶ روز در این شهرستان حضور داشت یعنی از بازه زمانی ۲۲ اسفند ماه سال گذشته تا هشتم فروردین ماه ۱۴۰۰، گفت: آیا هنوز هم مسئولان جهاد کشاورزی قدرت این سرما را باور نکرده‌اند؟

حسن رضوانی با بیان اینکه خسارات سرمازدگی در شاهرود و استان سمنان چندین برابر آن چیزی است که مسئولان می‌گویند، بیان داشت: بسیاری از کشاورزان و باغداران در شهرستان شاهرود به دلیل همین سرمازدگی درختان شأن را از ریشه در آوردند و هکتارها باغ را نابود کردند چرا که نمی‌توانستند کاری را صورت دهند در نتیجه آماری که مسئولان جهاد می‌گویند فقط درباره خراب شدن میوه‌ها و درختانی است که هم اکنون هستند.

وی با بیان اینکه اگر محصولاتی که باغات نابود شده استان سمنان می‌توانستند ثمر دهند و امروز به دلیل سرمازدگی همه شأن به دست تیغ اره سپرده شده‌اند را نیز حساب کنیم خواهیم دید که خسارات سرمازدگی سه برابر آن چیزی است که مدیران جهاد می‌گویند، افزود: مشخص نیست جهاد می‌کند؟ چند سال باید سرمازدگی بیاید و محصولات را نابود کند و برود؟ کشاورزان و باغداران ما بیچاره شده‌اند چرا که راه ارتزاق دیگری ندارند.

سرمای مختص به شاهرود

علی اصغر حجی مدیر جهاد کشاورزی شاهرود چندی پس از سرمازدگی بهار ۱۴۰۰ در گفتگو با رسانه‌ها اعلام کرده بود: اعتبار در نظر گرفته شده برای سرمازدگی و خسارت‌های بخش تولیدات کشاورزی در کل استان سمنان یکسان است در حالی است که سرمازدگی در شاهرود بیش از نقاط دیگر استان بوده و لذا باید کمیته ویژه با حضور نماینده مجلس شورای اسلامی، فرماندار و دیگر مسئولان شهرستان تشکیل شود تا استانداری در این زمینه ورود پیدا کرده، برای رفع این مشکل مهم شهرستان تصمیمات جدی تری گرفته شود.

طبق اعلام جهاد کشاورزی در سرمای بهاره ۱۴۰۰ در شهرستان شاهرود ۹۰ درصد از درختان زردآلو و ۷۵ درصد از درختان گوجه سبز، آلو و بادام بر اثر سرمازدگی بهاره خسارت دیدند در همان مقطع اما مدیر جهاد کشاورزی شهرستان شاهرود با بیان اینکه در این سرمازدگی ۱۸ هزار و ۲۵۰ تن از محصولات کشاورزان از بین رفت به خبرنگاران گفته بود: سال گذشته هم ۵۰۰ میلیارد تومان بر اثر سرمازدگی و تگرگ به باغ‌ها و محصولات کشاورزی از جمله باغ‌های انگور خسارت وارد شد.

حجی بیان کرد: این سرمازدگی در هیچ جای استان سمنان اتفاق نمی‌افتد و خاص شهرستان شاهرود است باید موضوع سرمازدگی به عنوان یک مطالبه در کمیته بحران که در استانداری تشکیل می‌شود مطرح شود و اعتبار ویژه‌ای برای این موضوع اختصاص یابد تا بتوانیم برای تغییر روند تولید و مقاوم سازی و سازگار کردن جریان تولید با وضعیت اقلیمی اقدام کنیم.

مسئولانی که حمایت نکردند

هفته گذشته اما رئیس جمهور با هیئت دولت در استان سمنان حضور داشتند و بجز یک مورد توسط نماینده مردم شاهرود و میامی در مجلس، دیگر سخنی از سوی مسئولان درباره سرمازدگی نزد رئیس جمهور بیان نشد. خانی با بیان اینکه شش سال است که محصولات کشاورزی شاهرود از بابت سرمازدگی نابود می‌شوند، گفت: برای جبران این خسارت‌ها، حمایت خاص و جدی از سوی دولت انجام نشده است.

اشاره خانی به وعده‌های عمل نشده‌ای است که در سال‌های قبل در زمینه حمایت از کشاورزان، خسارات بیمه کشاورزی و… داده اما کشاورزان را راضی نکرد و بسیاری شأن نسبت به قطع درختان میوه مثمر این شهرستان مبادرت ورزیدند. یکی از کشاورزان درباره این موضوع به خبرنگار مهر، می‌گوید: بیمه کشاورزی چیز عجیبی است به ما می‌گویند که باغ را بیمه کنید و مثلاً سه میلیون تومان در هکتار پول بدهید بعد از مدتی سرما می‌آید و ما حتی بیش از میزانی که بیمه تعهد کرده، خسارت می‌بینیم اما بیمه می‌گوید که اعتبارات و پول برای پرداخت به شما نیست!

محمد حاجی عامری با بیان اینکه بیمه می‌گوید که به جای خسارت سال دیگر پول بیمه‌ای که قرار است به ما بدهید را نپردازید، تاکید کرد: یعنی به عبارت دیگر به جای اینکه خسارات چند ده میلیون تومانی ما را که تعهد کرده و بابتش پول گرفته‌اند را پرداخت کنند، از ما پولی هم طلب می‌کنند و وقتی می‌بینند که نداریم گویا منت بر سرمان گذاشته و اعلام می‌کنند که حق بیمه سال بعد را ندهید! اصلاً سوال ما این است وقتی بیمه جاده یکطرفه است و از آن سو هیچی به کشاورز نمی‌رسد چرا باید بیمه کنیم؟ عجیب اینکه این بیمه هم اجباری است تا جیب بیمه‌ای ها پر شود.

جبران خسارات کشاورزان و باغداران

یک کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با خبرنگار مهر، با بیان اینکه دولت برای جبران خسارات باغداران دو راهکار ارائه کرده نخست اینکه حق بیمه سال بعد را نپردازند و دوم تسهیلات بانکی بگیرند، گفت: متأسفانه این نشان از درک نادرست از شرایط کشاورزان می‌دهد چرا که تسهیلات به کسی پرداخت می‌شود که در کسب و کارش مشکل دارد نه کسی که کسب و کارش نابود شده و حتی در ارتزاق خودش هم مشکل دارد.

علیرضا صالحیان با بیان اینکه کسی که این قبیل طرح‌ها را ارائه می‌کند از خودش نمی‌پرسد که کشاورز و باغدار از کجا اقساط بانکی را پرداخت کند، ابراز کرد: مسئولی که مثلاً در سمنان و تهران پشت میز کار خود نشسته با خود فکر می‌کند که باغدار این وام را می‌گیرد خسارات امسالش را جبران می‌کند سال بعدی که باغش میوه داد، اقساط را می‌پردازد در حالی که این فرد هیچ درکی از اینکه می‌گویند یک باغ ۹۰ درصد خسارت سرمازدگی دیده، ندارد.

وی با بیان اینکه بلایی که بر سر باغداران آمده این است که درآمد سالانه ۱۰۰ میلیون تومانی شأن ظرف یک هفته سرمای شدید به ۱۲ میلیون تومان کاهش می‌یابد در ضمن برای این باغ ۱۵ میلیون تومان هم کود، کارگر، آب و… داده‌اند پس یعنی کشاورز هنوز محصول سرما زده روی درخت وجود دارد، بدهکار است! افزود: آیا این کشاورز زن و بچه، فرزند دانش‌آموز و دانشجو و… ندارد؟ ارتزاق این فرد چه می‌شود؟ چطور می‌تواند قسط بانک بدهد؟

برای ترویج برنامه‌ای نیست

این کارشناس مسائل اقتصادی که کار میدانی بر روی اقتصاد کشاورزی در شرق استان سمنان نیز کرده می‌گوید: راهکار دوم اقلام دیر گل ده و مقام به سرما است که در مرکز تحقیقات کشاورزی تولید می‌شوند اما مشکل اینجا است که این اقلام فقط تولید می‌شوند! جهاد کشاورزی مانند بقیه بخش‌ها هیچ برنامه‌های برای ترویج آن ندارد. اصلاً به صورت اساسی جهاد هیچ وقت برای ترویج هیچ چیزی برنامه ندارد برای مثال گیاهان دارویی را در کالپوش تبلیغ می‌کند و روستایی ساده دل ما یکباره تمام زمین‌هایش را گل گاوزبان می‌کارد اما موقعی که گل می‌دهد هیچ فکری به حال فروش آن نشده در نتیجه یا محصول روی درخت خراب می‌شود یا نصیب دلالان می‌شود.

صالحیان با بیان اینکه کشاورز باید از کجا بفهمد که اقلام دیر گل دهی و مقاوم به سرما تولید شده‌اند؟ آیا این رسالت جهاد کشاورزی نیست؟ افزود: اقلام دیر گل ده که مقاوم به سرما باشند قرار نیست برای تزئین ساخته شوند از سوی دیگر رسالت مرکز تحقیقات کشاورزی نیز فقط ساختن آنها و آموزش است اما چه کسی باید این محصولات را به دست باغداران برساند و آنها را ترغیب به استفاده از آن کند؟ لذا باید گفت مشکلات از این دست تا زمانی که باشند، معضل سرمازدگی ما حل نخواهد شد.

به هر روی باید گفت سرما از همین روزها است که وارد استان سمنان و شهرستان شاهرود می‌شود از سوی دیگر بهار ۱۴۰۰ نشان داد که سرمای سخت، خسارات زیادی را به باغداران استان سمنان و به خصوص شرق استان وارد کرده و از این رو قطعاً باید به باغداران حق داد که پاییز و زمستان ۱۴۰۰ نیز نگران محصولات شأن باشند.

هر چند نمی‌توان چیزی را پیش بینی کرد اما به نظر نمی‌رسد روال امسال هم با توجه به عملکرد جهاد کشاورزی استان سمنان متفاوت باشد در نتیجه امسال هم امکان دارد که سرما بیاید و بزند و برود و باغداران درمانده فقط به روشن کردن آتش و لاستیک سوزی مبادرت ورزند چرا که کسی نیست دستشان را بگیرد. در خاتمه شاید بهتر باشد که پرسید رئیس سازمان جهاد کشاورزی تا کنون چند نشست با موضوع سرمازدگی در شهرستان شاهرود که مرکز سرمازدگی باغی استان سمنان محسوب می‌شود، برگزار کرده است؟