شیفتگان بازیگری چگونه «قربانی» می‌شوند؟/ دکان‌های «نقش‌فروشی»!

محمودرضا رحیمی مدرس و کارگردان تئاتر در گفتگو با خبرنگار مهر درباره معضل فروش نقش به علاقه مندان بازیگری و راه‌های مناسب برای ورود به عرصه هنر عنوان کرد: یکی از چالش‌هایی که همیشه استاد سمندریان بر آن تاکید داشت مساله آموزش درست در زمینه بازیگری بود و همیشه شعاری مبنی بر این داشتند که «من به شما شنا یاد می‌دهم اما استخر در اختیارتان نمی‌گذارم» بنابراین معتقدم اگر این نصیحت را آویزه گوشمان کنیم و بتوانیم آن را در جامعه رواج دهیم و همچنین شخصی که از طریق پول دادن نقشی را به دست می‌آورد، بداند که برنده نیست و اتفاقاً با دست خودش امضا کرده است که قربانی بیش نخواهد بود، کم‌کم این معضل از جامعه هنری رخت برمی‌بندند.

وی ادامه داد: در برخی مواقع شاهد هستیم که جوانان علاقه‌مند به هنر تحت‌تأثیر فشار خانواده‌هایشان برای مستقل شدن و معین شدن سرنوشتشان هستند از این رو به دنبال میان‌بر می‌گردند و حاضر می‌شوند برای به دست آوردن یک نقش هزینه کنند چون تصورشان این است که با به دست آوردن یک نقش در تئاتر یا تصویر دیگر خانواده‌ها دست از سرشان بر می‌دارد و به سرعت نیز پله‌های ترقی را طی می‌کنند و مشهور می‌شوند. در حالی که بازیگر شدن نیازمند استعداد و دانش است اما متأسفانه برخی از جوانان ما تنها به صرف علاقه مند بودن یا تعریف غلطی که از بازیگری دارند چند سال عمر خودشان را هدر می‌دهند و در نهایت هم به جایی نمی‌رسند و دچار سرخوردگی می‌شوند.

رحیمی درباره وعده‌هایی که برخی از آموزشگاه به هنرجویان مبنی‌بر تضمین معرفی آنها به پروژه‌های سینمایی می‌دهند، عنوان کرد: اساساً هیچ آموزشگاهی حق ندارد چنین وعده‌هایی به هنرجویانش بدهد و خود من نیز هیچ گاه نتوانستم در آموزشگاهی که قول حضور در آثار مختلف به هنرجویانش را داده، کار بکنم و چه بسا شاهد بودم چنین آموزشگاه‌هایی جزو ضعیف‌ترین آموزشگاه‌ها بودند. متأسفم که به صراحت این مساله را می‌گویم چون من در آموزشگاه‌های بسیار زیادی تدریس کردم و همه مسئولان این آموزشگاه‌ها هم از دوستان من و محترم هستند اما حقیقتاً همین وعده‌ای که به هنرجویان می‌دهند مبنی بر اینکه ما شما را به دنیای بازیگری معرفی می‌کنیم یا استادان آموزشگاه در کارهایشان از شما استفاده می‌کنند، دروغی بیش نیست و مساله این است که چرا جوانان ما فکر می‌کنند از این طریق می‌توانند در دنیای هنر ماندگار یا مشهور شوند.

معتقدم اینکه یک بازیگر بداند چطور یک نقش را به دست بیاورد جزو یکی از اصلی ترین استایل های او محسوب می‌شود و هیچکس نباید جلوی این فرایند را بگیرد. او باید یاد بگیرد چطور اعتمادها را جلب کند تا برای کارهای بعدی هم به سراغش بیایند وی یادآور شد: قسمت دیگری از این معضل به نابسامانی همیشگی ساختارهای تئاتر باز می‌گردد. یکی دیگر از سرخوردگی‌های استاد سمندریان در زمینه آموزش بازیگری نیز همین مساله بود که اگر منِ نوعی بازیگر تربیت می‌کنم پس چرا این افراد در سریال‌ها و فیلم‌ها و حتی تئاترها نیستند و به جایشان آنقدر بازیگران بد می‌بینیم. استاد سمندریان معتقد بود اگر من دارم شاگرد خوبی در عرصه بازیگری تربیت می‌کنم باید روالی هم وجود داشته باشد تا او بتواند سر کار برود در حالی که هنوز هم می‌بینیم هیچ ساختار جامعی برای جذب بازیگر وجود ندارد که این مساله یکی از ضعف‌های بزرگ نبود صنف در کشور است تا برای چنین مسائلی راه حل در نظر بگیرد و به تدریج جلوی گروه‌هایی را که صرفاً به صورت کالایی با سینما، تلویزیون و تئاتر برخورد می‌کنند، گرفته شود. باید شرایطی فراهم شود که جوانان ما بعد از حضور در کلاس‌های بازیگری بتوانند راه خودشان را به صورت کانالیزه پیدا کنند و چنانچه استعداد داشته باشند و در این راه صبوری و تلاش پیشه کنند در این حرفه می‌مانند و ماندگار می‌شوند.

رحیمی یادآور شد: بسیاری از بازیگران خوب و مطرح ما پارتی نداشتند و با هیچ معامله و هزینه‌ای تبدیل به بازیگران خوب این مملکت نشدند بلکه با تمرین و تلاش و صبوری و داشتن روابط عمومی بالا به جایگاهی که الان هستند، رسیده‌اند. جوانان ما باید بدانند آموزشگاه‌هایی که به آنها وعده می‌دهند که شما را به سینما و تئاتر معرفی می‌کنیم فقط می‌توانند آنها را به یک پروژه معرفی کنند و بعد از آن است که این بچه‌ها به گمان اینکه حالا یک فیلم یا تئاتر بازی کرده‌اند و از این به بعد همه به دنبالشان می‌آیند در گوشه خانه‌هایشان افسرده و سرخورده می‌شوند و این سرخوردگی بسیار بیشتر از کسی است که حتی یک نقش کوچک را با تلاش خودش پیدا کرده است. جوانان ما باید بدانند اصل قضیه بازیگر شدن بعد از آموزش، پیدا کردن روشی است کاملاً شخصی برای دیده شدن در پروژه‌ها. در همه جای دنیا ریسک کردن، شانس و پارتی بازی وجود دارد و می‌دانیم بسیاری از بازیگران جهانی توسط مافیاهای بازیگری معرفی شدند اما عده زیادی از آنها هم با تلاش خودشان به موفقیت رسیدند.

این کارگردان تئاتر با اشاره به اینکه ناکامی‌های برخی از مربیان در کمبود مراجعه کننده به آنها برای جذب هنرجو به وعده وعید متوسل شوند، گفت: معتقدم اینکه یک بازیگر بداند چطور یک نقش را به دست بیاورد جزو یکی از اصلی ترین استایل های او محسوب می‌شود و هیچکس نباید جلوی این فرایند را بگیرد. او باید یاد بگیرد چطور اعتمادها را جلب کند تا برای کارهای بعدی هم به سراغش بیایند. بسیاری از بازیگران حرفه‌ای ما خوش اخلاق نیستند و در عین حال چاپلوسی هم نمی‌کنند اما کارشان را بلد هستند.

این مدرس تئاتر یادآور شد: اگر تا نهایت هم راجع به معلول‌ها صحبت کنیم وقتی هنوز علت‌ها سر جای خود باقی هستند، بی فایده است. زمانی که ساختار درستی در وزارت ارشاد وجود ندارد و شاهد عدم توجه در این زمینه هستیم، راه به جایی نخواهیم برد. حتی باید مشکلات آموزشگاه‌ها را در نظر گرفت تا مدیران آموزشگاه‌ها بدانند اگر در اثر بحران کرونا آسیبی دیده‌اند این ضرر و زیان جبران خواهد شد اما متأسفانه تا زمانی که هنرمندان ما تا این اندازه تحت فشارهای غیرقابل تحمل هستند راه‌های میان‌بری مثل فروش نقش و سوءاستفاده از علاقه برخی علاقه مندان به بازیگری دیده می‌شود.

رحیمی با اشاره به اینکه این روزها در دانشگاه‌ها هم فضای مناسبی برای آموزش و یادگیری وجود ندارد، بیان کرد: متأسفانه عدم رسیدگی به فضاهای آموزشی هم در دانشگاه‌ها وجود دارد و هم در بسیاری از آموزشگاه‌ها و بیشتر آدرس غلط به دانشجو می‌دهند. کلاس‌های از ایده تا اجرا هم که این روزها باب شده و از طریق آن به هنرجویان وعده اجرای عمومی در سالنی حرفه‌ای داده می‌شود یک روش استاندارد جهانی است اما در ایران از آن به غلط استفاده و تبدیل به دکانی برای سوءاستفاده شده است وگرنه این روش در خیلی از کشورها و به صورت بین‌المللی اجرا می‌شود.

وی در پایان صحبت‌هایش تصریح کرد: تا زمانی که هنرمندان به عنوان فرزندان فرهنگساز این مملکت مورد قبول واقع نشوند متأسفانه شاهد اینگونه فسادها در هنر هستیم. به شما اطمینان می‌دهم در سیستم فعلی نه دانشگاه‌های ما کارآمد هستند نه آموزشگاه‌ها و در زمینه آموزش در شرایط بسیار بدی قرار داریم اما این مساله را باید به دور از حب و بغض آسیب شناسی کرد.